Jak NISCY byli ludzie w średniowieczu? (Kamil Janicki o historii)
Vložit
- čas přidán 8. 06. 2024
- Panuje powszechna opinia, że w średniowieczu ludzie byli bardzo niscy. Jeszcze do niedawna trudno było ją podważyć, albo zweryfikować. Nauka nie miała żadnych naprawdę rzetelnych metod, pozwalających określać wzrost ludzi tylko na podstawie zachowanych kości. W ostatnich dekadach badania bardzo jednak posunęły się do przodu.
Autor materiału: KAMIL JANICKI
Kup moją nową książkę - ŚREDNIOWIECZE W LICZBACH: 📗 tblr.pl/?bbbz75 📗
MUZYKA w materiale: Silent Partner; Medium Rock Audionautix (audionautix.com/), licencja Creative Commons Attribution 4.0 (creativecommons.org/licenses/...)
#historia
#średniowiecze
Chcecie wiedzieć więcej? Polecam moją najnowszą książkę pt. "ŚREDNIOWIECZE W LICZBACH": 📗📗 tblr.pl/?bbbz75 📗📗
ZOBACZCIE TEŻ WCZEŚNIEJSZE ODCINKI o średniowieczu:
Największe miasta średniowiecza 👉👉 czcams.com/video/cJNq20XT--k/video.html
Najczęstsze przyczyny śmierci w średniowieczu 👉👉 czcams.com/video/9ye_qA6xmE0/video.html
Średniowieczne suchary 👉👉 czcams.com/video/mkJCcyGwDa4/video.html
Ile kosztowało zbudowanie średniowiecznego zamku? 👉👉 czcams.com/video/nxEXWqN4GHM/video.html
Czy pierwsi Piastowie zostali zmyśleni? 👉👉czcams.com/video/WKJQ9RKuvXA/video.html
Prawo pierwszej nocy 👉👉 czcams.com/video/4i1d4rFb_sw/video.html
Nie trafia do mnie argument, że do niedawna nie potrafiono dokładnie zmierzyć wzrostu na podstawie kości. Wszak znaleziono całkiem sporo zachowanych całych szkieletów. Nie sądzę aby wszystkie odkopane szkielety należały wyłącznie do lepiej odżywionej i żyjącej w lepszych warunkach elity społecznej średniowiecza. Ale rozumiem, że zawężało to grupę badawczą do grobów indywidualnych. A zapewne najwięcej kości było w masowych grobach w pobliżu pól bitewnych, miejsc kaźni lub paryskich katakumb i Kaplic Czaszek.
Tu nie chodzi o dostępność kości. Sam szkielet, bez chrząstek, skóry, mięśni itd. nie ma oczywistej i łatwej do zmierzenia długości. Nie starczy przyłożyć do niego taśmy mierniczej i podać liczbę cm. Poza tym prowadzenie pomiarów całych szkieletow (czyli osobno wszystkich ich kości) na przydatna statystycznie skalę byłoby tak kosztowne, że nieprawdopodobne. Problem jest szeroko wyjaśniony w publikacjach, które cytuję w odcinku.
Ale masz jakieś groby sprzed 300 lat czy 500 lat jako dowód? Czy to takie brednie jak Jezus sprzed 2000 lat i apostołowie o o imiomach Jan Andrzej 😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂 Naprawdę w tamtym regionie są takie imiona?
@@WielkaHistoria Ale przecież to całe ''opakowanie'' kości (mięśnie, skóra, chrząstki), nie powinno zbytnio odbiegać od tego co mamy współcześnie. Dla porównania zresztą są mumie egipskie oraz inkaskie. Różnice mogą być rzędu kilku milimetrów, nie więcej.
Jesteś młodszym klonem mojego wujka 😂
Serio aż przez moment miałam dylemat i spojrzałam z kiedy ten filmik 😂
Ja pamiętam jak na przełomie lat 80-tych i 90-tych zaczęły do nas na Opolszczyznę przyjeżdżać rodziny z niemiec zachodnich. Dzieciaki w naszym wieku były o pół głowy zawsze większe. Bardziej napakowane. Było widać, że zupełnie inaczej odżywiane. Dzisiaj to się zupełnie zatarło.
Ale masz jakieś groby sprzed 30 lat czy 500 lat jako dowód? Czy to takie brednie jak Jezus sprzed 2000 lat i apostołowie o o imiomach Jan Andrzej 😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂 Naprawdę w tamtym regionie są takie imiona?
Sport, który w PL nie jest popularny wśród młodzieży....
"Do nas?" Raczej Niemcy przyjechali do siebie i nie istnieje takie coś jak Opolszczyzna , jest
Gorny Šlonsk zajta Opolsko
Imiona sa z Europenizowane, ale w Europie tez nie bylo takich imon. Zobacz jak brzmialy imiona Germanow , Slowian, czy Celtow... zupełnie inaczej @@andrzejbrodziak2308
@@adlervonschlesien4869 ''Na początku rozbicia dzielnicowego państwa polskiego wyodrębniły się na Śląsku, być może w 1172, cztery księstwa Piastów śląskich, potomków Władysława Wygnańca. Najstarszy Bolesław Wysoki sprawował władzę w księstwie wrocławskim, jego brat Mieszko Plątonogi usadowił się w księstwie raciborskim, kolejny brat Konrad Laskonogi objął księstwo głogowskie, a syn Bolesława Wysokiego, Jarosław opolski wyzyskał dla siebie księstwo opolskie.''
