Aztekowie - cywilizacja, której Europejczycy nie potrafili opisać | dr Julia Madajczak
Vložit
- čas přidán 18. 05. 2024
- 👉 Zostań Patronem: patronite.pl/radionaukowe
👉 Wesprzyj jednorazowo: suppi.pl/radionaukowe
🎧 Posłuchaj na streamingu: ffm.bio/radionaukowe
🔔 Subskrybuj: / @radionaukowe
🌐 Strona: radionaukowe.pl
👍 Facebook: / radionaukowe
📷 Instagram: / radionaukowe
❌ Twitter: / radionaukowe
🎓 Odwiedź LAMU: / @letniaakademiamlodych...
🎬 Zobacz więcej: • Radio Naukowe poleca
📩 Kontakt: kontakt@radionaukowe.pl
W XIII wieku przybyli na teren dzisiejszego miasta Meksyk. Założyli tam miasto Tenochtitlán, za pomocą podbojów i sojuszy utworzyli wielkie imperium. Kojarzą nam się z krwawymi ofiarami z ludzi, ale ich religijność, obyczaje i system społeczny był dalece bardziej bogaty i zaskakujący. Znamy ich pod kilkoma nazwami: Mexikowie, Nahua, wreszcie Aztekowie. Co o nich wiemy, a czego tylko się domyślamy, opowiedziała mi dr Julia Madajczak z Wydziału Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Wiemy na pewno, że imperium Azteków składało się z sieci państw-miast, powiązanych skomplikowaną siecią sojuszy militarnych i dynastycznych pomiędzy ich władcami. Zwierzchnikiem całego imperium był władca Tenochtitlán, wspaniałego miasta zbudowanego na wyspie na jeziorze Texcoco, poprzecinanego kanałami, pełnego pałaców. Na początku XVI wieku było to drugie po Konstantynopolu największe miasto na świecie. Konkwistadorzy, poza księżmi i dowódcami z reguły prości Hiszpanie, musieli być jego widokiem oszołomieni.
Zachowane źródła mówiące o wierzeniach i kulturze Azteków powstały głównie pod wpływem chrześcijańskich misjonarzy, więc naukowcy muszą się sporo głowić, by spod biblijnej patyny wyłuskać oryginalne fragmenty. Zachowało się też trochę azteckich ksiąg, ale… nie bardzo potrafimy je odczytać. - To jest coś w rodzaju mapy skrzyżowanej z komiksem, skrzyżowanej z rebusem, skrzyżowanej z czymś całkiem egzotycznym, czego nie umiemy uchwycić - opowiada dr Madajczak. Zakonnicy forsowali tezę, że wierzenia Azteków przypominają greckie i rzymskie, co oznaczałoby, że Aztecy są wprawdzie poganami, ale wyrafinowanymi, nadającymi się do przejścia na chrześcijaństwo. Rzeczywistość była nieco bardziej skomplikowana: bogowie byli raczej siłami niż osobami i łączyli się z wieloma aspektami. Wiemy, że w rolniczym, a jednocześnie wojowniczym społeczeństwie najważniejsze bóstwa łączyły się z aspektami deszczu, słońca i wojny.
Właśnie ze słońcem wiązały się słynne ofiary z ludzi, te z prezentowaniem bijącego serca, świeżo wyciętego z piersi. Aztekowie wierzyli, że w ten sposób dostarczają słońcu życiowych esencji, niezbędnych, by mogło się poruszać po niebie. Inną formą ofiary było rytualne zabijanie żywych bogów. - To były osoby, które w wyniku skomplikowanych rytuałów zostały przetransformowane w bóstwa, nasączone esencją boga - wyjaśnia moja gościni. Wybierano na nich pięknych niewolników, którzy do swojej roli przygotowywali się nawet przez rok. Żyli w tym czasie jak bóstwo, cieszyli się popularnością, luksusami i względami kobiet. Żywy bóg musiał jednak w końcu zginąć, zaś rodzaj śmierci zależał od tego, jakie bóstwo reprezentuje.
W odcinku usłyszycie też piękny wiersz o rybach w języku nahuatl, dowiecie się, czy w mieście Meksyk można się natknąć na azteckie zabytki, dlaczego Aztekowie nie używali w transporcie koła i nie wypływali na ocean oraz co w azteckich miastach najbardziej szokowało hiszpańskich zakonników (spoiler: łaźnie).
POLECAMY INNE MATERIAŁY:
• Radio Naukowe - Wszyst...
• Fizyka
• Biologia
• Astronomia
• Psychologia
• Zwierzęta
• Religia
• Historia
• Historia życia
• Geografia
• Technologia
00:00 - 01:08 Wstęp
01:08 - 11:40 Życie w imperium Azteckim
11:40 - 19:13 Rola kobiet w społeczeństwie i struktura społeczna
19:13 - 21:31 Dlaczego Aztecy nie wypływali na morze?
21:31 - 28:41 Aztecki język i poezja - wiersz o rybach w języku nahuatl
28:41 - 41:09 Religie i wierzenia
41:09 - 55:28 Składanie ofiar i zwyczaje
55:28 - 1:03:37 Skąd czerpiemy wiedzę na temat kultury azteckiej?
1:03:37 - 1:06:04 Współpraca z meksykańskimi naukowcami
1:06:04 - 1:12:22 Pozostałości Tenochtitlánu pod współczesnym Meksykiem
🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠
#RadioNaukowe #KarolinaGłowacka🎬
Proponuje tez temat Aborygenów. Wydają się taką zamrożeną w czasie neolityczną kulturą
Raczej paleolityczną
@@gregorpaciorek5194 Najniższe IQ na planecie, największy dystans genetyczny do nas, więc jak w banku usłyszelibyśmy, że to wyrafinowana kultura zdolna do podróży kosmicznych. Taki to kanał "naukowy".
Wszystkie tematy powinny być zrealizowane i kontynuować serie o Aztekach, i o Inkach, i o kulturach preinkaskich, i o majach, i o nowych miastach odkrywanych dzięki lidarowi w Gwatemali i o miastach w Amazonii.
