Po kolei z Kuleckim - Odcinek 179 - Kółka małe i duże

Sdílet
Vložit
  • čas přidán 15. 07. 2023
  • Co charakteryzuje tabor kolejowy? Z pewnością system kolei, z którego korzysta. W przypadku tradycyjnej kolei dwuszynowej ważna jest też szerokość toru. Kolejną istotną cechą jest układ osi i o nim traktuje ten odcinek.
    .
    Odcinek zawiera elementy audiodeskrypcji.
    .
    Sklepik Po Kolei z Kuleckim: pkzk.cupsell.pl/
    Facebook: / pokoleizkuleckim
    Instagram: / jakubkulecki
    SoundCloud: / user-965481496
    Muzyka: morningwoodbluesband.bandcamp...
    .
    Utwór w tle:
    morningwoodbluesband.bandcamp...
    .
    #pkzk #pokoleizkuleckim #kolej #technika #oś #układosi #tabor #taborkolejowy
  • Věda a technologie

Komentáře • 187

  • @KolejoweModelarstwoKartonowe
    @KolejoweModelarstwoKartonowe Před 11 měsíci +11

    Miałem iść właśnie spać a tu proszę nie pójdę. Raczej pójdę ,ale później 😊. Dzięki za miłe zakończenie weekendu 👍🚂

  • @tomaszwarzecha3092
    @tomaszwarzecha3092 Před 11 měsíci +4

    Jak ja lubię tego słuchać 😀

  • @irekkur3210
    @irekkur3210 Před 11 měsíci +4

    No to się człowiek znowu czegoś nauczył.Dziękuje!

  • @transport_bez_cenzury
    @transport_bez_cenzury Před 11 měsíci +7

    Dzień dobry. Dziękuję za ten odcinek, który był niczym miód na moje serce. Tak, wiem, jestem upierdliwym recenzentem, ale tym bardziej proszę przyjąć moje wyrazy uznania. Odcinek z wyraźną konsekwencją prowadzony od ogółu do szczegółu. I znowu w krótkim czasie udało się Panu skompresować cały dział przedmiotu pojazdy trakcyjne. Bomba.
    PS.
    Jeśli chodzi o wspólne wózki w zespołach trakcyjnych, to są one coraz powszechniejsze z racji przeniesienia napędu do wózków skrajnych. Jeśli chodzi o zespoły szybkie do ruchu dalekobieżnego, wózki tego typu ograniczają wzajemne wychylenia członów, co ma fundamentalne znaczenie.
    Pozdrawiam serdecznie ✋

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +3

      Kłaniam się Panu nisko za dobre słowo i dziękuję za piękne uzupełnienie.

  • @MRSerwis
    @MRSerwis Před 11 měsíci +6

    Nie ma nic relaksującego jak wieczorne oglądanie Kuleckiego na wakacjach. Pozdrawiam Jakubie 👍👌💪🏻

  • @alojzyjackowski2420
    @alojzyjackowski2420 Před 11 měsíci +5

    Dziękuję Jakubie za ten wykład. Jest świetny. Ta wiedza pomogła mi uporządkować moją dotychczasową. Przedstawiłeś temat bardzo jasno i czytelnie, a jednocześnie profesjonalnie. Wyrazy uznania i szacunku!

  • @kato7611
    @kato7611 Před 11 měsíci +6

    No cóż, nic dodać, nic ująć, elegancki i rzeczowy wykład Panie Inżynierze Jakubie. Pozdrawiam.

  • @depechemati
    @depechemati Před 11 měsíci +3

    Czekałem na nowy odcinek. Idealnie, do poduchy 🤩🤩👍👍

  • @bester36
    @bester36 Před 11 měsíci +2

    Kolej, kołem się toczy. Po kolei z Kuleckim trwa. Pozdrawiam serdecznie. Dobry materiał. Jest pasja! Tak trzymać.

  • @robzmigrodzki
    @robzmigrodzki Před 11 měsíci +3

    Tego filmu było nam trzeba. Bardzo przydatne informacje i dziś nienaganna praca kamerzysty :)

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      Bo kamerzysta nie dotykał kamery, to i nie schrzanił :D . Dziękuję!

  • @tomaszcezarybernard8982
    @tomaszcezarybernard8982 Před 11 měsíci +4

    Czekalem na ten odcinek. Opisy oznaczen osi. Nie ogarniam tego. :} Dobrze tlumaczysz, ale wiek robi swoje. :}

  • @darun71
    @darun71 Před 11 měsíci +2

    Panie inżynierze Kulecki, kolejny bardzo dobry odcinek.
    Z kolejowym pozdrowieniem
    Wierny widz 👍

  • @piotrwywia6016
    @piotrwywia6016 Před 11 měsíci +4

    Jak ogladalem ten odcinek to czylem się na jak na wykładzie na uczelni :), swietna robota gratulacje :)

  • @piotrjedrzejewski490
    @piotrjedrzejewski490 Před 11 měsíci +6

    W USA nazwy układu osi parowozu zależały od danej kolei np układ 2D2 w NYC nazywał się Niagara a w innych kolejach Northern lub w UP FEF

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      I tak, i nie; pewne nazwy były przyjęte ogólnie i mówiąc o Pacific, Atlantic, Prairie, Mikado, Ten-Wheelerze, zawsze mówiliśmy o tym samym.

  • @Wania93022
    @Wania93022 Před 11 měsíci +3

    Dziękuje za bardzo ciekawy i edukacyjny odcinek , Pozdrawiam.

  • @RailFunPL1
    @RailFunPL1 Před 11 měsíci +3

    Dzisiaj tylko komentarz do zasięgów. Zobaczę jutro bo rano do roboty 👍

  • @tkowalski5668
    @tkowalski5668 Před 11 měsíci +3

    Narescie, wyjaśnione jak to jest z tymi kołami pociągu. Dziękuję.

