Şemsuddin Şehrezuri Kimdir? Hayatı, Eserleri, İlmi Kişiliği -İşraki Filozof, Sühreverdi'nin Talebesi

İslam Felsefesinin önemli ekollerinden İşraki Felsefenin takipçisi Sühreverdi'nin talebesi Şehrezuri'nin hayatını, eserlerini ve ilmi kişliğini analiz ettik..
İşraki Ekol Videomuz:
• İşrakilik Nedir? İslam...
Sühreverdi el-İşraki Kimdir? başlıklı vidomuz:
• Sühreverdi el-Maktul K...
Müzakere Soruları:
Şehrezuri'nin hayatı hakkında niçin az bilgiye sahibiz? Şehrezuri'nin İşraki felsefedeki rolü ve önemi nedir? Sühreverdi'nin talebesi derken ne kastedilir? Şehrezuri'nin düşünce dünyasında etkili olan felsefi akımlar nelerdir? Hint, Pers, Antik Yunan, Helenistik felsefe ve İslam'dan nasıl etkinlenmiştir? Nasıl bir felsefi düşünce dünyası oluşturmuştur? Sühreverdi'nin eserlerini niçin şerh etmiştir? Gnostik ve irfani ögelerin felsefesindeki yeri nedir? Şeceretü'l-İlahiyye eserinin içeriği hangi ilimlerden oluşur? Kitabu'r-Rumuz eserinin içeriği ve kapsamı nedir? Zevki ve keşfi bilgi ile ne kasteder? Müşahede ve mükaşefe ne demektir? Şehrezuri'nin fikriyatını Meşşai ve Tasavvufi yaklaşımlardan ayıran nedir? Hayal alemi ne demektir? Misal alemi kavramıyla irtibatı var mıdır? Nefs anlayışı hangi düşünce ekollerine dayanır? Tenasühü yani reenkarnasyonu benimser mi? Tenasüh düşüncesi Kur'an'dan hareketle temellendirilebilir mi? Şehrezuri'nin kendisinden sonra etkilediği düşünürler kimlerdir? Osmanlı son döneminde Şehrezuri'nin fikirleri niçin ilgi görmüştür?
Şemsüddîn Muhammed b. Mahmûd eş-Şehrezûrî (ö. 687/1288’den sonra)محمّد بن محمود الشهرزوري Hemedan ile Erbil arasında bulunan Şehrezur’da doğmuştur.
Şehrezûrî, İşrâkî felsefenin kurucusu olan Şihabeddîn Sühreverdî el-Maktül’e (ö. 587/1191) derin bağlılığıyla tanınmaktadır. Şehrezûrî’nin hayatı hakkında elimizde çok az bilgi bulunmaktadır. Bu nedenle onun hayatını, felsefi düşünce biçiminin şekillenişini takip etmek bizim için bir takım zorluklar içermektedir. Şehrezûrî, hocası Sühreverdî’nin yaşamı hakkında oldukça detaylı bilgiler vermesine karşın, kendi hayatıyla ilgili yeterli bilgilerden yoksunuz. Ancak Şehrezûrî’nin 1288’den sonra hayatını kaybettiğini biliyoruz.
İlmi Şahsiyeti
Şehrezûrî, metafizik düşüncesini kurgularken İşrâkî metodu benimsemiş ve hocası Sühreverdî’ye olan bağlılığını çeşitli şekillerde ifade etmiştir. Onun Sühreverdî’nin fikirlerini açıklamak üzere kaleme aldığı, Şerhu Hikmeti’l-İşrâk ve Şerhu’t-Telvihat adlı eserleri de bunun bir göstergesidir. Şehrezûrî, yazdığı şerhlerle İşrâkī felsefe geleneğinde önemli bir yer edinmiş, gerek şerhleri gerekse Resâʾilü’ş-Şecereti’l-ilâhiyye adlı eseriyle İbn Kemmûne ve Kutbüddîn-i Şîrâzî gibi Sühreverdî şârihlerini derinden etkilemiştir. Şehrezûrî, bütün şârihler arasında Sühreverdî’nin işrak felsefesine ve felsefî metodolojisine en sadık kalanıdır
Şehrezûrî’nin yaptığı çalışmalar, İşrâkî felsefenin Meşşâî karşıtı söylemlerine vurgu yapmakla kalmaz; aynı zamanda İşrâkî düşünce biçiminin sembolik boyutunu da büyük bir özenle inceler. Daha sonraki pek çok düşünür Şehrezûrî’nin çalışmalarından alıntılar yapmıştır. Bu noktada Şehrezûrî’nin şerhleri ve müstakil eserleri, onun Sühreverdî sonrası, İşrâkî sistemi devam ettiren önemli filozoflardan biri olduğunu kanıtlamaya yeterli olacaktır.
Şehrezûrî, Empedokles Pisagor, Sokrat, Platon, Aristoteles gibi felsefecileri bazı görüşlerine katılmasa dahi hayırla yâd etmiş ve onların sebebiyle hikmet ışığının insanlara ulaştığını ifade etmiştir. Şehrezûrî, tüm bu öğeleri kullanmakla beraber, İslam’ı hikmetin temel kaynağı olarak gördüğünü, Hint ve Pers felsefesiyle ilgili öğeleri de felsefi düşüncesinde kullandığını unutmamak gerekir. Bu, Şehrezûrî’nin nefis teorisi ve nur ve zulmet sembolizmine dayalı açıklamalarında kendisini açıkça gösterir.
Şehrezûrî de metafizik sistemini kurgularken bu farklı öğelerden oldukça faydalanmış, Grek, Hint ve Mısır kökenli filozoflardan pek çok kavramı çekinmeden kullanmış ve kurgulamıştır. Zorunlu ve mümkün, varlık ve yokluk, töz ve ilinti, sebep ve sonuç, düşünce ve duyu, beden ve ruh gibi kavramsallaştırmaları benimsemekle birlikte, Helenistik sistem içerisindeki irfanî öğeleri de düşünce sisteminde kullanmıştır. Tüm bunları yaparken İslam’ın dini ve tasavvufi boyutuna uygun bir yapı ortaya koymaya çalışmıştır.
Bu anlamda İşrâkî okul, tüm bu etkileri en açık şekilde kabul eden düşünce sistemidir. İşraki düşünürler Pers, Babil, Hint, Antik Yunan ve Kadim Mısır’dan etkilendiğini kabul etmiş ve bütün bu fikir çevrelerinin düşünce biçimlerini kendi düşüncelerinde meczetmiştir.
Eserleri.
1. Nüzhetü’l-ervâḥ ve ravżatü’l-efrâḥ (Târîḫu’l-ḥükemâʾ).
2. Resâʾilü’ş-Şecereti’l-ilâhiyye fî ʿulûmi’l-ḥaḳāʾiḳi’r-rabbâniyye.
3. Kitâbu’l-Rumûz ve’l-Emsâlu’l-Lâhutiyye fî Envâri’l-Mücerredeti’l Melekûtiyye
4. Şerḥu Ḥikmeti’l-işrâḳ.
5. et-Tenḳīḥât fî şerḥi’t-Telvîḥât.
6. Medînetü’l-ḥükemâʾ.