Super odcinek🤠
Drogie Panie, rozmowa jest bardzo interesująca i świetnie przeprowadzona, wysłuchałem całej na spotify jednym tchem. Ale do tej beczi miodu dwie łyżki dziegdziu. Pierwsza - metodologiczna. Słuchając opowieści o Aztekach trudno wyzbyć się wrażenia, że to wszystko, z czym się walczy ostatnio w kulturoznawstwie, czyli wartościowanie obcych kultur jako dzikich czy niecywilizowanych, wróciło - zgodnie z teorią wahadła - a rebours. Nie wolno złego słowa powiedzieć o obcych kulturach (ofiary z ludzi - oj tam oj tam, a w ogóle to nie były masowe), ale kulturę europejską wolno postponować na wszelkie możliwe sposoby ("pranie mózgów", brudni Hiszpanie etc.). Druga sprawa (która po części wynika z pierwszej) - zestawianie kary śmierci, chociażby najokrutniej wykonanej, w wadliwym systemie sądowniczym, z ofiarami z ludzi, by usprawiedliwić i wybielić te drugie, jest zwyczajnie intelektualnie nieuczciwe i jest czystej wody whataboutismem.
Tez na to zwrocilem uwage. Ale taki generalnie jest profil tego "radia". W dzisiejszych czasach ludzie mają na to łatkę - lewicowe.
W punkt ,,Myslalem doklanie to samo podczas odsluchu
Rozprawianie sie z mitami to jakas "lewicowosc"? Udowodnienie, ze Hiszpanie byli brudni to ich deprecjacja czy tylko skontantowanie faktu? Ukazanie, ze ofiary ludzkie wcale nie byly takie liczne jak przedstawiali to konkwiskadorzy to "polerowanie wizerunku"?
Szczegolnie podobaja mi sie filmy, na ktorych kazdy z odkrywcow wyskakuje na lad w nienagannym ubranku, swiezo ogolony, jeszcze z modnie przystrzyzona brodka i wymodelowanym wasem. Na dodatek, na podboje nie jechal kwiat inteligencji...
Racja! Nachalna antykatolicka obsesja
100% racji! Już w poprzednim materiale o dawnych wierzeniach słowian było mnóstwo takiego żalu za tym co utraciliśmy przez tą chrystianizację. Np delikatnie mówiąc rozwiązłość seksualna w noc przesilenia letniego - przyszli "czarni" i zabronili... No chyba głupi był ten Mieszko.
Ale w odcinku tym obie Panie przeszły same siebie. A szkoda bo to interesujące tematy. Wysłuchałem wielu materiałów RN i trzymały wysoki poziom, no cóż szkoda.
Ojojoj, Pani Doktor, nie mogło chodzić o św. Tomasza z Akwinu (średniowiecznego dominikanina), najwyżej o św, Tomasza Apostoła, o którym tradycja mówi, że dotarł do Indii, co mogło się tym hiszpańskim franciszkanom jakoś układać w całość...
Może o ludach Syberii coś kiedyś.
Było by fajnie 😊
pani ma świetną dykcję, miło się słucha obu pań :) ale rzeczywiście! Coś o Koriakach ja bym jeszcze chętniej przyjął na me małżowiny :D
Nie nie nie .... Najpierw o Atlantydzie i atlantach
Jak mam traktować to poważnie, jeżeli Pani powiela mit, że Hiszpanie myli się raz do roku? „Ok, u Azteków codziennie były składane ofiary z ludzi, ale to nie było takie złe i pamiętajmy, że u nas łamali kołem…”
Bardzo ciekawa rozmowa. Co prawda minęło parę lat, od kiedy się tym interesowałem ale przyjemnie wrócić.
1:09:50 zdecydowanie czekam na odcinek o ewolucji papieży 😊
Papieże to tak normalnie od embrionu 😁ale historia papiestwa byłaby ciekawa. Pozdrawiam
A będzie też ktoś z tej drugiej strony barykad? Czyli np ktoś z KULu?
Ooo bardzo dobry pomysł, byłoby to bardzo ciekawe
@@adam_bilchętnie posłucham o niejakim gęgale z GW.
Chętnie wysłucham rozmowy o jednoczeniu się ludów koczowniczych w Azji, powstaniu i ekspansji imperium Mongołów. Wydaje mi się, że generalnie mało mówi się o wpływie tego imperium na Europę.
Moje ulubione radio
Skoro są Państwo przy takich tematach to może warto zrobić audycję o dużo mniej znanych Olmekach? Oni też mieli ciekawy system wierzeń.
Taka audycja będzie dopiero wtedy gdy będzie przygotowane odpowiednie przemilczenie albo obśmianie najbardziej prawdopodobnej przyczyny ich zniknięcia.
Czyli takiej, że zniszczyli środowisko. Jak zresztą spora część plemion czy narodów autochtonicznych.
@@pewneosoby2108a dlaczego to ma być przemilczane lub obśmiane? przecież to wiadomo o wielu ludach
@@pewneosoby2108 nie tylko są audycje ale są też książki, bo nie da sie milczeć a od dawna sie obśmiewa takich jak ty, którzy znikną z naszego środowiska jak brontozaury, amonity i Edek Drakula
Co jest ciekawego w okrutnych,krwawych ofiarach z ludzi????
@@seboho6938 co jest ciekawego na mszy, podczas gotowania zupy, w samochodzie albo w piłce nożnej?
Straszne jest jak pani doktor probuje umniejszać kanibalizm.
W sumnie to nie było to takie straszne, bo oni jedli małym kawałkami w gulaszu (po uprzednim obdarciu ze skóry).
Czy pani siebie słyszy, pani doktor? Rozumiem fascynuję jakąś kulturą. Ale chyba jednak są jakieś granice?
A może już ich nie ma?
wszystko dla grantu:D
W każdym razie obrzydziła mi gulasz
Nie ma w tym nic złego. Współczesna moralność jest żałosna, pewnie nawet psa byście się brzydzili zjeść. Wstyd.