  • @witoldstenka2049
    @witoldstenka2049 Před 11 měsíci +2

    Super wyłożone, lekko, łatwo i przyswajalnie. 😊💪

  • @jedrzejjabonski7379
    @jedrzejjabonski7379 Před 11 měsíci +1

    Dziękuję, w końcu zrozumialem coś więcej niż to, który wózek ma napęd🤩

  • @spalart6229
    @spalart6229 Před 11 měsíci +2

    12:55 - świetny rysunek :)

  • @bartekkowalski6408
    @bartekkowalski6408 Před 11 měsíci +1

    Materiał dla prawdziwych "fachowców" z Twojego kanału! Taka uniwersytecka porcja wiedzy. Identycznie, jak ja niejednego zainteresowałem tematem "karb u" w praktyce. Duże komputery pracują w symulacjach nawet malutkiego elementu#, który musi pracować pod reżimem takiego układu. 🤪

  • @wlodasban466
    @wlodasban466 Před 11 měsíci +2

    Piękny i rzeczowy wykład Panie Jakubie.miód na nasze kolejowe serca!

  • @piracik1978
    @piracik1978 Před 11 měsíci +3

    super film, bardzo merytoryczny i odświeżający wiedzę w uporządkowany sposób, dziękuję! i małe sprostowanie , bo lokomotywa V3201 nie posiada napędu diesla a jest to jedyna na świecie lokomotywa z napędem pneumatycznym. Silnik diesla jedynie napędzał sprężarkę, która sprężała powietrze które napędzało cylindry, pozdrawiam

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      Dziękuję bardzo za sprostowanie!

    • @pirogronianus
      @pirogronianus Před 11 měsíci +1

      A to się czasem nie nazywa przekładnią pneumatyczną? Na podobnej zasadzie spalinowozy z przekładnią elektryczną powinny być nazywane elektrykami... Chociaż wiem, że w wielu przypadkach, np samochodów, te określenia są różne.

    • @piracik1978
      @piracik1978 Před 11 měsíci +1

      @@pirogronianus No nie. Skrótowo napiszę że silnik V6 diesel z łodzi podwodnej napędzał potężną sprężarkę, która kompresowała powietrze i puszczała przez armaturę na zasadniczo te same tłoki co w parowozie (bodaj BR78), którym ta lokomotywa była przed przebudową. Tyle że zamiast pary na tłoki szło sprężone powietrze, co w teorii miało działać tak samo, ale praktyka pokazała, że były ogromne problemy ze stabilnością i sprawnością takiego napędu, nie sprawdził się i po zaledwie jednym egzemplarzu eksperymentalnym odpuścili temat bo okazał się wówczas ślepą ścieżką. I mówisz o przekładni hydropneumatycznej masowo stosowanej w lokomotywach w USA, ale to zupełnie inny rodzaj przeniesienia napędu.

  • @michamaj5156
    @michamaj5156 Před 11 měsíci +1

    Dziękuję za solidną garść wiedzy. Koło to chyba jeden z najważniejszych wynalazków, na którego temat można mówić bez końca, na okrągło. A może kolejną wersją jak znudzą się koła, będą kwadraty np. Jak zwykle doskonałe przygotowanie do filmu. Szacunek.

  • @jarosawmaliszewski5360
    @jarosawmaliszewski5360 Před 11 měsíci +2

    Czapki z głów !

  • @comettoPL
    @comettoPL Před 11 měsíci +3

    Wszystko super jak zawsze, ale można było jeszcze wspomnieć o parowozach z przeniesieniem napędu za pomocą przekładni i wałów - np. system Shaya, tam był nawet pionowy silnik parowy, wał korbowy i napędzany tender (!)

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +3

      Będzie i o tym. To jedna z moich ulubionych konstrukcji. Dziękuję!

    • @comettoPL
      @comettoPL Před 11 měsíci

      @@PokoleizKuleckim O, to czekam - też je lubię!

  • @krisddajnowiecc101
    @krisddajnowiecc101 Před 3 měsíci +1

    Jestem pod wrażeniem!
    Nie znam się , ale oglądam

  • @szagmi
    @szagmi Před 11 měsíci +2

    Super odcinek, w zrozumiały sposób przekazujesz wiedzę, która do tej pory była dla minie czarną magią...
    Pozdrawiam serdecznie.

  • @maciejciurapinski6643
    @maciejciurapinski6643 Před 11 měsíci +2

    Jak zwykle rzeczowo, merytorycznie. Czy przy tablicy czy w terenie, zawsze coś ciekawego dla pasjonatów. Dzięki 😊

  • @paweswiderski2716
    @paweswiderski2716 Před 11 měsíci +7

    Panie Kubo, nowe markery by sie przydały, reszta super

  • @rysiekwisniewski2550
    @rysiekwisniewski2550 Před 11 měsíci +3

    T3 - najładniejsze tendrzaki z tamtych lat

  • @rostilembe
    @rostilembe Před 11 měsíci +4

    Pooglądałem. A w końcu okazuje się, że parowozy symetryczne istniały. Bo jazda tendrem do przodu to jest jakieś światowe nieporozumienie. Pozdrawiam.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      I owszem, istniały. Różnorodność w konstrukcjach parowozowych wymaga oddzielnego omówienia.
      Trzymajcie się, nie dajcie się!

    • @rostilembe
      @rostilembe Před 11 měsíci

      @@PokoleizKuleckim dziękuję!

  • @marcinbrzezinski2901
    @marcinbrzezinski2901 Před 11 měsíci +1

    Dziękuję serdecznie za, jak zwykle super ciekawy odcinek, czekam na następne! Wnuk kolejarza.

  • @michazietek164
    @michazietek164 Před 11 měsíci +1

    Ciekawie jak zawsze, gratuluję wykładu!

