Hoe klonk het Urkers 150 jaar geleden? Eerste geschreven tekst in het Urker dialect (1874)

De gelijkenis van de verloren zoon, medegedeeld aan Johan Winkler in 1870 door Klaas Koffeman en opgenomen in het 'Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 2', 1874, p. 51-75. Het was de eerste geschreven tekst in het Urker dialect.
Ik schreef er op mijn blog een stukje over: blog.basvisscher.com/tussen-k...
Tekst (in Nederlandse spelling):
11. Doar was 'r 's 'n man in die adde twiee zuuns.
12. In de jongste van die beien zeen tugen z'n toate: toate! gieef mij m'n part mæær van 't goed dat m'n toekomt. In z'n toate dieelde 't goed en gaf 'm z'n part.
13. In niet vuul dagen doarnoa (kort noa die teed), toe de jongste jonge alles bij enkanger ezameld adde, ging i op ræze noa 'n vreemd, væærgelege laand, in doar brocht i alles wat i adde d'r duur in 'n overdoadig leven.
14. In toe i 't alles duur ebrocht in verteerd adde, kwam 'r 'n groote ongersnood in dat laand, in ij begon gebrek te lijen.
15. Toe ging i eene noa ieene van de minsen van dat laand in veruurde 'm doarbij as knecht, in die man stuurde 'm noa z'n laand om op de varkes te passen.
16. Nou ad i zoo'n onger, dat i graag z'n buk vol eten wou van de kost die de verkes atten, mæær gien mins wou 't 'm gieeven.
17. Toe docht i bij z'n zelf: oevuul knechsen van m'n toate æwen overvloed van brood in ik vergoon van onger.
18. Ik zal opstoon in noa m'n toate goon in ik zal tugen 'm zeggen: toate! ik æw ezundigd tugen d' emel in tugen joe.
19. In ik bin niet mæær wæærdig om je zuun eneumd te worren; maak m'n mæær as ieene van je knechsen.
20. In toe ging i noa z'n toate. In toe i nog 'n iel æænde van 'm of was, zag z'n toate 'm in die wordde mit erbermige over 'm bewoegen, in toeloopende vul i 'm om z'n aals in i poeste 'm.
[p. 55]
21. In de zuun zeen tugen z'n toate: toate! ik æw ezundigd tugen d' emel in tugen joe, in ik bin niet mæær wæærdig om je zuun eneumd te worren.
22. Mæær z'n toate zeen tugen de knechsen: bring ier doadelik 't beste klieed, in trek 't 'm an, in gieef 'm 'n ring an z'n aand in schoenen an z'n bienen.
23. In bring 't gemeste kalf in slacht 't, in loat oens eten in blede wezen.
24. Want m'n zuun was dood in i is wier levendig eworren; ij was verleuren in i is weer evoenden. In ze begonnen vreulik te wezen.
25. In d' oudste zuun was in 't laand, in doe ij kort bij t' eus kwam, oord' i 't gesang in 't gedans.
26. Toe vroeg i an ieene van de knechsen wat dat wel betækende.
27. In die knecht zeen tugen 'm: je bruur is wier ekeumen, in je toate et 'n vet kalf loaten slachten, omdat i 'm gezoend wier ontfongen et.
28. Mæær ij wordde kwoad in ij wou niet in eus goon; toe ging z'n toate noa 'm toe in biddede 'm dat i in eus goon zou.
29. Mæær ij zeen tugen z'n toate: zieen! ik æw je nou al zoov'l joar edieend in ik aew nog nooit je gebod overtreën; in ji æwen mij nog nooit 'n bukkien egeven dat ik mit m'n vrinden ok 'r 's vreulik weze mocht.
30. Mæær toe die zuun ekeumen is, die je goed mit oeren duur ebrocht et, ei je 'm 't gemeste kalf eslacht.
31. In z'n toate zeen tugen 'm: keend! ji binnen ommers altoos bij m'n, in al 't meenen is 't joenen.
32. Wij be'oorden dan vreulik in blede te wezen; want je bruur was dood, in ij is wier levendig eworren; ij was verleuren en i is wier evoenden.
Link naar de tekst: www.dbnl.org/tekst/wink007alg...

[@basvisscher3048]

Op mijn blog schreef ik een artikel over het 'Dialecticon' en het Urker dialect: blog.basvisscher.com/tussen-koningsbergen-en-duinkerken-ligt-het-eiland-urk/

[@heleeneijben9715]

Ik hoor overeenkomsten met het Fries.

[@SlashProducts]

Dan zie je toch wel weer die connecties met andere saksische dialecten met de æ. Jammer dat die klank niet meer veel in alledaags urrekers word gebruikt behalve bij woorden als æw en ænde

[@keesbrouwer]

Zitten af en toe van die é klanken in bij 'maar', 'varken', etc. wanneer/hoe is die omslag gekomen naar een meer 'a'-klank?

[@basvisscher3048]

Ha Kees, dat vraag ik mij ook af. Het is bij 'mear' en 'weard' van - ea - naar - ee - naar - aa - gegaan. Bij waard wordt het dan als in het Nederlands, maar bij 'maar', dat voor 'meer' wordt gebruikt, lijkt het wel hypercorrectie. Ik zal het eens moeten nazoeken. Ga sowieso nog een blogje schrijven over dit boek, ga ik hier linken.

[@ariepost2186]

Wat leuk, ik zou wel meer willen zien/lezen!