👍👍👍👍👍👍👍
kobiety w nauce - zawsze po linii i zgodnie z modą
Pomijając już niżej poruszone kwestie dotyczące religii i kultury Azteków, mam prośbę o podanie przypisu do zdania, w którym dr Julia Madajczak wskazała, że 'Hiszpanie się myli raz do roku, w Wielkanoc i też niechętnie.'
Zastanawiam się skąd ta niechęć i pewnego rodzaju pogarda dla Hiszpanów, która przenika cały odcinek.
Czy szanowne Panie były w Sevilli, Valladolid?
Czy w tym odcinku nie nakłada się 'anglo-saskiej kalki' i nie powtarza bajki o złych, żądnych złota konkwistadorach ('brudasach'), którzy na nasze nieszczęście jakimś cudem pojawili się w Meksyku, po to żeby złupić i zniszczyć 'cudowną' i 'nierozumiałą' dla białego człowieka cywilizację? Przecież fakt że mordowano tam systemowo tysiące ludzi dziennie potwierdza nie brutalność azteckiej kultury, tylko naszą ignorancję...
(na pewno nie mordowano tysięcy ludzi dziennie, bo by ani Aztekowie, ani podbijani przez nich sąsiedzi nie nastarczyli z rodzeniem nowych osobników. tysiące to zapewne raz na te 50 lat, gdy obawiano się końca świata.)
tak na chłopski rozum ja to widzę tak:
co do częstego kąpania, to po prostu u Azteków było ciepło, miasto na wodzie itd. - łatwo było wejść do wody, żeby się umyć, schłodzić, a nawet wysikać. gdy byłam w Am. Poł., to akurat widziałam takich tradycyjnych Indian w drodze z miasteczka do swojej wioski w górach, którzy nosili białe płócienne szaty - zatrzymali się przy rzece, zanurzyli wszyscy w wodzie, przeprali trochę te tuniki, wyczyścili przy okazji małe dzieci itd., a po chwili ruszyli dalej, bo te płócienne ciuchy ekstremalnie szybko wyschły na nich po prostu.
Europejczycy w tym czasie zapewne nie myli się tak często, ale też nie musieli, bo się z kolei wycierali mokrymi szmatkami na przykład, plus co jakiś czas wkładali świeże koszule, które absorbowały pot i sebum. (A dopiero na nie swoje zwykłe ubranie.) A samo rozbieranie z jakichś kolejnych ubrań, elementów zbroi czy tam pancerzy, itd. było średnim pomysłem, żeby nikt tego nie ukradł na przykład lub nie wykorzystał okazji i nie zacukał człeka. (Mówię o czasie, gdy byli w Europie, u siebie.) Jeśli chodzili do łaźni, to zapewne nie do koedukacyjnej, bo taka zwana byłaby burdelem, a nie łaźnią. Więc jeśli kumali łaźnie np. dzięki muzułmanom, to z podziałem na płcie. (Szczególnie zakonnicy ;))
A gdy Europejczycy płynęli po morzu lub byli w gorącej Am. Południowej to zapewne mogli się zacząć kąpać częściej, np. wylewając na siebie kubeł wody, ale po prostu nie mieli kultury codziennego siedzenia w wodzie jak makaki ;) i do tego nago 🤷♀️
Moze dlatego, ze "dzieki" Hiszpanom ta kultura zostala noemal doszczetnie zniezczona?
O, zdecydowanie. Poproszę źródło do tych rewelacji o kąpielach raz w roku.
@@madamada2566Raczej bym powiedział, że w wyniku podboju hiszpańskiego powstała kultura nowożytnego Meksyku 🇲🇽
@@Zmiana_Pogody Higiena osobista w Europie kulala. Nikt tez nie chodzil w dziesieciu warstwach ubran czy caly czas w kirasie. W Wersali brod i smrod maskowano duza iloscia perfumow, wymyslnych, bogato zdobionych ubran po prostu nie prano, w perukach osadzal sie kurz. Podczas gdy do sredniowiecza kultura higieny osobistej e Europnie jeszcze istniala np, w formie lazni, to od rozpoczecia sie epoki odkryc zanika.
Dla mnie tematy Inków, Azteków, Olmeków, Majów. Do tego mit o Wirakoczy czy Kukulkanie. To miód na moje serce. Sumerowie, Egipcjanie... Bardzo lubię spekulacje świadczące o dziedzictwie tych kultur po ich poprzednikach, zbyt nagły ich rozkwit świadczący o spuściźnie po poprzedniej cywilizacji👍
"Nacinało się klatkę piersiową" - proszę spróbować rozciąć żebra obsydianowym nożem!!!
Kapłani rozcinali ciało poniżej klatki piersiowej i tak wyjmowali serce.
Bardzo słuszna uwaga. Też miałem to wytknąć jako głupotę.
Aztekowie budowali z tufu wulkanicznego. To był bardzo lekki materiał budowlany. I łatwy w obróbce. Z kamienia to tak raczej mniej. To samo stosowali starożytni Rzymianie bo mieli dużo tufu wulkanicznego.
Bardzo miło się słuchało. Chętnie usłyszałbym też o historii kąpieli
Niesamowite, ile kontrowersji może obudzić audycja na temat kultury, z ktorą zetknęlismy się 500 lat temu. Widać, że nie przerobilismy mentalnie wyzwania jakim jest spotkanie z Innym, który kieruje się innym imaginarium i inną hierarchią wartości.
Wszystkim zbulwersowanym polecam znakomity esej Tzvetana Todorova pod tytułem "Podbój Ameryki: problem innego".
Rozmowa bardzo fajna, ciekawa rownież dla osób, które o temacie mają pojęcie - pozdrowienia od absolwentki warszawskiej iberystyki :)
Btw. Aztecka poezja jest w istocie przepiękna. Jak dobrze poszukać po bibliotekach, można znaleźć znakomite przekłady Stachury, niestety chyba z hiszpańskiego, nie z oryginałów. Tym niemniej warto przeczytać.
A propos pytania o ciekawe tematy, mnie fascynuje proces metysażu kulturowego, który nastąpił w Meksyku i to jak powstała współczesna tożsamość tego narodu i jak oni sami postrzegają swoją historię.