  • @aram5642
    @aram5642 Před 11 měsíci +2

    Pacific 231 - utwór symfoniczny Arthura Honeggera, inspirowany właśnie tym parowozem. Honegger był miłośnikiem kolei. Jest w necie dość znana fotka Honeggera stojącego z olejarką przy jakimś parowozie w Bostonie. Ciekawe swoją drogą, jaka lokomotywa zainspirowała Tuwima... ;)

    • @2045American
      @2045American Před 11 měsíci +1

      Witam serdecznie pana, fajny materiał o technice kolejowej . Ja posiadam modele kolej amerykańskiej firmy Mehano, Bachmann i inne, tam w USA nie liczy się osi tylko koła np Pm39 w układzie kól w Polsce to 2'c'1 a w USA to seria Pacific o układzie kół 4-6-2, ja interesuje amerykańskkimi parowozami ,mam kolekcje tych parowozów,oraz taboru USA z USA.,zalezności od kontynentu i kraju,liczenie układu osi będzie różne. Pozdrawiam Dariusz, Kolejarz HO-American Train, proszę o sukrybcje na CZcams mojego kanału,koleje USA 😊😊.

  • @grzegorzguzenda7527
    @grzegorzguzenda7527 Před 11 měsíci +1

    Dobranoc

  • @ukaszrodziewicz-cygan2893
    @ukaszrodziewicz-cygan2893 Před 11 měsíci +2

    Kuba
    1. 17:26 coś chyba się nie zgadza z rozmieszczeniem cylindrów na Twoich rysunkach versus zdjecia Little Wonder i IVK.2.Warto było dla porządku powiedzieć o oznaczeniu "z" dla osi zębatej w parowozach zębatych. 3.W wiekszych tendrzakach (nie do jazdy manewrowej) układy osi były na ogół symetryczne, tzn przód i tył miał identyczne układy i mechanizmy osi tocznych, żeby zapewnić możliwość jazdy w obu kierunkach z taką samą prędkością, co nie miało miejsca w przypadku parowozów z tendrem, zawsze przy jeździe tendrem naprzód maks. prędkość była ograniczona.Ps.1 Pierwszy raz nauczyłem sie oznaczeń układów osi dzięki gazecie Świat Młodych w latach 80, był taki krótki wakacyjny cykl "Gdy nudzisz się czekając na pociag." -może ktoś pamieta 😂.Ps 2 Parowóz IV K jeżdżący można obejrzeć na Żytawskiej Kolei Wąskotorowej niedaleko polskiej granicy

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +3

      Łukasz - wszystko się zgadza. Pochrzaniłem jeszcze parę rzeczy, o jednej wspomniałem na priv.
      Zębatych nie ruszałem celowo, bo i tak się trzy kwadranse nakręciły, a zębate to temat na osobny odcinek. Z tendrzakami - wszystko prawda.
      A ja się uczyłem o układach osi ze "Starych Parowozów" :) .
      Pozdro!

  • @heliodorbard
    @heliodorbard Před 11 měsíci +2

    Jakubie, wykład niesamowity. Od dawna próbowałem pojąć oznaczenia osi w lokach, ale cóż..., byłem mało konsekwentny, to i efekty miałem relatywne do podejmowanych działań. W tym wykładzie w sposób prosty opowiadasz na czym to polega i okazuje się, że nie ma w tym żadnej magii, zaś jest żelazna logika i konsekwentne stosowanie założonych symboli. Zacząć więc należy od zapamiętania symboli, a reszta to rachunki w ramach liczenia do dziesięciu. Przedstawiłeś to w sposób tak prosty, że filmik ten powinien znaleźć się jako lekcja w szkołach kolejowych.
    Jedyne co mocno psuje fantastyczny efekt to czasem b. słaba widoczność napisów. Myślę, że gdybyś odcinek nieco wzbogacił o wstawienie w stosownych miejscach, kilkusekundowych obrazków z widocznymi napisami, to by w zupełności wystarczyło zamiast powtarzania nagrania. A może jakoś dałoby się te napisy wyretuszować?
    Może przy okazji korygowania tego odcinka, bo aż się prosi, by doprowadzić go do super doskonałości, warto dołożyć tablicę założonych symboli oznaczeń pierwotnych, z których buduje się oznaczenia kół w lokach.
    Dzięki, pzdr

  • @2045American
    @2045American Před 11 měsíci +2

    Fajny film,zwłaszcza o parowozów Big Boy ten parowóz to gigant na szynach o rozstawie osi 1435 mam, układzie kół 4-8-8-4 długość całkowita to 55 m ,mój największy parowóz w mojej kolekcji to na ten moment to parowóz Moutanin 4-8-2 .

  • @slav8820
    @slav8820 Před 11 měsíci +3

    Sporo z tych parowozów wielopodwoziowych było dość dokładnie opisanych w Czechosłowackiej książce pt: ,,Stare Parowozy".
    Nie wyczerpywała ona co prawda całego tematu, ale dla początkujących MK stanowiła niejako wstęp do świata kolei żelaznych.
    To był taki parowozowy elementarz.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +4

      I tak było w moim przypadku - to była moja pierwsza kolejowa książka. Jakkolwiek tematu nie wyczerpuje, stanowi świetny punkt startowy i zachęca do dalszych poszukiwań. W internetach od 10 pln.

    • @rysiekwisniewski2550
      @rysiekwisniewski2550 Před 11 měsíci +4

      W USA budowano też parowozy z trzema podwoziami napędowymi, czyli 6 cylindrów np. Triplex Mallet kolei Erie do którego mam opis. Oraz będący chyba w projekcie ,,Henderson" na 4 podwozia - 8 cylindrów/ 20 osi wiązanych.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +2

      @@rysiekwisniewski2550 - o, tego nie znałem.
      Shay również mógł mieć de facto trzy podwozia, w wersji z napędzanym tendrem.

  • @lukasz_p_
    @lukasz_p_ Před 11 měsíci +2

    Dzięki synowi (niecałe 6 lat, ale fanantycznie uwielbia kolej) zainteresowałem się układami kół lokomotyw i wagonów. Okazało się, że w różnych państwach różnie są one definiowane. W Polsce mówi się o liczbie osi, w Wielkiej Brytanii o liczbie kół. No i weź to wytłumacz małemu entuzjaście techniki :).