Dziękuję za rozjaśnienie tematu wzrostu we wcześniejszych wiekach. Byłam w błędzie myśląc, że niski wzrost (względem współczesności) był kiedyś normą cały czas.
Coś w tym musi być = gdyby w średniowieczu były same karakany, to mój ulubiony monarcha nie nosiłby przydomku Łokietek, bo zniknąłby w tłumie mu podobnych ;) A krół Łokietek był tylko o 5 cm niższy od Lady Gagi. Słynna piosenkarka mierzy 155 cm wzrostu.
Od dlugiego czasu szukalem informacji na temat wzrostu ludzi z poprzednich epok, ale żadnych konkretów, a tutaj powiadomienie i odcinek. Bardzo dziękuję!
tylko ze i tu są baśnie i bajania.
@@1950ireneuszUzasadnij.
@@warmazaim autor odnosi sie do różnicy wzrostu ludzi z Korei Południowej i KRLD, skoro jak sam twierdzi KRLD to kraj zamknięty, skład u niego dane porównawcze, kolejny mędrzec w służbie imperializmu.
@@1950ireneusz Myślisz, że KRLD nie publikuje takich danych?
@@warmazaim Jedna rzecz budzi moją wątpliwość = czy zaledwie w kilkadziesiąt lat od roku 1948 mogły zajść tak znaczące zmiany u Koreańczyków ? Przypomina mi się jak z moją lubą spierałem się o Polaków z przedwojnia. Moja ''ex'' twierdziła, że różnili się wyglądem od współczesnych Polaków. Uważałem jednak że to tylko kwestia ubioru, uczesania i mejkapu, bo zmiany genetyczne zachodzą niezwykle powoli. Moja twierdziła że chodzi jednak o coś więcej. Choć faktycznie zdjęcia młodych ludzi z pokolenia Kolumbów pokazują mądre, dojrzałe oblicza i głębokie spojrzenia, których nie mają dziś nawet zaawansowani wiekowo ludzie. Staliśmy się płytcy ;)
Chciałbym zwrócić uwagę na mały niuans. Zmiana wzrostu w Brytanii, mogła być spowodowana tym, że w X wieku ludność pochodzenia germańskiego - Anglosasi i Wikingowie, mogła zawyżyć średnią. W dzisiejszych czasach dwa germańskie narody - Holendrzy i Duńczycy mają reputację najwyższych, ze średnią wzrostu około 185
Moj mąż Holender ma 190 cm a ja mam 160 cm wzrostu.
@@dorotadrab1140to wygladacie ze soba smiesznie
@@dorotadrab1140 o, holender!!!! 😮
@@dorotadrab1140 jest taki gif z różowym pociągiem
@@Ojcovito-ck5leco w tym śmiesznego?
Na początku XIX wieku, w czasach napoleońskich, średnia wzrostu francuskiego mężczyzny wynosiła 163.9 m. Sam Napoleon miał 168 cm wzrostu, zatem był wyższy od przeciętnego Francuza. Według innych badań średni wzrost w piechocie liniowej wynosił 165 cm a w piechocie lekkiej 162 cm.
😊😊
Hehe. Bo król mydi być wysoki to musi mieć niższą armię. No to wtedy wzrost nie ma zobaczenia.
Wszystko było Angielski propagandą.
Cyfry na pewno sie zgadzaja. Do piechoty liniowej chca wysokich mezczyzna, aby szereg byl reprezentatywny... A jak juz przyjma krótszego mezczyzne, to albo na dobosza, albo na pomocnika cyrulika / medyka. A w lekkiej piechocie na odwrót; wzrost nie ma znaczenia, a bedac malym a zrecznym jest atutem...
Jeszcze dodam, że Napoleon etnicznie był Włochem z Korsyki, a Włosi byli i są nieco niżsi od Francuzów. Jak na Włocha i jak na tamte czasy cesarz Francuzów był dość wysoki.
Kamilu, to nie tak, że oglądają to tylko ludzie nie znający Twoich książek. Ja je regularnie kupuję i czytam, a potem "utrwalam" sobie tę wiedzę oglądając filmiki na Wielkiej Historii. Pozdrawiam
Widząc zbroje średniowieczne miałem tych ludzi za niskich i znacznie mniejszych rozmiarami. I jakoś bardzo ale to bardzo mi ciężko uwierzyć by facet 175 cm wszedł w którąś zbroję prezentowaną np w Malborku
Także byłem w tym muzeum w latach 80-tych i też tamte zbroje wydawały się być takie jak dla starszych dzieci. Dziś różnica może być jeszcze większa.
Jestem płatnerzem i powszechnie ludzie myślą, że takie napierśniki powinny btć znacznie większe niż w rzeczywistości. Realnie wysokość napierśnika dla przykładowo kogoś o 175 cm wzrostu będzie miała ok 35 może do max 38 cm od szyi do dolnej jego krawędzi. Teraz przyłożcie sobie linijkę albo coś podobnego i zobaczcie ile to faktycznie jest.
@@ushnarek mam 120 cm w klatce. Nie ma takiej możliwości bym się wbił w taki napierśnik
@@dancio1978i1 Ale ty wiesz, że mówiłem o wysokości? Sam obwód to inna sprawa.
@@dancio1978i1 Co do obwodu w klatce to zależy od kilku innych czynników również. Nie tylko klatka, ale też obwód w pasie się liczy.
Bardzo dziękuję za tak ciekawe wiadomości. Bardzo podziwiam Pana za profesjonalizm przekazywanej wiedzy. Dziękuję!!!