Ja mam wrażenie że pseudo kontrowersje to nakrecaja rosyjskie boty i trolle w imię obrony chrześcijaństwa. Wiadomo Rosja zabijająca Ukraińców stoi na straży tradycyjnych chrześcijańskich wartości 😁
Todorov to typowy postmodernistyczny ględziarz twierdzący że niema lepszych i gorszych poglądów na świat, są tylko "inne". Gdyby był konsekwentny musiał by uznać że jego podejście do innych kultur nie jest wcale gorsze od podejścia prezentowanego przez konkwistadorów. No ale domagać się konsekwencji od postmodernisty...
@@rfvvfr6666 Jeśli już to strukturalista nie postmodernista. Co do reszty to nie dyskutuję, bo nie ma z czym.
Niektorzy nie moga wyjsc poza swoj umysl oswieconego europejczyka i dalej zyja w swiecie w ktorym sa oni, oswieceni, z jedyna sluszna wiara vs barbarzyncy i dzikusy
@@mariaas9731 poststrukturalista, poza tym jedno i drugie można zaliczyć do postmodernizmu wiec...
Niestety bardzo słaby odcinek, a temat ciekawy. Bardziej popularne niż naukowe. Miałem wrażenie, że rozmowa jest z jakimś domorosłym fanem cywilizacji prekolumbijskich niż z panią doktor. Za bardzo "na luzie", mało obiektywne sugestie i wnioski, które nie przystoją osobie z tytułem doktora.
Poza tym sam jako osoba centro lewicowa i niewierząca odniosłem wrażenie, że temat był zrealizowany z zacięciem politycznym. Źli hiszpańscy katolicy, brudni wieśniacy, których piękno i rozmach miast azteków przygniatało (jakim cudem więc ich podbili?). Aztekowie wyrywali serca na żywca? Aa co tam, w Europie palili na stosie. Naprawdę to, że jest się z kultury dominującej nie sprawia, że jakakolwiek krytyka innej cywilizacji jest niedopuszczalna. Jestem człowiekiem tak jak byli nimi Aztekowie, Afrykańczycy czy Polinezyjczycy i mam prawo powiedzieć, na podstawie dostępnych danych czy ich kultura była skrajnie brutalna, okrutna i godna potepienia. Bo idąc tym tokiem myślenia to nie potępiajmy europejskich kolonizatorów bo przecież my ich do końca nie rozumiemy. Wyrastamy z tej kultury, ale jesteśmy całkowicie czym innym. Mówienie w tym kontekście o "inkluzywności" pachnie skrecajacym w lewo nieobiektywizmem, który nie przystoi osobie z tytułem naukowym i radiu, które tytułuje się jako naukowe.
I nie jest to w żadnym stopniu obrona europejskości czy chrześcijaństwa, tylko obrona metody naukowej, która powinna dążyć do obiektywizmu a nie relatywizacji.
Obydwie Panie mają niesamowicie aksamitne głosy. Można słuchać dla samuch tylko dźwięków. Oczywiście treść równie intrygujaca co głosy
Super materiał!
Pani Karolino to może coś o chińskiej filozofii i religii ? Są dość odmiennie od naszej europejskiej. O fizyce już nie wspominając. Dawno nie było tematów z fizyki i kosmologii
Zachwycamy się miastem na wyspie a nie zdajemy sobie sprawy na jak wysokim poziomie była już wtedy cywiizacja Europejczyków. Zwykły wieśniak z hiszpańskiej prowincji mógł przepłynąć ocean na pokładzie wielkiego statku...
Mozliwe, ze ty nie zdajesz sobie z tego sprawy, wiekszosc sluchaczy radia jednak tak. Jedynie ta cywilizacja jest zagadkowa dla wiekszosci ludzi. Poza tym, przeplyniecie oceanu nie stanowi o zaawansowaniu cywilizacji, bo Polska nie byla w tamtym czasie przeplynac oceanu, czy to oznaczy, ze byla cywilizacyjnie zacoafana? Aktualnie przyjmuje sie, ze wikingowie kilkaset lat wczesniej dotarli pierwsi, czy to oznacza, ze Dania kilkaset lat wczesniej byla duzo bardziej zaawansowana cywilizacyjnie od europy 15 wieku?
Aztekowie nie mieli floty nawet
@@Glicerol Europejskie kobiety nie mialy praw, to stawia aztekow wyzej .
Europejczycy byli wyzej technologicznie, niekoniecznie cywilizacyjnie. W wielu miejscach nas przewyzaszali, tak jak my ich w innych miejscach
@@rafasowa1758 xd bardzo zabawne, pismo i koło, którego te dzikusy nie mieli to nie cywilizacja tylko technologia? :D Składanie ofiar to cywilizacja?
@@Glicerol Ale wymyslne europejskie tortury na zywca byly lepsze od zamordowania oduzonej osoby przez Aztekow? W europie tez jakos specjalnie nie przejmowano sie ludzkim cierpieniem
Mógłbym słuchać godzinami. Liczę na kontynuację
Ciekawe jest to podkreślanie "biali Europejczycy". Dlatego tak się to podkreśla? Który punkt byłby właściwy?
1. Nie było wówczas nie-białych Europejczyków
2. Byli nie-biali Europejczycy ale hiszpanie segregowali ze względu na kolor skóry uczestników wyprawy (mowa tylko o tym że żeglarzami byli nieudani mieszkańcy prowincji)
3. Nie-biali Europejczycy podczas wyprawy postępowali krańcowo odmiennie od białych Europejczyków
Czy może chodzi o coś jeszcze innego co mi umknęło?
To jest kalka z USA: biały = zły. Na polskich uniwersytech nawet głupota nie jest oryginalna.
Może dlatego że mieli inny kolor skóry niż ci Aztekowie? Podkreślenie że przybysze wyglądali inaczej.
@@ambitnanazwa273 Niech spróbuje podkreślać kolor kogokolwiek innego niż Europejczycy. Zobaczymy ile grantów dostanie.
