Jak oni zginą, to i my zginiemy. Irena Senderska Rzońca o pomocy udzielanej Żydom w Borysławiu

NAZWISKO ROZMÓWCZYNI: Irena Senderska-Rzońca
BIOGRAM ROZMÓWCZYNI I SZCZEGÓŁOWE OPRACOWANIE WĄTKÓW: sztetl.org.pl/pl/historia-mow...
WYWIAD PRZEPROWADZIŁA: Klara Jackl
NAGRANIE: Przemysław Jaczewski
DATA NAGRANIA: 7 lipca 2014
PRAWA AUTORSKIE DO NAGRANIA: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
NAJWAŻNIEJSZE WĄTKI:
00:00:04 - Miejsce urodzenia, imiona członków rodziny, opis warunków lokalowych.
00:02:04 - Borysław: ludność, przemysł, skład etniczny, stosunki narodowościowe w szkole.
00:04:29 - Okupacja niemiecka i radziecka Borysławia, działania wojenne w Borysławiu po 22 czerwca 1941 r., praca ojca w straży pożarnej.
00:07:26 - Pierwszy pogrom antyżydowski w Borysławiu: udział ludności ukraińskiej, mord piekarza zwanego „Bulka”, propaganda antysemicka, reakcja brata na śmierć „Bulki”.
00:10:16 - Codzienność okupacji od 1941 r.: zdobywanie żywności, wywózki na Syberię.
00:12:48 - Wywózki z getta w Borysławiu, eksterminacja Żydów, kopanie masowych grobów, rozstrzeliwania.
00:15:34 - Pomoc udzielana Żydom w Borysławiu, dostarczanie żywności.
00:16:08 - Komunikacja pomiędzy gettem a miastem.
00:18:43 - Prośba Eliasa Bandera o przemycenie do getta paczki z lekarstwami, wejście do getta, opis getta.
00:22:18 - Miejsce ukrywania córki i żony Eliasa Bandera. Ukrywanie Myrona i Reginy przez rodzinę niemiecką, przeprowadzenie ukrywanej matki z dzieckiem do getta.
00:24:45 - Prośba Eliasa Bandera o udzielenie pomocy, wątpliwości matki rozmówczyni. Przygotowywanie kryjówki na strychu.
00:26:27 - Pierwsze spotkanie rozmówczyni z matką i dzieckiem wyprowadzonymi z getta, kryjówka na strychu.
00:27:02 - Informacja o eksterminacji Żydów, prośba Eliasa Bandera o ukrycie.
00:28:53 - Podejrzenia sąsiadki, strach rodziny przed denuncjacją.
00:30:49 - Żywność w okresie okupacji, codzienność ukrywania, spędzanie czasu przez ukrywających się, zdobywanie pożywienia.
00:34:07 - Znajomość ojca z Eliasem Banderą.
00:34:51 - Infrastruktura publiczna w Borysławiu, rurociągi, budynki użyteczności publicznej miasta, „kasarnie” - budynki zamieszkane przez robotników. Kryzys gospodarczy w Borysławiu, pozyskiwanie ropy z bagien.
00:40:16 - Kontyngenty nakładane przez władze okupacyjne.
00:41:15 - Żydzi w Borysławiu, zajęcia, lokalizacja getta. Zwyczaje i tradycje żydowskie, Żydzi ortodoksyjni.
00:44:31 - Refleksje z wizyty w ortodoksyjnej dzielnicy żydowskiej w Nowym Jorku.
00:46:58 - Topografia Borysławia, dom rodzinny, lokalizacja kryjówki.
00:53:53 - Zajęcia Myrona podczas ukrywania, podział obowiązków w rodzinie. Niebezpieczeństwo denuncjacji, psychologiczne koszty pomocy, alarmy bombowe.
00:58:46 - Wycofywanie się armii niemieckiej, działania zapobiegające niszczeniu infrastruktury przemysłowej Borysławia.
01:00:21 - Niemieckie i radzieckie kuchnie polowe na podwórku domu rodziny, strach ukrywających się przed wyjściem z kryjówki.
01:05:12 - Reakcje sąsiadów (rodzina Baran) na ujawnienie faktu ukrywania.
01:08:01 - Opis mieszkania rozmówczyni, zwierzęta hodowane w gospodarstwie.
01:12:35 - Charakterystyka ojca i matki.
01:15:18 - Zaangażowanie brata rozmówczyni w pomoc ukrywającym się i zdobywanie żywności dla całej rodziny.
01:16:17 - Wspomnienia o małżeństwie Banderów.
01:18:17 - Losy ukrywających się po wyjściu z kryjówki: organizacja szpitala przez Eliasa Banderę, wyjazd Banderów do Łodzi.
01:23:12 - Napływ do Borysławia ludności ze Związku Radzieckiego, zajęcie mieszkania, wyjazd rodziny rozmówczyni do Polski, próba wywiezienia księgozbioru, przyjazd do Wałbrzycha, zajęcie mieszkania w Wałbrzychu.
01:27:37 - Emigracja rodziny Banderów do Stanów Zjednoczonych, korespondencja pomiędzy rodziną rozmówczyni a uratowanymi. Wizyty w Stanach Zjednoczonych, spotkania z uratowanym Myronem.
01:34:59 - Okoliczności otrzymania przez rozmówczynię tytułu Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.
01:37:47 - Opis zejścia ukrywających się ze strychu, nakłonienie Eliasa Bandery do opuszczenia kryjówki, podarowanie garnituru Eliasowi Banderze.
01:43:09 - Motywacje udzielania pomocy.
01:53:54 - Małżeństwo i kariera Myrona Bandera, autoidentyfikacja Myrona.
Poznaj kolekcję historii mówionej Muzeum POLIN: sztetl.org.pl/pl/historia-mow...
Subskrybuj nasz kanał: / @historiamowionapolin
Oglądaj kanały Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN:
POLIN (zapowiedzi i relacje z wydarzeń w Muzeum): / mhzp2013
Wirtualny Sztetl (historia i kultura polskich Żydów): / wirtualnysztetl
Polscy Sprawiedliwi (historie pomocy udzielanej Żydom podczas Zagłady): / polscysprawiedliwi
Kontakt w sprawie udostępnienia wywiadu: [e-mail]
#MuzeumPolin #HistoriaMówiona #PolscySprawiedliwi #PolacyRatującyŻydów #IIWojnaŚwiatowa #Zagłada #Borysław