Ku*wa! Mam 170cm wzrostu. Rocznik 1955. W dowodzie miałem kiedyś napisane: wzrost średni... Teraz jakby była taka rubryka, napisaliby: "kurdupel z metra cięty"! 🙉 Ja pier**lę... 😢
teraz by ci wpisali "niziołek" (albo "krasnolud", jesli byleś z brodą i przy tuszy) 😀
Byłem w szoku onegdaj oglądając w Muzeum WP ekspozycję z czasów wojny 1920 roku. Żołnierze musieli być naprawdę bardzo drobnej postury i nikczemnego wzrostu, a ich mundury wyglądały jak ubrania dla dzieci.
I z czego ten szok🤨. Na wzrost wpływa poziom życia i odżywianie. A to się wszystko zmieniało dekadami. Teraz też gim🇵🇱baza w Polin jest wyższa niż my bo żrą te wszystkie 🍉🍊🍌🍍
@@user-ve3gh5xg9q ano z tego, że lata 1880-1914 to był okres rozwoju i prosperity, i ludziom wtedy żyło się naprawdę nieźle
Wzrost jest zawsze ściśle związany z dostępnością mięsa w diecie. Dlatego barbarzyńcy żyjący w dużej mierze z polowań byli dużo wyżsi od legionistów rzymskich.
Skurczyły się w praniu, bo przecież były pewno z wełny, nie z jakiegoś tam poliestru ;)
@@user-ve3gh5xg9q Chodzi o dostępność mięsa w diecie.
❤dziekuje za ciekawostkę!!☀️
Te gigantyczne miecze, buty, księgi, wejścia do budynków. Ludzie byli olbrzymami i równocześnie kurduplami
To tak jak prezes
Ludzie! Komentować, lajkować, Karola nie denerwować! ;) ... tak z innej beczki ujęcia z Forum Romanum na mnie robią wrażenie. Zamek Lipowiec też jest ciekawy.
Bardzo ciekawe podejście do epoki, z przyjemnością przeczytam książkę.
Bardzo ciekawy odcinek, dobrze wyjaśnione i poparte danymi 👍
Ciekawy odcinek
Trafiłem przypadkiem, świetny materiał. Leci łapka
Dziekuję, bardzo interesujące informacje.
Bardzo ciekawy odcinek! Dzięki! :)
Dziękuję za ciekawy materiał 👍
Przeczytałem książkę od razu po premierze, ale i tak lubię posłuchać Pańskie filmy. Pozdrawiam :)
Zapewniam że na przyszłosc przynajmniej połowa materiałów NIE będzie z książek, żeby ci co czytają też mieli powód wracać :)
@@WielkaHistoria Mi to nie przeszkadza w żadnym wypadku, że pewne zagadnienia są powtórzone. :) Książka oczywiście oferuje dużo więcej szczegółów, jak i dużo więcej zagadnień było tam poruszonych, zatem jestem usatysfakcjonowany. :)
Pytałem kiedyś o to znajomego archeologa jak to z tym było w średniowieczu i po pierwsze pokazał końskie podkowy, sporo mniejsze niż uwczesne tak że normalny chłop z naszych czasów wyglądał by jak na osiołku. A po drugie zapytał czy wleze w pełną zbroje rycerską chłopa który był według opisów uważany w swoich czasach za wysokiego, przy moich 179 cm nie dał bym rady bo za mała 😁 brzuch miał podobny ... Więc jednak byli mniejsi ale silni patrząc ile żelastwa ze sobą targali.
Łapka w górę ze strachu przed Karolem😃
Bardzo interesujący materiał, poparty faktami.
Ciekawy odcinek. Ciekawa jest ta historia ze spaniem na półleżąco. Słyszałem o wersji, że nie spano tak, bo to przynosi nieszczęscie (spanie w pozycji na nieboszczyka), jak i o rzekomym lęku przed zadławieniem się językiem. Ale to chyba nie dopiero przekonanie XVII czy XVIII-wieczne (łoże w sypialni Zygmunta Augusta na Wawelu też jest krótkie ;)).
Jeśli chodzi o sypialnię na Wawelu to łóżko nie jest autentyczne - pochodzi z Anglii, jest w większości xix-wieczne :)
W domu Wybickiego Józefa, jego łóżko również ma ze 150-160cm
Jeśli w w Wielkiej Brytanii nastąpił skok o 10 cm po upadku cesarstwa, a w Italii o 3 cm, to czy nie mogło to być też częściowo spowodowane inwazjami np. wyższych wzrostem plemion germanskich? A w samej Italii nastąpił wzrost o tylko 3 cm - czy to też w jakiejś mierze nie było powodowane napływem wyższej ludności z północy a nie poprawą warunków życia?
To logiczne, bez wątpienia tak było.
to bajki, że ludzie rosną wyżsi, bo lepiej jedzą, pełno jest małych grubasów i chudzielców o wzroście koszykarza, by zahamować wzrost potrzeba skrajnego niedożywiania, zmiany wzrostu wynikały po prostu z wędrówki ludów i mieszania się populacji o innym średnim wzroście
tak słuchałem co Karol mówi i... nie zgadzam się z jego próbą odpowiedzenia dlaczego wzrost ludzi zmieniał się w różnych wiekach, a już opcja niedożywienia w ogóle mnie nie przekonuje. Nie znam się na tym ale jego wnioski są błędne. Raczej ty masz rację - tu mogła mieć wpływ migracja, mieszanie się ludzi z innych regionów Europy. Pozdro
@@zikoadrian6059Nie twierdzę, że niedożywienie nie miało wpływu, ale że może być tylko jednym z czynników. Pewnie trzeba by te kości zbadać dużo dokładniej np. sprawdzić uwarunkowania genetyczne wzrostu w DNA. Podobno można też na podstawie szkliwa zębów wyciągnąć wnioski na temat sposobu odżywiania. Będzie co badać na następne 100 lat... Ale to bardzo ciekawa teza, że rozpad Imperium poprawilł (albo tylko nie pogorszył) warunki życia zwykłych ludzi. Czy ludziom w Rosji na prowincji by się pogorszyło gdyby im to imperium wreszcie upadło? 😀
Germanie osiedlający się w Brytanii stanowili zdecydowaną mniejszość ludności.