    • @jacekhozejowski2869
      @jacekhozejowski2869 Před 11 měsíci

      A najciekawszy to był układ 0-3-0 - dla parowozu kolei jednoszynowej.

    • @fifi81pl
      @fifi81pl Před 11 měsíci +1

      Szczęście, że przeważnie każda oś ma dwa koła - łatwiejsze mnożenie / dzielenie

  • @armenian123
    @armenian123 Před 11 měsíci +4

    jak amerykanie oznaczali parowozy to wiedziałem, ale jak oznaczali spalinowki, np ta EMC E2? O ile wogole oznaczali.bo pozniej juz zrezygnowali z nazw, był jeszcze consolidation, triplex np kolei erie, mogul, santa fe, atlantic, articulated i chyba centipede- nie wiem czy to nie było powodem nazwania tak spainowki baldwina dla pensy. Ogolnie to chyba najlepszy jest system francuski bo najprostrzy, nie wiem jaki był powod by liczyc koła zamiast osi, przeciez wiadomo ze koła na jednej osi miały identyczne parametry i zadania. Takie to durne. A system amerykanski jest troche niekonsekwentny zamiast sie trzymac nazw potem kombinowali np six wheeler , ciezko było wymyslic jakas nazwe np colorado , apallach albo michigan? No i nazwy w usa kto nadawał, producent maszyny w celach marketingowych czy poszczegolne społki ktore jako pierwsze otrzymywały maszyny o nowym układzie osi? A swoja droga przydał by sie odcinek porownujacy wozki i ostojnice odlewane z blachownicowymi, wady i zalety okraszone wiedza z materiałoznawstwa. Pozdro

  • @2045American
    @2045American Před 11 měsíci +2

    A w firmie też jest temat o parowozów Big Boy,ten parowóz jest o układzie kół 4-8-8-4 , bendę posiadaczem tego parowozu w skali Ho, potężny parowóz.

  • @EU43-068
    @EU43-068 Před 11 měsíci +2

    Ja właśnie też miałem się już meldować w pojeździe, a tu powiadomienie o nowym flimiku wyskoczyło i ... Obejrzane :) Jak zawsze bardzo ciekawie omówiony wcale niełatwy i rozbudowany temat. Będzie czym brylować przed znajomymi podczas kolejowych wycieczek (PS. Polecam Węgorzewo - może temat na film?) (PS2. Panie Jakub, namówiłeś mnie Pan i w sierpniu jadę do Gamerek.)

  • @pawelbarcinski3986
    @pawelbarcinski3986 Před 11 měsíci +1

    I tego zawsze chciałem się o tym dowiedzieć 😊

  • @huluk
    @huluk Před 10 měsíci

    Super się oglądało, takie odświeżenie wiedzy ale jakże sympatycznie podane :)

  • @rysiekwisniewski2550
    @rysiekwisniewski2550 Před 11 měsíci +3

    Więcej jak sześć osi miał ruski AA. Miał 7 osi wiązanych w jednej ostoi.
    Czyli 2'G2'h2

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      Dokładnie, pojawił się już w komentarzach. Jak się można było spodziewać, nie za bardzo jeździł...

  • @Kuracyjastartodnowa
    @Kuracyjastartodnowa Před 11 měsíci +5

    Układ osi taboru jest drugą rzeczą związaną z koleją której od dawna nie potrafię do końca ogarnąć.
    Pierwszą jest prowadzenie ruchu na szlakach :/

    • @dariuszsadecki1379
      @dariuszsadecki1379 Před 11 měsíci +2

      Wszyscy próbujemy to ogarnąć dzięki Pańskim filmom. Serdecznie pozdrawiam.

    • @fifi81pl
      @fifi81pl Před 11 měsíci +4

      Spokojnie... na Warszawie Zachodniej też czasem tego nie ogarniają ;)

    • @Szopler
      @Szopler Před 11 měsíci

      @@fifi81pl 😆

  • @jacekhozejowski2869
    @jacekhozejowski2869 Před 11 měsíci +2

    Radziecki AA20 - układ osi 2'G2' - siedem osi wiązanych (ze sobą). Do tego układy, gdzie osie wiązane były w grupach, ot chociażby Big Boy - (2'D)'D2'

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      O, dziękuję! Ale o grupach będzie później :) .

    • @jacekhozejowski2869
      @jacekhozejowski2869 Před 11 měsíci +1

      @@PokoleizKuleckim a najwięcej w ogóle osi napędnych, bo aż 12, w parowozie ma ex aequo kilka konstrukcji typu "triplex", o układach osi 2-8-8-8-2 lub 2-8-8-8-4.
      Ale to temat na dwa osobne odcinki, inne sposoby napędzania osi w parowozie niż poprzez korbowód i wiązary i typy parowozów o wielu grupach osi wiązanych.

  • @daron1973
    @daron1973 Před 11 měsíci +2

    Bardzo pasjonująca lekcja. Jedno kolo a tyle wokół niego się działo. Dziękuję.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +2

      Dziękuję. O kołach to jeszcze będzie, i to dużo... z Jackiem.

  • @TryboBike
    @TryboBike Před 5 měsíci +1

    27:55 - z tymi osiami tocznymi w jednostkach E to jest trochę inaczej. Bo jak najbardziej istniała wersja F o podobnej mocy, która tych osi nie miała. Ale w tamtych czasach sądzono, że te środkowe osie toczne polepszają bieg lokomotywy przy dużych prędkościach ( czyli okolice 160-180km/h, czego od nich oczekiwano ) i podpierały dodatkową masę generatora pary do ogrzewania składu.
    Swoją drogą, amerykanie teraz wracają do tego rozwiązania, aczkolwiek z totalnie innego powodu.

  • @rysiekwisniewski2550
    @rysiekwisniewski2550 Před 11 měsíci +3

    IV K były też na PKP

  • @2045American
    @2045American Před 11 měsíci +2

    Witam serdecznie pana fajny materiał o technice kolejowej .Ja mam w domu makietę kolejową w skali Ho. Kolekcjonuje tabor USA,czyli koleje amerykański. Mam kolekcje parowozów amerykańskich ,oraz taboru USA z USA firmy Mehano oraz Bachmann. Np parowóz Pm 36 to układ osi 2'C'1 a w USA nie liczy się osi tylko koła np parowóz typu Pacific to układ osi 4-6-2 . Pozdrawiam Kolejarz HO-American Train proszę o sukrybcje jeśli można.