Dziękuję za rozmowę. Czytałam komentarze - wow! Sporo emocji. Odpowiadając na Pani pytanie - chętnie posłuchałabym wykładu o życiu codziennym i rozwiązaniach organizacyjno - budowlanych w państwach-miastach "azteckich", a także o kulturze majańskiej 😊
chciałabym trochę mniej chaotycznie, rozmowa była taka mocno sensacyjno-wyrywkowa
Ale spodobały mi się historie o Indianach. Szczerze. Bez sensacji. Bardzo konkretnie. Mnóstwo ciekawostek. Dobra robota.
Ale o piramidach i budowaniu ramp z piasku to pani doktor pocisnela🤣
"Małego człowieka, dzisiaj tak się mówi, a Hiszpanie nazywali ich Karłami". Abstrachując od tego, że to zdanie ma przekaz i wydźwięk "wszyscy krzyżacy byli źli", to proszę mi uwierzyć, że nie każdy dzisiaj mówi "mały człowiek". Raczej więcej osób mówi po Hiszpańsku ;) Wiadomo wprost się tak takiej osobie nie powie, bo sie nie chce nikogo urazić, no ale "duzi ludzie" (no bo jak są mali to muszą być Ci drudzy a "normalny" chyba nie wypada ;) ) między sobą raczej będą tak mówić. Szczególnie, że nie mówi się tego obraźliwie, tak samo jak słowa "murzyn".
Świetny odcinek,, zupełnie nie rozumiem tych krytycznych głosów,, czekamy na więcej odcinków o tej tematyce!!!!
Extra
Super się słuchało
Fajny język Azteków, taki miękki , fajnie się słucha
Wspaniale się Pani Doktor słucha! Niesamowicie pozytywnie przekazuje wiedzę!
Dobry żart. Najgorszy film na kanale
Fajny materiał. Czekam na mitologie i religie Ugro-Finów. Bliżej nas a jednak mitologia znacząco inna od Rzymskiej czy Greckiej.
Mozna by bylo też omówić postac jaka jest Baba Jaga. Postac która występuje w roznej zmienionej lekko formie u wszystkich ludów Słowiańskich i Ugro-Finskich ( Syberyjskich). Pojawiaja sie głosy iż moze byc pozostałością bardzo dawnej wiary ☺️
raczej lęku przed trudno uchwytną zmiennością kobiecej psychiki w różnych okresach życia.
Jest fajne słuchowisko kryminalne na you tube Pan Dwoistości o azteckim kapłanie mordującym w Polsce międzywojennej.
Polecam
ale młoda historia :) jestem przyzwyczajona słuchać o Sumerach czy Judei, 13 wiek przed naszą erą albo 9 wiek przed naszą erą 😁 a ci Aztekowie to dopiero co byli
Sumerowie, Anunnaki, gliniane tablice... Pozdrawiam i dziękuję.
Ciekawa rozmowa ale wiedzą trochę na zgaduj zgadula . Więcej opinii niż faktów . To właśnie Aztekowie nauczyli się wykorzystywać pył wulkaniczny jako lepiszcza , uzupełniającego luki między kamieniami. Efekt jest taki że wszystko wygląda jak monolit . Niestety , peruwiański naukowcy są trochę pomijani w swoich badaniach , dlatego że wiele prac jest tylko po hiszpańsku. A anglosaski prymat jest wprost dyskryminujący innych naukowców.
Chętnie posłuchałbym o historii sąsiedniego państwa pomorskiego istniejącego do XVIII wieku.
Bardzo dziękuję za kolejny świetny odcinek. Cudowna narracja Pani Doktor oraz jak zwykle fantastyczny sposób prowadzenia rozmowy przez Panią Karolinę. Dziękuję 😊
Pani doktor urocza.
kulistość ziemi z wliczonym jej promieniem z całkiem akceptowalnym błędem, jest znana w europie od starożytności, to że jakiś wieśniak na Podlasiu wierzył w płacą ziemię nie znaczy że większość europejczyków tak uważała.
a sami Aztekowie byli tak wspaniałymi władcami, że ludy im podległe niemal natychmiast przyłączały się do Hiszpanów byle tylko zrzucić z siebie azteckie jarzmo
Warto dodać, że tradycyjne średniowieczne insygnium królewskie - jabłko - symbolizowało kulę ziemską. Kulistość naszej planety już w tamtych czasach była oczywistą oczywistością.
To nie państwa podległe się "od razu dołączyły" do Hiszpanów. Hiszpanie dołączyli do głównego rywala Tenochtitlan, republiki Tlaxcallan. Trybutariusze imperium zaczęły się odłączać dużo później, gdy ono już się rozpada.
Jestem z Podlasia i wypraszamy sobie 😉
Fajny odcinek aczkolwiek niewiele o religii azteckiej się dowiedziałem :)
Strasznie dużo negatywnych emocji wywołał ten temat w komentarzach, w większości sie zgadzam z krytyczną opinią nt. cywilizacji Azteków. Uważam jednak, że odcinek był warty przesłuchania. Proszę zrobić dogrywkę po zakończeniu projektu Teotl. Powodzenia
Co do innych tego typu tematów może coś o Chinach w przeszłości? Nie przypominam sobie takiego tematu. Z innej beczki, może o zastosowaniu technologii i nauki w sporcie? W tym roku igrzyska i euro 😉
Jeśli kogoś ciekawi temat Chin, to warto posłuchać podcastu Mao Powiedziane. Jest tam i o historii i o kulturze Chin.
❤❤👍👍
Azteckie kobiety miały coś wspólnego z naszymi chłopkami a szczególnie w zachowaniu w sądzie. Rejmont w chlopach coś o tym wiedział.
Niezwykle wyczekiwany przeze mnie odcinek! Fenomenalnie się słuchało! Świat cywilizacji prekolumbijskich jest bardzo interesujący i zdecydowanie za mało jest takich treści w polskich mediach społecznościowych. Czekam z niecierpliwością na więcej rozmów związanych z w/w cywilizacjami.
