Jugoslavija u ratu 1941-1945. / (7/23) 13. jul
Vložit
- čas přidán 1. 08. 2017
- Jugoslavija u ratu 1941-1945.
Dokumentarna serija o ratnim i političkim dešavanjima na prostoru Jugoslavije tokom Drugog svetskog rata, jedna je od najsveobuhvatnijih i najdetaljnijih dokumentarnih serijala o ovom periodu istorije na prostoru Jugoslavije. U njoj je učestvovao veći broj istoričara iz zemlje i inostranstva, kao i direktnih učesnika događaja, kako sa pobedničke tako i sa gubitničke strane.Serija je snimana u Velikoj Britaniji, Nemačkoj i Jugoslaviji.
Urednik: Božidar Nikolić
Scenario: Božidar Nikolić, Božidar Zečević, Milan Kundaković
Reditelj: Milan Kundaković
7/23 13. jul
13. jul. Ustanak u Crnoj Gori bio je najveći ustanak u Evropi jer je u njemu učestvovalo preko 30.000 crnogoraca. Za razliku od ustanka u Srbiji, imao je dosta specifičnosti, a nije postojalo ni četničko-partizansko dvojstvo u komandi. Emisija rasvetljava manje poznate strane tog ustanka, pre svega sa stanovišta direktiva koje su donosila najviše tela Komunističke partije Jugoslavije.
* Da li je ustanak izbio 13. jula u Virpazaru, kako beleži zvanična JU istoriografija, ili na Čevu kodCetinja?
* Da li je ustanak po širini i snazi iznenadio komuniste?
* Zašto su se javile protivrečne direktive, prva da se ide na ustanak a druga, posle dva dana, da se sa ustankom prestane?
* Da li je masovna predaja ustanika Italijanima posledica ovih nesnalaženja partijskog vrha?
* Kakvu je ulogu imao kapetan Hadson vođa prve ratne britanske misije, kad je u jesen 1941. stigao u Crnu Goru i o čemu je razgovarao sa Milovanom Đilasom, partijskim i vojnim organizatorom ustanka u Crnoj Gori?
* Da li je poraz u Pljevljanskoj bici bio presudan za krizu Narodnooslobodilačke vojske i partizanskog pokreta u Crnoj Gori?
* Kad su se javili četnici i kakav je, u početku, bio njihov odnos prema partizanima i italijanima?
O tim i drugim pitanjima i kontroverzama govore ključni ljudi Trinaestojuslkog ustanka - Milovan Đilas i Vlado Dapčević, kao i učesnici događaja: Milić Osmajlić, Milivoje Novović i istoričari dr Zoran Lakić, dr Gojko Miljanić, dr Žugić, mr Radojica Luburić, Dominik Flesati (V.Britanija) i prof. dr Branko Petranović.
U okviru emisije je prikazan i italijanski arhivski materijal o okupaciji Cetinja i borbama u Crnoj Gori.
Label and copyright: Radio-televizija Srbije
Zabranjeno svako kopiranje video i/ili audio snimaka i postavljanje na druge kanale! - Zábava
Vlado Dapčević - pravi časni Crnogorac. Bez kompromisa, bez podilaženja, doslwdno i hrabro stoji iza svog mišljenja - zato je tako i prošao
govno a ne coek
@@rimadman srbin u pravu si
Vlado je totalni car i smekercina,a da je dobar i posten Covjek,to i vrapci na granama znaju! Rodjeni brat ga je na robiju poslao ,ali niko i nista mu nije moglo zavezati jezik i saviti kicmu!
@@nihadcisija3394 u cem je prav ?
A milina je slušati crnogorsku stranu priče, đe su oni vazda najbolji i najpametniji i najhrabriji od sviju drugih. Ako je neđe nešto najveće ili najveličanstvenije, onda je sigurno crnogorsko. Pa i kada prećeruju, i to čine najbolje.
Vječna ti slava Vlado!
Crnogorci, ako smemo pričati u generalizacijama, poznati po ličnoj hrabrosti. Pored toga genetski pretežno snažni i izdržljivi. Ali nikad dobro organizovani i vođeni. Uvek i slabo naoružani. Možda i zbog te lične hrabrosti i samosvojnosti teško ih kontrolisati i organizovati, koordinirati. Isti problem i u Balkanskim ratovima i u oba svetska.
NI MANJEG NARODA NI VEĆEG USTANKA
Žan Pol Sartr:
"Trinaestojulski ustanak spada u najveće domete slobodarske tradicije XX vijeka."
...
Pjesma u narodu:
"Strašan se, strašan,
pokolj priprema,
Kakvoga, kakvoga,
prošlost još nema."
...
Petrovdan, 12. Jul 1941.
Deklaracija Sabora
Na Petrovdanskom saboru usvojena je aklamacijom Deklaracija :
...