dziękuję, byłem przekonany, że zależności były odwrotne, tzn w czasach bogatego antyku ludzie byli wyżsi niż w średniowieczu, małe łóżka, małe zbroje, widać że temat jest nieco bardziej skomplikowany, przy czym wizja dzisiejszych ludów Afryki nieco zaciemnia mi obraz, widzimy plemiona, gdzie średnia wysokość ludzi jest znaczna...
Murzyny wysokie sa
dla zasięgu niedzielnego😊
Według badań Władysław Łokietek miał 152-155 cm wzrostu, ale i tak był wielkim królem.
Ale tak jest do dzis. Przywodcy, dyktatorzy to sa ludzie zazwyczaj niscy
A jego syn Kazimierz 182- albo nie podał się do ojca albo...
@@mateuszjozefowicz …mial inna matke
Dzień dobry. Jeszcze na Legimi Pana najnowszej książki nie ma. Ale zachęcony informacją, ściągnąłem sobie Wawel.
Dobra robota
Komentarz dla zasięgów :) film bardzo ciekawy
Bardzo ciekawy materiał;)
Mój tata urodzony w 1941 roku jako dorosły człowiek miał wpisany do dowodu wzrost ,,wysoki,, przy 174 cm.
Obecnie wzrost wysoki to powyżej 180 cm.
Tata wychowywał się w bogatej rzemieślniczej rodzinie- jedzenia im nie brakowało...więc niedożywienia nie było.
Takie geny. Widocznie przodkowie też byli niewysocy…
Na mniejszy wzrost ma wpływ także praca fizyczna w dzieciństwie. Nie wiem czy dotyczyło to Twojego ojca, ale na pewno było to przyczyną niższego wzrostu dzieci i młodzieży wiejskiej w porównaniu z dziećmi i młodzieżą miejską w Polsce aż do lat 80 XXw.
Ostatnio sprawdzałem średnią wzrostu w Polsce dla mężczyzn i wynosi ona już powyżej 180 cm. Czyli przy obecnych standardach osoba wysoka to taka co ma 184 cm lub więcej.
@@kajetan5818 Znalazłem artykuł z tego roku = średnia to 177,3 cm. Ale nie przejmuj się = we współczesnej nauce nie jest ważna rzetelność lecz cytowalność ;)
@@krzysztofizdebski1223 Z mojej perspektywy (mam ok 180 cm +/-) i nie czuje się wysoki raczej mocno średni czasem wręcz niski.
Myślę że nie tylko odżywianie miały wpływ na wzrost.Malo słońca to też ważny faktor, dla przykładu Ludność Góralska np. To tylko taka moja myśl. Dziękuję za interesującą Doku 🌷
Przytaczane dane dotyczące wzrostu ludności w okresie istnienia Imperium Rzymskiego oraz w okresie po upadku cesarstwa zachodniego wcale nie muszą wynikać z przytoczonych tu przyczyn. Pamiętajmy, że końcówka istnienia zachodniego cesarstwa i wieki po jego upadku to pojawienie się na terenach uprzednio podległych temu państwu kolejnych nowych populacji co musiało powodować mieszanie się różnych ludów. A jak powszechnie wiadomo mieszanki międzypopulacyjne bardzo często zdecydowanie są bardziej rosłe niż przedstawicieli populacji wyjściowych. I jest to prawidłowość dotycząca nie tylko ludzi ale też innych gatunków. To samo dotyczy przywołanego tu przypadku Brytanii, gdzie istotne mieszanie się populacji nastąpiło w latach po rzymskim podboju, a potem było niemal 400 lat swoistej stagnacji populacyjnej by następnie od połowy V wieku nastąpiła ogromna zmiana w postaci pojawienia się na wyspie Jutów, Anglów i Sasów. A więc znowu miał miejsce zastrzyk nowych genów. I być może to miało znaczący wpływ na zwiększanie się wzrostu w populacji. Nie jest też prawdą, że w przeszłości brakowało materiału do badania wzrostu. Fakt, że często dotyczyło to elit mających najlepsze warunki do życia, ale przecież zachowały się liczne zabytki w postaci zbroi, a te MUSIAŁY być dopasowane do wzrostu użytkowników.
Oczywiście zmiana populacyjna też musiała mieć pewien wpływ. Ale dzisiaj badacze dość powszechnie przyjmują że faktyczna skala migracji w ramach tzw. wędrówki ludów nie była wcale masowa, obejmowała na ogół od 1 do kilku procent ludności. Choć w Brytanii chyba faktycznie więcej.
Jak tylko będę w Polsce na pewno kupię Pana książke 👍👍👍
G.. no prawda. Mój brat był ode mnie ponad 20 cm wyższy, a według naukowców powinniśmy mieć podobny wzrost. Jedliśmy to samo.