  • @StrzalaOstryPazur
    @StrzalaOstryPazur Před 11 měsíci +5

    W jaki sposób doprowadzano parę pod ciśnieniem do cylindrów w tych parowozach gdzie były one ruchome razem z wózkami względem kotła i ostoi?
    Przewody gumowe (?)

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +7

      Stawiam raczej na przegubowe połączenia metalowe z jakimiś dławnicami czy czymś podobnym; myślę, że przewody elastyczne nie dałyby rady ciśnieniu rzędu kilkunastu atmosfer i wysokiej temperaturze pary.

    • @maciejciurapinski6643
      @maciejciurapinski6643 Před 11 měsíci +3

      ​@@PokoleizKuleckimzgodzę się, elastyczne przewody technologii tamtych lat, w warunkach pary i temperatury pracy, nie były raczej osiągalne. Wg mojej wiedzy polaczenia przegubuowe były realizowane na dlawicach bądź pierścieniach na zasadzie przegubu kulowego/sferycznego, bądź ściętego stożka, ze sferycznym "wierzchołkiem" i pierścieniem.
      Dobór dławnicy/pierścienia byl zależny od warunkow pracy. Uszczelnienie następowało dzięki różnicy rozszerzalności materiałów pod wpływem temperatury i cisnienia. Układ bi-metalowy, szczelny w temperaturze roboczej. Nie mam wiedzy czy stosowano to akurat w parowozach wspomnianych w materiale, niemniejdnak stosowano takie rozwiązania.
      Podobne rozwiązania (pierścienie i wklad stozkowy) stosuje się czasami dla rur PEX czy innych wielowarstwowych jeśli występują duże różnice w temperaturze i ciesnieniu czynnika roboczego, że wzgledu na spora zmianę geometrii przekroju rury.

  • @daveedovsky
    @daveedovsky Před 11 měsíci +2

    Posłuchałbym o problemach UIC związanych z nazewnictwem i nadawaniem nowych nazw oznaczeń nietypowym dla nietypowych konstrukcji

  • @scurekburek2092
    @scurekburek2092 Před 11 měsíci +1

    Postanowiłem obejrzeć materiał do końca, zanim napiszę komentarz. Zabrakło informacji, która tłumaczyłaby oznaczenia typów parowozów w Polsce (np Ty2, Pm36, Ol49, Tkh49, itp.). O ile znaczenia pierwszej litery P, O, T (pospieszny, osobowy, towarowy) można się domyślić, to druga (bądź trzecia, jeżeli jako druga występuje 'k', oznaczająca parowóz kusy - beztendrowy) ma ścisły związek z układem osi! Jest specjalna tabelka, która definiuje to oznaczenie.

    • @fifi81pl
      @fifi81pl Před 11 měsíci

      To by się jeszcze przydało podać jak to jest na wąskim torze... Jak to się zmieniało na przestrzeni lat...

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +2

      Bo ten odcinek nie był o tym - tu chodziło o układy osi, nie o oznaczenia serii. O seriach będzie w innej opowieści.

  • @andrzejhaman1253
    @andrzejhaman1253 Před 11 měsíci +1

    14:29 V3201 czyli spalinowóz o pneumatycznym przeniesieniu napędu, osadzony na zasadniczo parowozowym podwoziu. Jakie miałby oznaczenie rozwinięte? np. 1'D1'p2?
    PS. warto by dodać, że w przypadku parowozów możemy też mówić o polskim systemie oznaczania układu osi, czyli tej małej literce pomiędzy wielką literą oznaczającą przeznaczenie maszyny a cyfrowym oznaczeniem serii.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      Bardzo Panu dziękuję za tradycyjnie piękny komentarz. Będzie i o tym.
      Fakt, V3201 to przedziwny wynalazek!

  • @aram5642
    @aram5642 Před 11 měsíci +2

    Jakos jednak nie moge ogarnąć, jak 5 powiązanych ze sobą osi może przejechać przez łuk :)

  • @dariuszsadecki1379
    @dariuszsadecki1379 Před 11 měsíci +2

    Świetny materiał Panie Jakubie, dziękuję. Jeśli można prosić o częstszą wymianę pisaków podczas trwania materiałów. Końcówka materiału, szczególnie w niższej rozdzielczości (jak 360p) staje się dość trudno czytelna. Dziękuję i pozdrawiam.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      Załadowało się potem 4K i teraz powinno być okej. Dziękuję!

  • @pirogronianus
    @pirogronianus Před 11 měsíci +3

    Wbrew tytułowi, praktycznie nie było nic o różnych rozmiarach kół. Tytuł powinien brzmieć "kółek mało lub dużo". 😉 Ale poza tym treść super, dziękuję za bardzo wciągający przegląd 👍🏻❤️👋🏻

  • @harrypotter9853
    @harrypotter9853 Před 11 měsíci +2

    Witaj Jakubie. Trochę wiedzy z epoki pary na przypomnienie... Wyłożone prosto i przystępnie. Pisaki chyba trochę tempa niewyrabiały😉 Poza tym odcinek klasa jak zawsze😀👍
    Pozdrawiam,...

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      Kłaniam Ci się nisko za dobre słowo, Przemku! Zieloności na szlaku... na wózkach Jacobsa w PESie ;) .

    • @harrypotter9853
      @harrypotter9853 Před 11 měsíci

      @@PokoleizKuleckim ...lub Newagu...😉 Pozdrawiam,...