👍
Ciekawa rozmowa 🙂👍
39:00 to słowo mogło oznaczać coś na kształt "ŚWIĘTY". Hiszpanin też mógł być "święty", skoro przybył zza morza, miał różne ciekawe narzędzia, siłę i do tego zakonników zafiksowanych na Bogu. bóstwo było "święte", bo było bóstwem. Słońce, deszcz, różne siły przyrody też jak najbardziej były "święte" z powodu tego, że panowały nad ludźmi i musiały być przebłagiwane ofiarami. ludzie w zaświatach zaś byli "święci", bo obcowali ze strefą i mocami niedostępnymi żyjącym. marionetki/figurki były "święte", tak jak u nas "święte" są np. obrazy Maryi
Pojecie swietosci jest judeochrzescijanskie. Trzeba uwazac, operujac takim terminem w stosunku do innych spoleczenstw.
53:19 Obyczaj ubierania się w skórę zdartą z człowieka? A to znamy, znamy - z Wandei. Do dzisiaj czci się takie rzeczy we Francji jako słuszne i chwalebne.
we Francji na wsi, gdy zdechnie cielak albo jagnię, to zdzieramy z niego skórę i nakładamy na parę dni na nowego którego chcemy żeby krowa/owca zaadoptowała 😆 nie żartuję
@@aghiaafterlife Nie tylko we Francji i nie tylko cieląt to dotyczy.
Jestem fanem historii liczby, liczenia, urządzeń i systemów liczenia. Jeśli mogę, proszę zająć się tematami z tym związanymi.
39:45 trochę jak "kami" w shintoizmie. U nas to się czesto upraszcza i przedstawia jako bóstwa, kiedy może to być dosłownie wszystkim.
Z tego co pamiętam to kami ma ok 10 znaczeń w japońskim. Różnią sie tylko zapisem w tradycyjnym piśmie.
@@ZdzichaJedziesz ja nie mówię o słownikowym zapisie tylko o samym koncepcie jako takim, który zwyczajnie nie jest przetłumaczalny i nie ma swojego odpowiednika w zachodniej kulturze.
Przepraszam, zaśmiałem się gdy "hiszpańskim zakonnkikom stanęło serce, z przerażenia" :)
Po co ten uśmieszek ma końcu?
Jeśli jesteśmy przy tematach religijnych to może o mitologii i świętych tekstach hinduizm ?
moglibycie zrobic program o supelkach Inkow, ktore bylo w sumie forma zapisu informacji troche na zasadzie programowania komputerowego,
Uzyskanie grantu źródłem prestiżu i uznania w świecie "naukowym", o tempora, o mores.
prawda? pani z warszawy sobie bada kulture z innego kontynentu. o zgrozo słabo jej sie słucha. i ten smiech. zenada.
@@pawesad6166 Mi też ten śmiech przeszkadzał, jakby była lekko niezrównoważona... I umniejszanie okrucieństwa tych ofiar z ludzi...
@@krolisekjuż myślałem, że tylko mi ten śmiech przeszkadzał
@@pawesad6166 Nic nie bada tylko agituje przeciw własnej cywilizacji.
Genialne !!!!!👍
Czy polecacie jakieś książki o Aztekach i Majach?
J. Olko "Meksyk przed konkwistą"
O kobietach i ani słowa o Malinzin, matce dzieci Corteza, inspiratorce sojuszy uciskanych przez Azteków plemion z konkwistadorami i tym samym architektka ich upadku. Wiemy o niej bardzo dużo, bo sama dużo i często wyjawiała swoją motywację jako zemsty na społeczeństwie azteckim za krzywdy jej i jej rodziny. Nic o kryzysie władzy w okresie przybycia konkwistadorów.
Bo to nie jest odcinek o upadku Azteków :) ale niewykluczone, że i o tym zrobimy
Gdzie Malintzin cokolwiek wyrażała?
@@mariaas9731 proszę sięgnąć do pisarzy relacjonujących wydarzenia z doświadczeń samych uczestników. Jest takich przynajmniej dwóch.
Malintzin została sprzedana w niewolę przez własną rodzinę, więc nie wiem jakie krzywdy.
Nie wiemy o niej prawie nic, chociaż była ważniejsza niż większość Hiszpanów.
Aztekowie nie uciskali żadnych plemion, bo plemion tam wtedy nie było. Uciskali miasta i państwa podatkami, ale to tyle.
Bardzo dobry wykład, podany z dużą swobodą. Bardzo miło się słucha Panie.
Super ciekawy odcinek, dziękuję 🌼
Bardzo interesujący temat. Czekam na więcej audycji o kulturach innych niż europejskie.
Słucham z rozdziawioną paszczęką... Świetny odcinek! Podziwiam wiedzę Pani doktor.
Moje pytanie - jak to wszystko, o czym panie rozmawiają, ma się do filmu M. Gibsona "Apocalypto"?
Szkoda, że nie zahaczono o ten obraz... (chętnie bym się dowiedział, jak dalece ta wizja reżysera była podobna o rzeczywistości).
Film Gibsona nawiązywał do kultury Majów, a więc inny naród, inny obszar- Jukatan i okolice. Chociaż krwawosc obyczajów podobna. Nb- film bardzo dobrze zrobiony
@@marekwu1899 Dziękuję za poprawienie mnie. Wstyd nie wiedzieć... :( Ale człowiek uczy się całe życie.
Jeden z niewielu odcinków, których nie wysluchalem do konca. Brak struktury i jakiegos sensownego przekazania tematu, irytujace "wyluzowane" teksty Pani Doktor, pasujace do kanału ploteczkowego a nie naukowego no i takie żartobliwe podejscie do ofiar z ludzi jakby to było coś zabawnego i na niby... tu już się zupelnie zniechęciłem.
Ja wyłączyłam w momencie jak padło stwierdzenie że Hiszpanie to myli się raz do roku na Wielkanoc. Pani może i zbadała w jakimś stopniu ten lud Azteków, ale powiela bzdury w innych tematach. Poza tym to śmieszkowanie było strasznie irytujące.