Pewnie ma inne geny.
Moze zrobil go listonosz
@@Ojcovito-ck5le Nie pisz takich głupot.Brat już nie żyje.
@@paweg2700 a to przepraszam, nie wiedzialem…
Znam czterech braci, każdy innego wzrostu, od 170 do 190 cm.
Wyborny.
I właśnie dlatego nie ma co demonizować obecnego globalnego ocieplenia. Globalne ocieplenie jest błogosławieństwem a nie katastrofą.
No dobrze, ale geny też biorą w tym temacie udział. Podam przykład: pewna pięcioosobowa rodzina w moim bloku, składa się z rodziców, dwóch synów i córki. Rodzinie tej wiedzie się dobrze. Oboje rodzice dość niskiego wzrostu i dzieci ich też. Żadne z nich nie przekroczyło wzrostu rodziców, co można przypuszczać że jeszcze wcześniejsze pokolenie nie posiadało członka rodziny o wyższym wzroście, a zwłaszcza męskiego ( dobór partnerki). Rzadko bywa, że niski mężczyzna weźmie sobie żonę wyższego wzrostu, co by się przełożyło gdzieś tam w następnych pokoleniach. Znam parę, gdzie kobieta jest wyższa od mężczyzny o całą głowę i widać po wzroście ich dzieci, że część z nich odziedziczyła po matce wzrost, a które po ojcu, a mają czwórkę dzieci. Jeśli w przyszłości niskiego wzrostu potomek zwiąże się znów niską osobą, no to będzie się to znów powielało, ale ta obecnie wyższa osoba( żona )przekazuje już gdzieś ten gen wyższego wzrostu, a część pokolenia po niskim jej mężu. W różnych środowiskach wysoka kobieta i niski partner jest rzadko widziana ze względu na kontrast, w związku z tym niskie osoby ( mężczyzna) dobierają się raczej wzrostem. Jeśli ta sytuacja się powtarza pokoleniowo.. nie ma się co spodziewać że ktoś wystrzeli, no chyba że będzie cierpiał na gigantyzm. Oba te przypadki które przytoczyłam nie żyły w biedzie nie pracowały ciężko więc warunki były idealne, ale natura nic tutaj nie zadziałała inaczej. U moich kuzynów jeden członek rodziny tak wystrzelił, że jestem bardzo zaskoczona, bo rodzice są średniego wzrostu, ale nie znam członków rodziny kuzyna żony, gdzie mogło dojść do jakiegoś wysokiego wzrostem przodka. Niestety ludzie w starszym wieku tracą w centymetrach i widząc osobę już starszą oceniamy jej wzrost, a przecież to mogła być spora różnica w młodości. Jednak szczególnie wysocy ludzie w starszym wieku zachowują ślady wzrostu w sylwetce (np. pochylonej). Myślę że też duży wpływ ma na to, jak się odżywiamy, bo te wszystkie nie domowe odżywianie w jaki sposób modyfikuje gen, co za kilkadziesiąt lat będzie bardzo widoczne. Same cząsteczki plastiku zawarte w butelkach z napojami przyniosą odpowiedź w genach.Oczywiście mając kompletny szkielet młodej osoby można ocenić wzrost, ale u starszej kości są zdegenerowane i różnica 1-2 cm to dużo. Ja sama mam już mniej o 2.😜Tak to widzę.
Zgadzam się z Tobą. Geny też robią swoje. Choć wg mnie trudne czasy , nie urozmaicona dieta, głód,choroby, sprawiają że ludzie stają się niscy. Oczywiście sytuacja taka musi trwać jakiś czas,kilka pokoleń lub wiecej
@@user-iy3rp7jf7z Taka ciekawostka. Doświadczyłem kiedyś iluzji optycznej ;) Grałem w pingponga z narzeczoną mojego brata ciotecznego. Wakacyjna miłość, pierwszy pocałunek, spacery pod sierpniowymi gwiazdami i Księżycem = była wtedy niezła aferka rodzinna :) Dawne dzieje. Agnieszka wyciągnęła spod siatki trudną piłkę i mój komentarz brzmiał : ''No tak. Przy Twoim wzroście to jest możliwe''. Okazało się że Agniecha była mojego wzrostu mniej więcej. A mierzę 167 centymetrów w kapeluszu. Agnieszka zauważyła że kobiety są postrzegane jako wyższe niż są w istocie. I nawet nie trzeba do tego szpilek = wszak w tenisa nie grała w butach na wysokim obcasie :)
U mnie sąsiad 190 a rodzice po 160...takze różnie to bywa
Dziękuje
Dziękuję za ciekawu odcinek. Zainteresował mnie moda na spanie na siedząco. Czy mógłbym prosić o wykład na temat tej mody i innych mód dawnych czasów?
Pozdrawiam !
6:20 możesz zrobić materiał o tej pozycji półsiedzącej w jakiej spanko. Lub ogólnie jak zwyczaje sypieniowe się zmieniały. Bo to ciekawy temat.
Zwłaszcza, jak sobie wyobrażam takie spanie na siedząco, to musiała bardzo boleć od tego szyja.