IV. Crnogorski sabor izjavljuje da su svi Crnogorci blagodarni fašističkim Oružanim Silama, čijom se zaslugom ostvarilo oslobođenje njihove Domovine i sjećajući se uskih veza koje postoje između dinastije Petrović Njegoš i Italijanskog Kraljevskog Doma, sa povjerenjem u djelo obnove dato uvijek i svuda od Dučea i od fašisitičke Italije - riješeni da sjedine život i sudbinu Crne Gore sa sudbinom Italije, uspostavljaući sa njom veze uske solidarnosti. Naknadno će se pristupiti sklapanju sporazuma između Crne Gore i Italije, prožetim duhom ove solidarnosti i saglasni ulasku Crne Gore u akcionu sveru Rima.
pjesma u narodu:
"Na ostroške grede dvije
Na ostroške grede dvije,
bjela vila suze lije,
bjela vila suze lije,
suze lije i govori,
suze lije i govori,
ojađeloj Crnoj Gori,
ojađeloj Crnoj Gori,
Zar ne znate Crnogorci,
Zar ne znate Crnogorci,
Đe spadoše hrabri borci?
Đe spadoše hrabri borci?"
Pircio Biroli,
italijanski vojskovođa,
guverner okupirane Crne Gore:
" Ne vjerujte nikome:
Ne vjerujte građaninu kojeg sretne na ulici,
Ne vjerujte krčmaru koji vam prodaje čašu vina,
Ne vjerujte domaćinu koji vas u kuću ugosti,
Ne vjerujte ženi kojoj priđete.
Budite brutalni!
Jer bolje je da se od vas oni plaše
nego da oni vas, italijasnke vojnike,
ponize na ovom teškom balkanskom tlu. "
Milovan Đilas,
komandant štaba i delegat CKKPJ u Crnoj Gori,
pisac, disident:
" Pred moj odlazak u Crnu Goru, jer na tom sastanku je riješeno da ja idem u Crnu Goru a Vukmanović u Bosnu, meni je Tito na izlazu rekao, jer sam došao po završetku sastanka da se pokonsultujem s njim, kaže:
Nemojte dizati opštenarodni ustanak. Tamo je raspoloženje dosta dobro, jer, kaže, razbiće vas Italijani, oni su organizovana vojska,
za to treba vremena, počnite sa manjim akcijama. "
pjesma u narodu:
"Oj svijetla majska zoro,
Majko naša Crna Goro,
Listaj goro cvjetaj cvijeće,
Crna Gora u boj kreće,
Crna Gora u boj kreće,
Robovati više neće,
Ne bije se boj suzama,
No s oružjem u rukama"
13. Jul
Vlado Dapčević, Revolucionar,
disident:
"Slučajnim sticajem okolnosti, bez ikakave moje posebne zasluge, prva ispaljena puška, i prva borba je počela, na Čevu, kod Cetinja.
... mi smo opkolili glavnu postaju ili kasarnu karabinjera i financa koja je bila u školi na Čevu - u obliku potkovice.
Ja sam sa cuckim odredom bio kod Crkvice,
na jednom uzvišenju, koja je udaljena možda 70-80 metara.
Kad sam dobio obavještenje da su svi zaposjeli položaje za koje smo se dogovorili, ja sam pogledao na sat. Imao sam sat sa onim florescentnim brojkama.
Bilo je tačno tri sata ujutru.
PODIGAO SAM PUŠKU, i rekao sam:
AJDE DA POČNEMO SA SREĆOM!"
...
13. julski ustanak je najbrojniji i najveći ustanak u okupiranoj Evropi 1941. godine. Počeo je pod komandom Komunističke Partije Jugoslavije i trajao do avgusta iste godine kada je ugašen jakom italijasnkom ofanzivom. Iako je planiran kao mnogo manji, od prvog dana je dobio opštenarodni karakter u kome je učestvovalo preko 30.000 ljudi.
Ustanici su razbili i zarobili do tada najveći okupatorski garnizon u porobljenoj Evropi, od oko 1000 italijasnkih vojnika i starješina.
Ustanak je dobrim dijelom podstaknut napadom Njemačke na SSSR. Jer, nas i Rusa 300 miliona. Minimum.
bravo majstori
10.45: Kirk Douglas.
ali ne glumac nego zapravo
Vlado Dapčević - pročitaj njegove memoare - Kirk Douglas nije u životu mogao zamisliti film kakav je bio pravi život ovog tipa.😀
3:27 Kako se zove ova pesma?
Melodija meni zvuči kao "Oj, svijetla majska zoro", dok je tekst nešto vjerovatno namjenski pisano za vrijeme rata.
@@cultmamacultmama3571 hahahahah
Одличан документарац, да се на примеру види колико су комунисти били залуђени људи.
Zna li neko ko je taj Jovo Popović na 3:34 ??? Separatista taj?
Одличан документарац.
"Seljačko pitanje". Da, u Jugoslaviji je bilo teško organizirati komunizam gdje su većina bili poljoprivrednici
Нема тона ни у једној епизоди !
Obren Ilic upalite zvucnike, snimci imaju ton...
Био је то велики грађански рат. Да бог до да нијесте дизали устанак давно би били у ЕУ а било би нас много више
Koja "slobodarska tradicija"? Komiti se nisu borili za slobodu pojedinca i ljudi
Neg za šta?