    • @armenian123
      @armenian123 Před 11 měsíci +3

      ja pamietam jak w szkole wymieniali tablice zielone na te białe dla pisaków, strasznie trudno było przepisywac z tablicy, wszyscy sie wychylali by złapac ostrosc xd Po za tym pamietam ile tych mazakow szło, kreda długo słuzyła i nie zostawiała plastikowych i chemicznych odpadow po sobie. Moim zdaniem nadal powinny byc tablice do kredy w szkołach, pierdolimy o ekologii o plastiku, a robimy by było zle. Ile takich mazakow jest rocznie wywalanych przez tylko jedna szkołe w ciagu roku, pewnie pół tira by wyszło.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      @@harrypotter9853 - o to to :) .

    • @fifi81pl
      @fifi81pl Před 11 měsíci

      @@armenian123 kreda była "be" gdyż pyli i ktoś wymyślił, że mazakami uratuje nauczycieli od pylicy płuc.
      A ja tam wolę kredę i miło wspominam chwilę gdy w minionym roku akademickim mogłem chwilę studentom coś na szybko kredą narysować.

  • @PaulusLapkov
    @PaulusLapkov Před 9 měsíci +2

    👏👏👏👍✌️

  • @Daruiusz71
    @Daruiusz71 Před 11 měsíci +1

    👍

  • @piotrsendecki516
    @piotrsendecki516 Před 11 měsíci +1

    Super odcinek. Brakuje mi jeszcze jednego rodzaju parowozu - typu Shaya. Ciekawe rozwiązanie napędu

  • @disraeli8032
    @disraeli8032 Před 11 měsíci +4

    14:30 Pytanie z ciekawości. Skoro jest to lokomotywa spalinowa to w jaki sposób przekazujemy napęd na koła? Ja widzę dosłownie podwozie parowozowe z typowym silnikiem i układem rozrządu pary. 😅

    • @mike-ivy
      @mike-ivy Před 11 měsíci

      1 transmisja mechaniczna
      2 hydrauliczna
      3 elektryczna
      4 proponuję obejrzeć jednak więcej odcinków - tam jest to omawiane wielokrotnie !

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +3

      Bo to taki dziwoląg: silnik spalinowy służy do napędzania pneumatycznego silnika bardzo podobnego do parowego. Taki wynalazek.

    • @disraeli8032
      @disraeli8032 Před 11 měsíci +3

      @@mike-ivy Proszę mi wierzyć, że akurat zagadnienia typów przekładni w lokomotywach nie są mi obce ani trochę. Tym bardziej wykładając podstawy konstrukcji maszyn na politechnice warszawskiej. Interesował mnie po prostu sposób powiązania silnika o zapłonie samoczynnym typowego dla lokomotywy spalinowej z tym, co widzę na podwoziu tego MAN-a 😉

    • @disraeli8032
      @disraeli8032 Před 11 měsíci +2

      @@PokoleizKuleckim Właśnie o takie wyjaśnienie mi chodziło. Dziękuję serdecznie 😊

    • @mike-ivy
      @mike-ivy Před 11 měsíci +3

      @@PokoleizKuleckim A jaka sprawność energetyczna ?

  • @moje12a
    @moje12a Před 11 měsíci +1

    Jest szansa na odcinek o tym czemu w praktyce nie stosuje się wózków napędowych gdzie każda oś ma własny sillnik w liczbie większej niż 3 (Co') a jeśli nawet występują to często prowadzą do uszkodzenia torowiska po którym się poruszają.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      To się da opowiedzieć i Jacek z chęcią tu przemówi, jak znam życie.

    • @marcin_pudelko
      @marcin_pudelko Před 11 měsíci

      Miniaturyzacja silników i wzrost mocy na silnikach i w efekcie brak potrzeby większej ilości silników trakcyjnych. Obecnie problemem nie jest moc tylko poślizgi, dlatego nikt się nie oburza na lokomotywy czteroosiowe o masie pod 90 ton.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      @@marcin_pudelko - dokładnie! A z poślizgami radzimy sobie "oszukując" elektroniką, a czasem i radarem.

    • @marcin_pudelko
      @marcin_pudelko Před 11 měsíci

      @@PokoleizKuleckim Konstruktorzy niech się skupią nad piasecznicami z dużym zbiornikiem piasku, który nie zamoknie i będzie pneumatycznie wrzucany pod właściwe osie ;)

  • @rysiumag
    @rysiumag Před 11 měsíci +1

    Drogi Jakubie, kreskę masz fajną, super ..prośba o fotkę szafki z lampami ,, proszę bardzo po raz który Ryszard

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      Wysłałem. Przepraszam, że dopiero dziś. Dziękuję za wytrwałe kibicowanie!

  • @MrRybniczanin
    @MrRybniczanin Před 11 měsíci +1

    Genialna wiedza o której nie miałem pojęcia. Czy cała ta wiedza którą przedstawiłeś masz w głowie czy musiałeś się do tego filmiku jakoś mocno przygotowywać?

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +2

      Znałem co do zasady, ale musiałem sobie to uporządkować i rozbudować, a potem zdedagować skrypt do w miarę zorganizowanego opowiedzenia. Dziękuję!

    • @MrRybniczanin
      @MrRybniczanin Před 11 měsíci

      @@PokoleizKuleckim to kolejny level to opis literek wagonów 🙂

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      @@MrRybniczanin - o, to można sagę napisać :D

  • @fifi81pl
    @fifi81pl Před 11 měsíci +4

    29:00 - z tymi wózkami napędowymi to możemy jeszcze pociągnąć niuanse... są chętni?
    (będzie długo i być może lekko chaotycznie).

  • @krzysztofwaleska
    @krzysztofwaleska Před 11 měsíci +1

    Takie pytanie do fanatyków kolei. W Dreźnie, jakieś 10 lat temu mieli lokomotywę elektryczną w muzeum transportu. Silnik średnicy kilku metrów. Wygląda kosmicznie. Gdzie można coś sensownego technicznie o niej poczytać? Niestety nie znam oznaczenia. Jedynie Drezno, muzeum transportu, stara lokomotywa elektryczna z nierozsądnie ogromnej srednicy silnikiem.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      E50 42?
      commons.wikimedia.org/wiki/File:Verkehrsmuseum_Dresden_-_Schienenfahrzeuge_-_E_50_-42-DSC4857.jpg

  • @PENelektronik
    @PENelektronik Před 2 měsíci

    A ja widziałem sowiecki skład wagonów z wózkiem Jacobsa jednoosiowym!
    Jak to działa? Czy to ma sens?