O historycznych sposobach spania na pewno jeszcze w przyszłości opowiem. Pełno intrygujących wątków :)
Ten, kto mówi, że średniowiecze było ciemne, sam jest ciemny
Ciemne było tam gdzie rządził papież
Jak to mówią “uderz w stół…”
Oraz jego akolici w czarnych różowych fioletowych kieckach z firankami
@@jerzynawrot8871W pogańskich chatach zawsze było jasno od ogni z palenisk!😅😅
@@dariuszwedkarz5167To chyba ci tak się stroją co chodzą w pochodach promujących współżycie w parach jednopłciowych!😅😅
Karolku nie bądź zły i śpij dobrze Pozdrawiam detektorysta z dolnego Śląska Fajnie by było gdybyś mi cokolwiek odpisał Pozdrawiam Arek
Detektoryści w UK wzbogacają muzea o zbiory z epoki Wikingów. U nas z samej definicji traktowani są jako przestępcy. Polin to dziki kraj....
Lubię to!
Brawo
A dla porównania jaki jest obecnie średni wzrost ludzi w Polsce? I jak sie go oblicza, czy wszyystkich dorosłych się uwzględnia, czy tylko mlodych dorosłych?
Bardzo ciekawy temat. Liczby nie kłamią.
Ale statystyka bywa zawodna. Kłamstwo, wielkie kłamstwo i ... statystyka 😃 Statystycznie to kot i jego właściciel mają po trzy nogi.
Zawsze mnie fascynowała epoka średniowiecza, choć za cholere nie chciałbym się przenieść w te czasy. Poza tym pisałem kiedyś mature z tematyki średniowiecza. Pozdrawiam, !
ciekawym zrodlem wiedzy na temat wzrostu ludzi w Sredniowieczu sa zbroje rycerskie. Polecam taki zbior zbroi na zamku w Sigmaringen w Niemczech.
Witam
A jakie jest Pana zdanie na temat Kalisza jako najstarszego miasta w Polsce w kontekście ptolemeuszowej prowieniencji???
@WielkaHistoria zakupiłem 2 Pańskie książki 📕, już nie mogę doczekać się lektury
Na kaszubach też tak było. Bieda nie dorzywienie niski wzrost
Niedożywienie i braki w nauce pisania
@@teredaa4891 taką konsekwencja niedorzywienia.
Ciekawe czego jest konsekwencją cięty język???
Nie uprzejmości
Złego wychowania
Czy poprostu poczucia wyszosci?
Nieźle mówię w dwóch językach trzeci rozumiem i trochę mówię.
Niemiecki
Angielski
Holenderski
Kaszubki dobrze ,
Wychodzi na to że po Polsku cienko ...
Może i dobrze polacy zadufani w sobie są, nie wszyscy rzecz jasna.
A teraz:
Kto KASZËBŚCIË ZNAJE ZWIEDZIWU WSZETCI KRAJE.
PS. MAM DYSLEKSJĘ TO MNIE DELIKATNIE USPRAWIEDLIWIA
A panią co usprawiedliwia ta niegrzeczna krytyka????
@@michalkrefta4803 człowieku nie kompromituj się. Ja jestem w połowie Kaszubą i niestety po kaszubsku pisze bardzo słabo dlatego też nie pisze niczego publicznie żeby nie przynosić sobie wstydu. Za to twoj polski jest na poziomie dziada spod budki z piwem a klepiesz na klawiaturze jakbyś polonistykę skończył z wyróżnieniem. Nie pisz więcej, bo wstyd polszczyznie przynosisz.
Łapa wgórę. Ze strachu przed Karolem😃
Mili moi, w połowie lat 80-tych, mając kilkanaście lat, mierzyłem ok.174-5 cm. Wchodząc do zatłoczonego tramwaju, widziałem wnętrze od przodu do tyłu. Teraz ubyło ok.2-3 cm z powodu schorzeń kręgoslupa. Żeby widzieć to co w latach 80-tych, musiałbym podstawić sobie taborecik....😁
Karol rządzi
A dokładnego wzrostu ludzi z tamtego okresu (dokładnie końcówki średniowiecza i renesansu) nie da się także określić przy pomocy kompletnych zbroi płytowych?
Proszę - w średniowieczu doszło do ocieplenia klimatu i spowodowało to dobrobyt... Pewnie dlatego że nie mieli książek i telewizji żeby m wytłumaczyła że są 'ostatnim pokoleniem' :)
To bardzo ciekawe, bo w niektórych starych budowlach wszystko jest takie niskie: futryny, krzesła, okna bywały nisko osadzone... Jakie to mylące.
Ale co do łóżek, kiedyś w niektórych epokach spano na półsiedząco ;)
Powodem była obfita dieta, kiedyś jadano późne obiady, zanim to bylo modne.
👍
Nie jestem historykiem, ale zawsze sądziłem, że sytuacja gospodarcza była lepsza przed niż po upadku imperium zachodniorzymskiego. Nie sadze, zeby zerwanie handlu, upadek miast i spadek populacji skutkowaly tym, że ludziom żylo sie lepiej.
Tak się zastanawiam nad wzrostem swojej rodziny, skoro wyżywienie miało decydujacy wpływ na wzrost. Dziadek pochodził ze szlachty należącej do jednego z najstarszych herbów, herbu Topór, jest nawet w Galicji wieś jego nazwiska, a na dworze Zygmunta Starego był dyplomata o tym nazwisku. Rodzina musiała zbiednieć, lub była to jakaś uboga odnoga, bo we współczesnych czasach byli cenionymi gajowymi od kilku pokoleń. Nawet hrabia poświęcił pradziadkowi płytę na cmantarzu z podziękowaniami za służbę. Babcia pochodziła, prawdopodobnie, z chłopskiej rodziny, pradziadek końmi handlował. Do czego zmierzam? Otóż dziadek był niski, podobnie jak pradziadek, chociaż żyli w leśniczówkach w dużym dostatku, a babcia na odwrót wysoka, przystojna. Moja matka i ja odziedziczyłyśmy, niestety, kurduplowaty wzrost 160cm po dziadku, a wujek wysoki po babci. Gdzie tu sprawiedliwość? 😊
W Niebie🙄
Troche sprawiedliwe jest, ze wujek nie jest kurduplem 160cm, a Ty dryblasem 180cm. Nie przejmuj sie, male dziewczyny tez sa sexy.
