Świadkowie historii: Julian Kulski - Kościuszko, Pułaski... Kulski

To drugi materiał z profesorem i zarazem ppłk. Julianem Kulskim prezentowany w ramach projektu "Świadkowie historii". Jest wyjątkowy bo po pierwsze jest ostatnim wywiadem przeprowadzonym przed jego śmiercią, a po drugie opowiada w nim o tym, że jest pogodzony ze swoim odejściem i zdradza szczegóły pogrzebu, który sam zaplanował. Najważniejszą wiadomością, którą chciał się podzielić ze wszystkimi była jednak informacja na temat odznaczenia Society of the Cincinnati Eagle, które otrzymał w 2019 r. wraz z honorowym członkostwem w tym elitarnym wojskowym stowarzyszeniu założonym w 1783 roku przez kombatantów rewolucji amerykańskiej. Wiedziała o tym tylko jego rodzina i najbliżsi przyjaciele. Kilka razy przekładaliśmy tę rozmowę ze względu na stan zdrowia pana Juliana... był już umierający, ale bardzo chciał by ten wywiad z nim przeprowadzić. W czwartek (5 sierpnia 2021 r.) w okolicy południa powiedział mi, że jest bardzo słaby i leży w łóżku, na kolejne połączenie telefoniczne zaproponował poniedziałek (9 sierpnia). Jednak jeszcze w tym samym dniu, czyli w czwartek (5 sierpnia) późnym popołudniem oddzwonił do mnie i stwierdził, że teraz czuje się dużo lepiej, oraz że jak mam czas to możemy porozmawiać, bo za kilka dni może już nie żyć... załączyłem nagrywarkę... i tak powstał ten wywiad... płk Julian Kulski zmarł tydzień później... W piątek, 12 sierpnia, minęła pierwsza rocznica jego śmierci.
**********
Ppłk Julian Eugeniusz Kulski ps. "Chojnacki" i "Goliat" urodził się 3 marca 1929 r. w Warszawie, gdzie spędził dzieciństwo oraz młodzieńcze lata. Jest synem Juliana Spitosława Kulskiego, wiceprezydenta Warszawy i zastępcy słynnego Stefana Starzyńskiego, po śmierci którego został prezydentem stolicy Polski.
Julian Kulski jest byłym powstańcem warszawskim i żołnierzem AK posiadającym obecnie stopień podpułkownika. Dział także w harcerskim konspiracyjnym oddziale "Baszta", a w 1941 r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. W 1942 r. został aresztowany przez gestapo i więziony w areszcie na Pawiaku. Po zwolnieniu i wyjściu na wolność na krótko opuścił Warszawę. Po powrocie do stolicy wstąpił do 9. Kompanii Dywersyjnej AK „Żniwiarz”, która była oddziałem Kedywu II Obwodu - „Kedyw 17”. Brał udział w powstaniu warszawskim od chwili jego wybuchu jako żołnierz zgrupowania "Żywiciel" na Żoliborzu.
Po upadku powstania trafił do obozu jenieckiego Stalag XI-A Altengrabow, z którego przeszedł w maju 1945 r. do alianckiego obozu przejściowego. Następnie dostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie poprosił o azyl. W 1949 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie ukończył studia na wydziale architektury na Yale University. Później pracował jako architekt i ekspert Banku Światowego nadzorujący projekty architektoniczne w Azji, Ameryce Południowej i Europie. Jest członkiem American Institute of Architects. Jest także autorem kilku autobiograficznych książek, m.in.: "Dziedzictwo Orła Białego" oraz "Kolor odwagi". W 2019 r. został członkiem elitarnej i zarazem najważniejszej wojskowej organizacji w Stanach Zjednoczonych Society of the Cincinnati (Towarzystwo Cyncynatów) i otrzymał specjalne odznaczenie Society of the Cincinnati Eagle. Wcześniej polskimi członkami tego stowarzyszenia byli: gen. Tadeusz Kościuszko i gen. Kazimierz Pułaski.
W 2017 r. - za wybitne zasługi dla niepodległości RP i kultywowanie polskich tradycji narodowych - został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Wcześniej otrzymał również m.in. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi RP, srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Warszawski Krzyż Powstańczy, czterokrotnie Medal Wojska, Krzyż Armii Krajowej, Medal pamiątkowy z okazji 70. rocznicy Powstania Warszawskiego, odznakę za Rany i Kontuzje, Krzyż Wielkiego Oficera Orderu Zasługi Zakonu Maltańskiego i wiele innych wyróżnień. W 2020 roku został wyróżniony honorowym tytułem Wybitny Polak w USA przyznanym przez Fundację Polskiego Godła Promocyjnego "Teraz Polska".
**********
Materiał zrealizowano w ramach polonijnego projektu "Świadkowie historii" przy wsparciu Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku, a także Dariusza Knapika i jego firmy Victoria Consulting & Development, Polish National Alliance of St. Joseph Society Lodge 1684, St. Michael's Community Center of Cohoes, Harriety i Waltera Brzozowskich, Marii i Bogdana Głowackich oraz Janiny i Mariana Wierciochów.
Realizacja i montaż - Wojciech Maślanka
Zdjęcia - Wojciech Maślanka, Basia Sala-Maślanka, Grzegorz Fryc, Archiwum
Juliana Kulskiego, Fundacja Kulskich
Nowy Jork 2022