Aygün Akyol - Akıl Nedir? Farabi İbn Sina - Canlı Felsefe Sözlüğü

İslam Felsefesi Tanımlar Sözlüğünden Hareketle Akıl Kavramının Tanımıdır.
Câbir b. Hayyân’da Akıl:
Aklın tanımı; aynanın karşısındaki renkli ve boyalı şekil ve suretleri kabul etmesi gibi; hakikatleri üzere suretlere ve manalara sahip eşyanın suretlerini kabul edebilen basit cevher olmasıdır.
Ebu Bekir Razî’de Akıl:
Akıl, yokluğunda kişinin durumunu hayvanlar, çocuklar ve delilerin mesabesine getiren; akli fiillerini hissetmeden, yani duyularda kendilerini belli etmeden önce tasavvur ettiren, böylece onları sanki daha önce hissedilmiş gibi gösteren ve sonra da bu hissî fiilleri, kavramsallaştıran şeydir
Kindi’de Akıl:
Varlığın hakikatini kavrayan basit cevhere akıl denilir.
İbn Sînâ’da Akıl:
Akıl, güzel ve çirkin şeyleri ayırt etmeyi sağlayan bir kuvvettir. Yine tümel hükümlerden insanın tecrübelerle elde ettiği şeye de akıl denilir. Bu yüzden onun tanımı, amaç ve faydaların kendisiyle çıkarıldığı öncüller olan zihinde toplanmış manalardır.
Filozofların nezdinde akıl isminin delalet ettiği şeyin sekiz manası vardır. Biri, Burhan Kitabı’nda filozofun zikrettiği akıldır. O, akıl ile ilmi birbirinden ayırmıştır. Bu aklın manası nedir? O, nefis için fıtratta ortaya çıkan tasavvur ve tasdiklerdir. İlim sonradan kazanılarak elde edilen şeydir.
Cürcânî’de Akıl:
Akıl, “devenin bağı” demek olan “ıkal”den alınmıştır. Akıl da akılların sahiplerini, doğru yoldan sapmaktan men eder. Sahih olan şudur; akıl, gaib olanları, vasıtalarla ve mahsus olanları da müşahedelerle idrak eden soyut bir cevherdir.
Aygün Akyol, Mevlüt Uyanık, İclal Arslan, İslam Felsefesi Tanımlar Sözlüğü, Elis Yay., Ankara 2016.
#felsefe #akıl #islam