Nie pamiętam w tym momencie dokładnie ale jest w antropologii używany wzór w którym procentowo się przyjmuje za jaką część wzrostu odpowiadają geny, cechy populacyjne, a za jaką warunki zyciowe. Przeważający jest mimo wszystko udział genów.
Gdy mój śp wujek Janusz z Katowic (ur. we Lwowie w 39) był pytany z jakich Izdebskich pochodzi, to miał gotową odpowiedź : ''Z tych niskopiennych'' 😃 Gdy w czytelni zabytkowej biblioteki uniwersyteckiej we Wrocławiu szykowałem się do eliminacji Wielkiej Gry z księcia Józefa, to aby odetchnąć na chwilę, zajrzałem do reprintu herbarza leżącego na półce. Jedyny Izdebski na wysokim stanowisku, to biskup wileński z epoki Jana Sobieskiego. A reszta Izdebskich herbu Pomian, to drobna szlachta biorąca udział w większości awantur wojennych XVII wieku = raczej im się nie przelewało a styl życia prowadzili dość przygodowy, jak Kmicic czy dość niski pan Wołodyjowski :) Wojny z epoki Wazów mogły nie sprzyjać wzrostowi mej rodziny ;)
Jak wyglądało życie chłopów w epokach wczesnych Piastów?
Dlaczego eksponaty zbroi w muzeach są takie małe?
Zdecydowana większość pochodzi z czasów nowożytnych, nie ze średniowiecza. Czasem też ich mały rozmiar jest pozorny - wiele zależy od sposobu zakładania :)
@@WielkaHistoria Dzięki za odpowiedź, pozdrawiam.
@@WielkaHistoria Dawno temu,podczas badań architektonicznych byłego klasztoru w Wielkopolsce,na drzwiach skarbczyka znalazłem rozklepany napierśnik jakiegoś szwedzkiego
rajtara z czasów potopu.
Napierśnika po rozklepaniu użyto jako "upancernienia" tychże drzwi.
Zadałem sobie trud dokładnego pomiaru artefaktu i wynik był zaskakujący.Noszacy go żołnierz miałby wzrost ok.160 cm.
Jak na Skandynawa dosyć mikry.
Intrygująca historia, dziękuję za podzielenie się nią :)
@@WielkaHistoria 😂😂😂😂Zbroję można złożyć tylko w jedne sposób. Widać że powielacz te same bzdury co reszta pseudonaukowców. To dam ci za małe buty i powiem ze będą ci dobre tylko zależy jak je założysz.
Zostawiam komentarz dla Karolka żeby miał dobry humor.
Wzrost człowieka jest zapisany w dna a niedożywienie wpływa na jego wagę i wygląd od początku stworzenia ludzkości ludzie zawsze byli różni pod względem cech wagi i wzrostu koloru oczu i tak dalej
Zła sława średniowiecza jest w dużej mierze zasługą miernej jakości sztuk plastycznych - nie spodziewamy się wiele po twórcach tkaniny z Bayeux.
Do czasów van Eycka malarstwo prezentowało się dla oczu współczesnych dosyć śmiesznie.
Komentarz specjalnie dla Karola. A tak naprawdę to kolejny bardzo ciekawy odcinek.
Dzięki!
Czy można prosić o odcinek wyjaśniający jak spano w różnych epokach, bo ta dygresja o krótkim królewskim łóżku mnie bardzo zaciekawiła.
Na nietoperze spano w szafie
@@Ojcovito-ck5le Śmieszne.
Podobno średniowiecze to jakiś pusty okres w historii ludzkości .gdzieś widziałem filmik jakoby brakło trochę lat w naszej historii tzn że między określonymi okresami jest pusto (tak jakby ktoś dopisał konkretny okres by nikt się nie zorientował)
Należy też brać pod uwagę też genetykę
Wyższy wzrost na początku średniowiecza może być skutkiem napływu plemion germańskich które były wyższe od autochtonów.
Mi się nasuwa takie skojarzenie z drzewami
W zależności od warunków pogodowych były różne słoje
Tu skolei dobre odrzywianie to i na wzroście rzutowało
Chyba to sa nieco bardziej skomplikowane procesy
komentarz dla zasięgu
Ciekawy jestem jak te informacje i badania maja sie do wzrostu Masajów z Afryki których średni wzrost wynosi 190 cm ... A jakość ich odżywiania ma dużo do życzenia 🤔
Z czasów nowożytnych zachowała się odzież tych ludzi. Tak, tak! Zwłaszcza królów, arystokratów. Mnie osobiście bardzo zadziwił oglądając odzież, czapki, buty w Ermitażu wzrost i figura cara Piotra I. On miał dwa metry wzrostu, malą glowę i niewielkie stopy!)) Z kolei o podziw przyprawiła mnie figura Cesarzowej Sisi. W Shohenbrunie zachowały się jej stroje buty, zdjęcia. Była wysoka i baaardzo szczupła. I do tego te włosy!!!! Ale pozwalała sobie na żarcie, jak wygłodzone chłopki. Jadła raz dziennie i malutko. Do tego wielogodzinną jazda konna codziennie. Bardzo dbała o linię. Podobno w pasie była tak szczupła, że można było jej kibić swobodnie objąć dwiema dlońmi.