[@ilyaspayas]

Harika bir seri Emeğinize sağlık hocam. 🌹🌹🌹

[@aygunakyol]

İlginiz ve görüş belirterek katkı sağladığınız için teşekkürler, sizlerin geri dönüşleri ilerideki içeriklerde belirleyici oluyor, sağ olun var olun 🙌

[@fenafileyla]

Sırrımız geldi kendinden kendine ola
Varsın ilişkiden ilkinden misale varalım sırra
Herkes Güneş olmaya canı cana ola
Gölge olmaya ne hacet varalım güneşin sırra
Kimi güneş olur sevdiceğine aşktan
Hoş gölge ister dahası yaratılan ucubeden
Kimi güneş eder ki taptığını taçtan
Deyiveririz kimse kimseye olmasın gölgeden
Güneş vardır elbet yaratmaya ne hacet
Varsın o ki kendi olsun özün bilmektır marifet
Güne eş olmak lazım başkaca çı hacet
Senden sen ol ki bul eşini zıt olmaya letafet
Derine baktık aktık felsefe-i gönülce
Zıtlığın ise her bir zerre zıtlık aynı olmaz ki
Dalıverelim hele makamdan gönülce
Eksik karanlık yanını kim bilir sensiz olmaz ki
Sayıdan desek zıtlığı denge sıfırdan
Artı eksiyle genişler zıtlık kim kime varandan
Hasıldan kendi sıfırdır kendinde vardan
Gittiğin yar ise devamlı genişler zıtlık andan
Evrende bu ola gidersen kendinden hep
Genişledikçe nokta kalırsın gittiğine hepten
Büyütürsen cananı aşktan yol budur hep
Gittiğin büyür ki yok olursun bitersin hiçlikten
Marifet var olmaksa kendin varlığına
Yok olana aşk çıkarmı zannedersin çelişkiden
Onu büyütmekse aşkı meşk sandığına
Güneşin batsa gölge biter çıkalım çelişkiden
Ben aşk ola aşk ben ola meşrebin
Kendinden kendin ol ki denge zıtlığına sıfırdan
Alemde büyük kal bitmesin aşk sebebin
Eksik karanlık sendedir bil kendince zıtlığından
Ê gel ikramdır sofra alem içten geçe
Kendin ol ki alem senden nefes alıversin aşkça
Gitme hiçbir kimseye onu var et içe
Aşk var etmektir asıl kendinde can bulanı aşkça
-Ê-