Mam to samo wrazenie, i to meczenie o ofiary i liczby…
@@katarzynaduda4207 z Erasmusa pewnie wie
@@pawe9082słynny hiszpan z akordeonemto może faktycznie raz na rok się myje xd
@@katarzynaduda4207 no zmieniano często bieliznę zamiast mycia, kto miał więcej koszul na zmianę to uchodził za czystszego
Dość łatwo "zgadnąć" na kogo pani dr głosowała w wyborach ;). Nie mam nic przeciwko różym poglądom, ale to niestaty momentami było czuć i słychać "pewien brak obiektywizmu".
Dziekuje👍
Dzięki za materiał, bardzo ciekawy. No już raczej Pani profesor nie odpowie, ale ciekawi mnie czy można by zaryzykować stwierdzenie, że w żyłach obecnych Meksykan płynie w jakiejś części krew Azteków (nie w jakimś symbolicznym znaczeniu, ale całkiem dosłownym). Czy jednak to by była przesada, żeby nie powiedzieć fantastyka?
Nie jestem panią doktor, ale chociaż absolwentką Iberystyki, więc pozwolę sobie odpowiedzieć na to pytanie. Tak, w Meksyku żyje dość spora grupa rdzennych mieszkańców. Na 2020 rok, było to ponad 23 miliony mieszkańców. Język nahuatl, czyli tym, którzy posługiwali się Aztekowie, również jest żywy i nawet można się go nauczyć. Pozdrawiam.
@@kasiapolacana-meksykkultur7064 Dzięki za info :)
To by w sumie tłumaczyło skąd tyle agresji w tym narodzie, co chwila jakieś wiadomości, że kolejny turysta tam został zabity, walki kogutów jako sport narodowy prawie itp. Widać nasi potomkowie byli spokojni i spory rozstrzygali bardziej rozmową niż agresją, że my Polacy tacy spokojni, albo może kwestia zimnego klimatu - szkoda było marnować cennej energii na waśnie. Ale to już pytanie do jakichś kulturoznawców może, ewentualnie speców od genów ;)
@@ricken21 W ogóle to tego nie tłumaczy 😅 Europejczycy wcale nie są spokojniejsi, Europejczycy wprowadzili tam podział klasowy i rasowy, który trwa do dzisiaj i skutkuje przeogromną biedą, brakiem dostępem do edukacji i jakichkolwiek możliwości dla ludzi „z najniższych sfer”, bo mają ciemny kolor skóry. Tam nie ma „agresji”. W wielu przypadkach to jest walka o przetrwanie. Polecam nie oceniać w taki sposób kraju, na którego temat ma się znikome informacje. Nie bronię kryminalistów, sama się ich tam obawiam, ale przynajmniej wiem, dlaczego jest ich w tym kraju tak dużo. Swoją drogą, w czerwcu będę robić webinar na temat narcos w Meksyku, więc polecam dla poszerzenia wiedzy i żeby uniknąć nietrafionych twierdzeń.
@@kasiapolacana-meksykkultur7064 o kurczę podziwiam odwagę, Meksyk jest w czubie listy krajów do których bym się bał jechać w obawie o zdrowie i życie. No poniżej oczywiście takich krajów jak Płn. Korea, Afganistan, Chiny itp. no ale nie jakoś wiele poniżej. A jakbym chciał posłuchać na żywo języka meksykańskiego to bym pewnie... do Hiszpanii pojechał ;) tam chyba w miarę spokojnie, a przynajmniej nie słyszałem żeby byli agresywni jakoś bardzo. No ale wiadomo dopóki człowiek gdzieś nie pojedzie sam i nie zbada to tak naprawdę nie wie do końca i może się posługiwać stereotypami, a w rzeczywistości może taki Afganistan czy taki Meksyk nie są takie straszne jak je malują ;)
Opisać też...Ale głównie zrozumieć...
Tomasz z Akwinu, czy Józef z Artmatei nawracali Azteków... tych Panów dzieli kilka wieków... 😐😐😐😐
Nie rozumiem tylko jednego. Nie mam zamiaru uderzać w teorie spiskowe. Rozmawianie o wierzeniach etc. tego zaawansowanego na tamte czasy ludu w sposób taki, jak gdyby szczeniak zrobił coś zabawnego nie tłumaczy skąd Ci ludzie mieli wiedzę na temat kosmosu na poziomie który u nas został „odkryty” stosunkowo niedawno. Jest dużo namacalnych odkryć świadczących o tym, że w Amazonii są ślady ogromnych miast, w których żyli o wiele więcej ludzi. Takie rzeczy są po prostu zamiatane pod dywan jako że nie mieszczą się w dogmacie starszych panów, którzy na bazie swoich tez zbudowali życiowe kariery. Osobiście drażni mnie, że te wszystkie ludy budujące niesamowite konstrukcje wymagające znajomości matematyki, często też astronomii są traktowane jak urocze dzieciaki z zespołem Downa. Wybaczcie porównanie. Pozdrawiam, iii jak zawsze czekam na więcej. Pozdrowienia znad Bałtyku💪🌊
Wczesne chrześcijaństwo bylo też ciekawe np spory chrystologiczne.
Po części już o tym było, porozrzucane po kilku filmach.
@@tomaszgrzebykpodrozezhisto5954 no tak ale to ciągnęło kilka wieków w różnych aspektach od gnostyków poczynając. Fajnie byłoby zebrać to razem
Ciekawy byłby też temat filozofii średniowiecza i jaki sposób wypłynęła na narodziny filozofii nowożytnej
Niestety po dzisiejszym odcinku tylko jeszcze bardziej się utwierdziłem, że tytuły naukowe nic nie znaczą. O nauce i metodach naukowych tam nie ma mowy. Jest tylko coś na kształt towarzystwa akademickiego? - ciężko to nazwać
Przecież to jest rozmowa w programie popularnonaukowym na CZcams, a nie praca naukowa.
tez mam razenie nieodparte ze pani doktor doktorem jest tylko dlatego ze nikt inny nie chce sie zajmowac badaniem azteckich historii z miejsca na 2 koncu świata:D
Grecy!!! :) a później cokolwiek z Ameryki Pd poproszę :)
Kiedyś to już Pani zaproponowałem ale przydał by się odcinek o historii prawa.