Zazdroszcze jej. Czyli byla jak modelka
Kiedyś przyjechałą z Ukrainy do Katowic wystawa "Zloto Scytów" zawierająca rezultaty eksploracji tamtejszych kurhanów scytyjskich: eksponowali tez ich szkielety. Każdy z nich był większy ode mnie ( 1,6m) a ja wyciągnalem wniosek, że tym Scytom musiało się całkem nieźle wieść na tym stepie.
Stary
Masz 160cm? Masakra
Nie znam się ale odnajdowano, i nadal odnajduje, artefakty z wieków minionych. Zachowały się szaty, meble, rysunki, ryciny, a z militariów broń, zbroje itp. Tak trudno na podstawie onych ustalić średni wzrost ówczesnych ludzi na terenach Polski ?😊
I kolejny świetny materiał
Czytałem, że za niski wzrost Rzymian odpowiadały raczej bakterie. Rzym, ze względu na swój kosmopolityczny charakter, był siedliskiem bakterii i drobnoustrojów. Attylę pokonały także bakterie, gdy wkroczył do Italii.
Nie rozumiem, jak w analizie przyczyn zwiększenia wzrostu ludzi na terytorium cesarstwa rzymskiego we wczesnym średniowieczu można nie wspomnieć o tym, że tereny te od V wieku były obszarem masowej inwazji Germanów, których _olbrzymi_ wzrost (w porównaniu do mieszkańców Śródziemnomorza) był źródłem lęku i przedmiotem ekscytacji Rzymian już od pierwszego zetknięcia z nimi w I wieku.
👍👍👍
U angielskich łuczników (Longbowmen), średnia wynosiła 172,5 cm. Sam łuk miał średnio 198 cm, a nawet 211 cm.
Ale na strzelców poszukiwano silnych i wysokich ludzi. Trudno sobie wyobrazić kurdupla wzrostu 150 cm strzelającego z dwumetrowego łuku !!!
@@tomekpawwaw Nikogo nie poszukiwano. Nie była to tylko formacja bojowa, ale również klasa społeczna zwana Yeoman, istniejąca od XIV do XV wieku. To z niej wywodzili się łucznicy. Nie tak bogata jak szlachta, ale wolna. Za służbę dostawali zapłatę. Jednym z obyczajów Yeoman było trenowanie strzelania co najmniej w każdą niedzielę tygodnia, zaraz po mszy. Natomiast długość łuku była dopasowana do średniego wzrostu tej klasy, ale też miała ściśle określone wymiary, ze względu na korelację ze skutecznością, zasięgiem i siłą naciągu.
Podałem wymiary dla łuków z roku 1545, wydobytych z wraku Mary Rose. Inne źródła podają głównie okolice 180 cm lub 174-175 cm, ale autentyki wyciągnięto właśnie z Mary Rose.
Jak wytłumaczyć obecne zjawisko karlenia młodych chłopców i mężczyzn?
Dowody z badań poproszę na poparcie tego rzekomego zjawiska
Znalazlem pana ostatnia ksiazke w ksiegarni w Mississauga Ontario. Zajmujaca lektura tak jak historia Wawelu. Szukam j3szcze cywilizacji Slowian.
Nie miałem pojęcia, że moje książki można kupić w Kanadzie. Kto by pomyślał! :)
Daje komentarz, tylko niech Karol się nie złości 😆 😽
zwiedzajac muzea europejskie zastanawia mnie gdzie podzalo sie dziesiatki tysiecy zbroi husarow ?!
Czy ludzie urodzeni w czasie 2WŚ i tuż po byli trochę niżsi ? Na gimnastyce ustawiano nas w dwuszeregu i byłem jednym z wyższych. Póżniej zauważyłem, że młodsi koledzy byli coraz wyżsi.
Obecny komfort życia jest o niebo lepszy niż przed wojną i tuż po niej. Poza genami to właśnie dostęp do bardziej kalorycznej żywności i lżejszy tryb życia determinują wzrost danego pokolenia. Stąd możliwe różnice.
🎉
Pozdrawiam. KDZ.
Ciekawe.
Jak nie było wiadomo?! Przecież ci ludzie chodzili często w zbrojach, które do dziś można oglądać w muzeach!!! Pamiętam z czasów szkolnych jaką mieliśmy polewkę z ówczesnego rycerstwa na wycieczce, bo karakany były mniejsze od dzisiejszych gówniaków z podstawówki. A przecież to musieli być ci więksi, no bo zakładam, że to były ówczesne draby, których pospólstwo się bało.
Czy była w takim razie wyraźna różnica między wzrostem ludzi z różnych warstw społecznych?
Np. zamożniejsza szlachta była wyższa?
👍🏻👍🏻👍🏻👍🏻
Ciekawe, jak to wyglądało w Polsce
Są w odcinku wyliczenia odnośnie średniowiecznej Wielkopolski. Można je odnieść też do reszty kraju.
Szokłam na wiadomość o wzroście w Cesarstwie Rzymskim. Przecież Imperium Romanum kojarzy się z cywilizacja, akweduktami, drogami, wiedzą... Również rolniczą wiedzą.
Tez mi sie nie chce wierzyc ze byli az tak niscy
Witam, bardzo ciekawy kanał i piękna, bardzo poprawną polszczyzna. Pozdrawiam.
Dobre, jeszcse