  • @pkpkrzeszo-pawechuderski8986
    @pkpkrzeszo-pawechuderski8986 Před 11 měsíci +1

    Obejrzane po północy przed spaniem - film bardzo ciekawy
    Zaintrygowałeś mnie tymi mały literami 1`D1`h2 ... h2 - No nie wiedziałem
    Gdzie mogę znaleść jakąś książkę odnośnie tych małych literek (bardziej szczegółowo)?
    Aaaa i jeszcze ... całe życie w błędzie: zawsze pisałem 1`D`1 zamiast 1`D1`
    Pozdrawiam z Małopolski

    • @moje12a
      @moje12a Před 11 měsíci

      Co do apostrofów to nie wiem czy się pomyliłeś czy błąd autokorekty bo użyłeś ` zamiast '

    • @pkpkrzeszo-pawechuderski8986
      @pkpkrzeszo-pawechuderski8986 Před 11 měsíci

      @@moje12a Niie rozumiem wypowiedzi pana... chodziło mi o to że poprawnie to 1'D1' a nie 1'D'1 dla Pt47

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      Całkiem niezłym punktem startowym jest en.wikipedia.org/wiki/UIC_classification_of_locomotive_axle_arrangements

    • @moje12a
      @moje12a Před 11 měsíci

      @@pkpkrzeszo-pawechuderski8986 chodziło mi o użycie innego symbolu do oznaczenia wózka.

  • @maciejciurapinski6643
    @maciejciurapinski6643 Před 11 měsíci +1

    Zastanawia mnie sprawa układów 3 cylindrowych. G12 czy Ty1. Czy masz wiedzę, albo pomysl jakie jest uzasadnienie rozwiazania napedu tylko jednej osi? Uproszczenie konstrukcji jakos nie przemawia przy 3 cylindrach a dodatkowa oś pedna, niezalezna powinnaby zwiększać mozliwosci pociągowe, zwlaszcza w warunkach uslizgu.

    • @andrzejhaman1253
      @andrzejhaman1253 Před 11 měsíci +2

      Niektóre lokomotywy wielocylindrowe faktycznie przenosiły napęd z cylindrów wewnętrznych na inną oś niż z zewnętrznych. Ale dla właściwości ruchowych przy osiach wiązanych to czy bezpośrednio napędzane są jedna czy dwie osie nie ma znaczenia. Jedyna korzyść z rozłożenia napędu na dwie osie to mniejsze obciążenie wiązarów. Przypuszczam, że wybór zależał od szczegółów konstrukcyjnych przodu lokomotywy, w szczególności liczby osi tocznych z przodu i co za tym idzie, odległości pierwszej osi wiązanej od czołownicy. Należy też zauważyć, że ze względów mechanicznych długość wszystkich korbowodów powinna być taka sama. A to oznacza że jeśli cylindry wewnętrzne napędzają inną oś niż zewnętrzne muszą być przesunięte w osi podłużnej względem nich, co komplikuje konstrukcję bloku międzycylindrowego.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      Wedle mojej wiedzy w G12 korby są ustawione pod kątem bliskim 60 stopni, co daje bardziej równomierną pracę silnika parowego.
      Stawiam na to, że przy rozłożeniu napędu na więcej niż jedna oś mamy ryzyko wprowadzenia dodatkowego obciążenia w wiązary w wyniku nierównomierności pracy cylindrów napędzających różne osie; przy napędzie na jedną oś mamy większą sztywność i równomierna praca jest zapewniona dzięki napędzania jednej osi.

  • @viz12345
    @viz12345 Před 11 měsíci +1

    ci kolejarze to lubią sobie utrudniać życie skomplikowanymi oznaczeniami... pewnie dla swego rodzaju nimbu tajemniczości :)

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      Te tutaj mają sens... zrobi się ciekawiej, gdy będziemy rozmawiać o oznaczeniach serii taboru u przewoźników.

  • @Szopler
    @Szopler Před 11 měsíci

    "Gagar z bipom"! 😉

    • @fifi81pl
      @fifi81pl Před 11 měsíci +1

      Co'Co' + 2'2' ;)

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      @@fifi81pl Co'Co'+2'3'3'3'2' :) . Na bogato!

    • @fifi81pl
      @fifi81pl Před 11 měsíci

      @@PokoleizKuleckim no tak... zafiksowałem się na pojedynczego piętrusa... niczym w Lubuskim

  • @armenian123
    @armenian123 Před 11 měsíci

    co do wozkow jacobsa we wspołczesnym taborze, bym bardziej sie skłaniał ze maja zapobiegac spietrzaniu sie wagonow podczas katastrofy, niz stricte ze wzgledow masy wagonów. No mozna to tez oczywiscie podciagnac pod ekonomie produkcji i eksploatacji, np wymiana klockow czy naprawy lub wymiany zastawow kołowych. No i przez wozki jacobsa mozna zbudowac pojazd ze znacznie wieksza iloscia członow zachowujac parametry i mase zespołu trakcyjnego z typowym układem wozkow.

    • @marcin_pudelko
      @marcin_pudelko Před 11 měsíci

      Chodzi wyłącznie o koszty. Jakub słusznie zauważył, że gdy wagony stały się lżejsze to można zmniejszyć liczbę wózków (a wózek jest najdroższym elementem). Ma to skutek zwłaszcza, gdy nie ma potrzeby wielu wózków napędowych (pozdrawiają 45WE, 48WE, ED160). Oczywiście Jacobsy oznaczają krótsze człony ale to już kwestia gustu zamawiającego. W kolejach wysokich prędkości mają się super zestawy z wagonami na osobnych wózkach, gdy np. co drugi wagon jest silnikowym (wymiera koncepcja głowic napędowych) a tam to spiętrzanie miałoby znaczenie (a nie ma aż takiego).