Faktycznie wieśniaki oderwane od pługa dynamitem przypłyneły na łodziach przez ocean zachwycili sie wspaniałymi miastami i je podbili. Gratuluję
Historia demokracji. Kolejny ciekawy temat.
"Te bóstwo nie istnieje, oni je sobie wymyślili." A jakie bóstwo istnieje?
Mamona
Odpowiem trochę przewrotnie. Jeśli piękno istnieje, miłość istnieje i Polska to bogowie także istnieją. To część naszej kultury. Nie twierdzę jednak że istnieją poza naszymi głowami 🙂
im chodzi o to że nie istnieje w mitologii Azteków tylko wymyślili je zakonnicy
Świetny odcinek, dziękuję 🥰
Templo mayore - byłem tam🎉 super odcinek
Trochę jak Hunowie w Rzymie
Dziwią mnie negatywne komentarze, odnoszące się do sposobu prowadzenia rozmowy. Nie zawsze trzeba rzucać górnolotnymi terminami, żeby opowiedzieć o danym zagadnieniu.
Dla mnie jak najbardziej na plus, świetna, przystępna rozmowa.
Chętnie posłucham o innych kulturach, np. o Aborygenach.
Tu nie chodzi o górnolotne terminy, tylko 1. brak wiedzy i ogólniki 2. sposób prezentowania tematu
Bardzo,bardzo ciekawy odcinek!!!! A co na przykład z Hetytami? Albo był już kiedyś odcinek o nich?
Minęło 22 minuty...I o klerze nic nie było....
...i cóż - masz jakiś ból poniżej pleców,czy coś?
Persia poproszę
Proponuję też porozmawiać o matematyce z p. Tomaszem Millerem. To chyba najlepszy popularyzator matematyki w Polsce.
Ech dziewczyny dziewczyny... nie platforma a rampa służy do wciągania kamieni. Ewentualnie pochylnia. Nie rolki a bloczki ewentualnie bloki. To maszyna prosta 😊
Poza tym cudny odcinek 🎉
🙈 😇
Hmm z całym szacunkiem, ale pani doktor chyba trochę przesadnie wyluzowana. Miałem wrażenie, że prowadząca musi ją jakby temperować/ukierunkowywać a czasem niemal siłą wyciskać odpowiedź. Z drugiej strony tam gdzie mogłaby po prostu powiedzieć krótko "źródła milczą na ten temat/na razie tego nie wiemy" to popadała w spekulacje i śmiechujki. A najbardziej mnie wkurzyła ta żelazna pewność i taki cynizm jak powiedziała "To przypadek, że w "Teotl" jest słowo "Teo"".
Jak możemy 100%towo wykluczyć, że przez tysiące lat istnienia ludzkości ktoś wcześniej nie dotarł do Ameryki i nie istnieją jakies subtelne wpływy np. kultur śródziemnomorskich na tamtejsze cywilizacje? Prąd na Oc. Atlantyckim bardzo sprzyja takiej podróży i część historyków spekuluje, że do takich kontaktów dochodziło o czym mogą świadczyć np. niektóre posągi w Am. Połud. z twarzami o cechach typowo zachodnio-afrykańskich.
Słuchając tego nieodparcie widzę przed oczami dwie trzpiotki chichrające bez sensu co chwilę zupełnie bez powodu. Temat może i ciekawy, sam wiele lat temu zainteresowałem się tematyką cywilizacji prekolumbijskich po przeczytaniu ksiazki pt Tajemnicza wiedza Majów dotyczącej sposobu wyliczania kalendarza majanskiego, ale tego tutaj nie sposób normalnie wysłuchać. Może kiedyś w przyszłości.
Okropna ta julia
Ciekawe badania. Biorąc pod uwagę małą liczbę źródeł, które w większości były w taki czy inny sposób przesiewane przez Europejczyków .
Prawie każdy podcast RN jest wyśmienity, niezależnie od tematu. Dziękuję.
Co do obecnego, to dobrym suplementem byłoby wyjaśnienie, dlaczego te cywilizacje rozwinęły się w Ameryce Środkowej i Południowej a nie Północnej. Znam teorię o udomowieniu zwierząt pociągowych i roślinach zbożowych. O ile w A. Pdn. oswojono lamy, uprawiano kukurydzę i ziemniaki, to w A. Środkowej nie było takich zwierząt a tylko rolnictwo. Czemu więc na terenie USA i Kanady nie ma pozostałości po porównywalnych kulturach?
„No tak, byli” xDD
super wywiad!
Jeżeli Pani Autorka czyta komentarze i poszukuje tematów do kolejnych odcinków to skoro już poruszono temat prekolumbijskiej Ameryki Środkowej to przydałby się odcinek o prekolumbijskiej Ameryce Północnej, np o kulturze indian Pueblo. Chętnie posłuchałbym także o Inuitach, ludach Saamów czy o arabskiej obecności na półwyspie iberyjskim i tegoż rekonkwiście 😏😅
Czyta, czyta :) Dzięki za tropy!
Od 50 lat interesuję się tematem życia i wierzeń Azteków i Inków. Świetna audycja. Mam niedosyt. Proszę o więcej. Dziękuję
Dam każdemu kukurydzę kto da like
Bo trzeba kapitalizm ukrócić tym giveawayem xD
Witam serdecznie 🎉🎉🎉🎉🎉
Pani Karolino, jakie to słuchawki na miniaturce, których Pani używa??
Jak to jakie? Takie nauszne...
Ja bym chętnie posłuchał debaty o „czarnej” i „białej” legendzie średniowiecznej Inkwizycji.
Tak. Ale błagam, proszę wziąć jakiegoś historyka prawa do tego. Pozostali powielają mity bardziej niż je prostują
Której inkwizycji: własności hiszpańskiego króla czy kościelnego "oficjum"? To były dwa odrębne byty.
@@dilofozaur może obydwu? 🤔 Tematy arcyciekawe. Pytanie tylko czy mamy w Polsce osoby, które jakoś zajmują się tym tematem profesjonalnie jako badacze czy tylko pasjonatów.
w średniowieczu nie było inkwizycji, geniuszu.
@@pawe9082 tak? 🤔 Serio? 🤔 a to kiedy była?