    • @fifi81pl
      @fifi81pl Před 11 měsíci +1

      ​@@marcin_pudelkozasadniczo masz słuszność z dokładnością do tego, że wózki Jacobsa zmniejszając liczbę osi na metr pojazdu powodują zwiększenie nacisków osiowych powyżej 18 t/oś. (Nawet do 20 t/oś w stanie ładownym).
      Zaś przy prędkościach powyżej 200 km/h, zwłaszcza powyżej 230 km/h znacznie poprawiają się parametry jeśli zachowa się naciski rzędu 17 t/oś. Więc warto zastosować więcej wózków... Tym bardziej że im większa prędkość, tym zasadniczo jest ona na torach możliwie prostych i zarazem dla zachowania aerodynamiki, warto zmniejszyć liczbę połączeń wagonów (mniej nieciągłości). Zatem warto pójść w dłuższe wagony (względem krótszych członów) i wówczas tym bardziej wychodzi układ wózkowy.
      Ogólnie to jest dłuższy temat w obrębie decyzji optymalizacji.

    • @marcin_pudelko
      @marcin_pudelko Před 11 měsíci +1

      @@fifi81pl Dokładnie tak. Z czego jeszcze warto zauważyć, że współczesne wagony luzem potrafią być bardzo ciężkie, dając naciski grubo powyżej 10 t/oś. W przypadku EZT (nie HST) jest jeszcze sporo dowolności. Niestety są i słabe przykłady, gdzie taki 36WEh jest kolokwialnie mówiąc "za ciężki" na warunki patologicznych PLK. Do tego dochodzi temat wagonów piętrowych (także tych napędowych), napędowe wózki jacobsa, kwestie skrajni taboru (zupełnie inna dla różnych układów wózków). Duży temat.

  • @krzysiekv12
    @krzysiekv12 Před 11 měsíci +3

    Zmencze to jeszcze

  • @krzysztofwaleska
    @krzysztofwaleska Před 11 měsíci +3

    Jako informatyk nie mogę spokojnie patrzeć na niekonsekwencję algorytmu nazewnictwa Big Boy'a. Seria UP 4000 opisywana jest (2'D)D2'. Moim zdaniem powinno być (2'D)'D2', bo cały przód to też wózek. Jakoś to myślowo zgrzyta, nie ma sensu.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      To ma sens. Takich nieścisłości i niekonsekwencji jest więcej.

    • @fifi81pl
      @fifi81pl Před 11 měsíci +3

      To wynika z założenia, że skoro już mamy nawias to apostrof można pominąć.

  • @denekbiku
    @denekbiku Před 11 měsíci

    Poslka... szable szable-eeee nie... blacha blacha blacha i kon

  • @zbigniewstaniszewski210
    @zbigniewstaniszewski210 Před 11 měsíci +1

    Starszy vs Młodszy. Nadzwyczaj ciekawy kawałek. Z Jackiem między wierszami. Cieszy mnie idea edukacyjna. Ale kibicować wiernie będę niezależnie od tego bajzlu w internecie.Wasz wierny Zbig.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      Wielkie Ci dzięki za wytrwałe kibicowanie, Zbyszku. Chwilowo nie mam jak się wyrwać w stronę Śródmieścia, ale jeszcze i to się nam uda.

  • @daxonpl
    @daxonpl Před 11 měsíci

    nuda, wolę filmy z terenu z nawiązaniami historycznimi , ale widzę że autor unika śląska :P szkoda.... nie wykorzystany potencjał .

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      Daleko mam, ale ciągnie mnie, oj ciągnie...

    • @daxonpl
      @daxonpl Před 11 měsíci

      @@PokoleizKuleckim Panie Kulecki , poczytać po interesować się o regionie. poczytać. przejechać się na tydzień na urlop. pozwiedzać ,ponagrywać. Przy dobrej organizacji miał by Pan materiału na 2 miesiące . :)

    • @daxonpl
      @daxonpl Před 11 měsíci

      z resztą w wielu filmach nawiązywał Pan że przemysł napędzał rozwój i rozbudowe infrastruktury kolejowej , a gdzie w Polsce było zagłębie przemysłowe ? bo chyba nie w warszawie ?? :)

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      @@daxonpl - było kilka ośrodków; poza oczywistymi, jak Górny Śląsk, Warszawa, Poznań, również nieoczywiste, jak Sanok.

    • @armenian123
      @armenian123 Před 11 měsíci

      @@daxonpl tylko zalezy kiedy, bo slask nie był Polska,

  • @denekbiku
    @denekbiku Před 11 měsíci

    Niemcy niemcy niemcy

  • @GourangaPL
    @GourangaPL Před 11 měsíci +1

    Czyli 401Da ma układ C po prostu?

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      Dokładnie tak.

    • @GourangaPL
      @GourangaPL Před 11 měsíci

      Ale to w żaden sposób nam nie mówi o tym, że napędzane silnikami są 2 skrajne osie a środkowa nie. Czy bardziej precyzyjnym opisem nie byłoby coś w stylu A1A albo nawet Ao1Ao? czy taki opis byłby w przypadku gdyby nie było wiązarów?

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci +1

      @@GourangaPL - A1A sugruje, że druga jest toczna, a nie jest. "o" sugeruje, że mamy indywidualny napęd, a przecież mamy wiązary. Tak więc zostało C na parowozową modłę.

    • @fifi81pl
      @fifi81pl Před 11 měsíci

      @@GourangaPL po zdjęciu wiązarów z C robi się Ao1Ao i natura zna takie przypadki... inna sprawa, że w klasycznym oznaczeniu UIC też nie wiadomo, która oś takiego TKt48 (układ osi 1'D1') jest silnikowa.

    • @PokoleizKuleckim
      @PokoleizKuleckim  Před 11 měsíci

      @@fifi81pl - idąc dalej, wózek Kraussa-Helmholtza powinien być traktowany jako jedno-, czy dwuosiowy? :)