Elveda Endülüs: Moriskolar [1. Bölüm]
Vložit
- čas přidán 27. 12. 2016
- Belgesel İspanya'da hakim olan Endülüs medeniyetinin siyasi olarak sona ermesinden sonraki gelişmeleri konu edinmektedir.
Endülüs devleti 800 yıllık uzun süreli hakimiyet döneminde sanat ve bilimde, düşünce ve müzikte görkemli eserler ortaya koydu. Bu eserler bugünkü batı medeniyetini önemli ölçüde etkiledi.. Hala ayakta kalan mimari eserler göz kamaştırıcıdır. Elhamra sarayı bunun son örneği.
İspanyol güçleri Endülüs şehirlerini teker teker ele geçirirken aynı zamanda Endülüs medeniyetinden etkilendiler. Sevilla’daki Alkazar Sarayı’nın İspanyol krallar tarafından Elhamra’nın bir kopyası olarak yapılması bunun örneği…
İspanyol ilerleyişi sırasında ele geçirilen Müslüman şehirlerde yaşayanların önemli kısmı göç ederken bir kısmı da Katolik yönetim altında kaldı. Bunlara Müdeccen ya da Mudajar dendi.
Son Endülüs sultanı her anlamda güçsüz bir yöneticiydi. Gırnata’yı bir yıllık kuşatma sonunda teslim etti. Ancak teslim anlaşmasında Müslümanların ve Yahudilerin haklarını koruyacak maddeler yeraldı. Bu anlaşmaya göre Gırnata’da kalmayı seçen Müslümanların dini özgürlükleri, kişisel hakları korunacaktı.
Son Endülüs sultanı ağlayarak Gırnata’yı terkedecek, ve anlaşma gereği kendisine ayrılan bir köyde yaşamaya başlayacaktır. Bugün hala ayakta duran bu malikanede ancak beş yıl yaşamasına izin verilecek oradan da sürülerek bölgedeki Müslüman izleri yerle bir edilecektir. İspanyolların Boabdil dedikleri son Gırnata sultanın yaşadığı köy ve darbı mesel olan annesinin ona ders veren sözlerini söylediği tepe belgeselde ilk kez ekranlara yansıyor.
Gırnata’nın düşmesinden 1 yıl sonra yapılan anlaşma maddeleri Yahudiler aleyhine bozuldu ve Yahudiler sürüldü.
Gırnata’nın düşmesınden beş yıl sonra Müslümanlara verilen güvenceler de ortadan kaldırıldı. Kilisenin baskısıyla İspanya’da yaşayan tüm Müslümanlar din değiştirmeye, Hırisitiyanlığı kabul etmeye zorlandılar. Müslümanlar topluca din değiştirmeye zorlanıyor vaftiz ediliyordu. Bu süreçte Endülüsün anadili olan Arapça konuşmak, yazmak yasaklandı. Yüzbinlerce kitap Gırnata meydanında toplanarak yakıldı. Müslüman kadın ve erkeklerin dini ve geleneksel kıyafetleri yasaklandı.
Bu süreçte Hıristiyan olmaya zorlanan ama gizlice inancını yaşamayı sürdüren Müslümanlara Morisko denecekti, artık Endülüs Müslümanları Morisko olarak anılacaktır.
Zorla din değiştirme tüm şiddetiyle sürerken bir yandan da engizisyon mahkemeleri devreye girdi. Gizli Müslüman olduğunda kuşkulanılan Moriskolara engizisyonda yargılanarak yakıldılar.
Moriskolara baskılara karşı yer yer isyan ettiler. Çoğu kanla bastırılan bu isyanların en önemlsi 1568-1571 yılları arasında süren Alpujara isyanıdır. 3 yılda bastırılamayan bu isyanın izleri hala durmaktadır. Valor köyünde Aben Humeyye liderliğinde başlayan isyan hızla yayılarak büyük kitlelerin katılımını sağladı.
Ancak dönemin en büyük imparatorluğu olan İspanyol güçleri bu isyanı çok kanlı biçimde bastırdı. Özellikle sivillerin sığındığı Galera bölgesinde katliam yapıldı. Bu bölgede Müslümanların sığındığı yerler hala duruyor. Galerdaki katliam ve isyanın geçtiği mekanlar tüm ayrıntılarıyla belgeselde yer alıyor.
Bu isyan sürecinde Osmanlı aktif biçimde destek verdi. Moriskoların Osmanlıdan yardım isteyen ve 350 bin kişilik bir güçlerinin olduğunu belirten gizli bir mektup ilk kez Moriskolar belgeselinde ekrana geliyor.
İsyanların tamamen bastırılmasına rağmen Moriskoları hala tehlike sayan İspanyol yönetimi 1609 yılında topluca sürgün edilmeleri kararı aldı. Buna göre 10 yaşın altındaki küçük çocukları bırakmak kaydıyla tüm Moriskolar ülkeden sürüldü.
Sürgün sırasında Osmanlı yönetimi Moriskolara kucak açarak iskan edilmelerini sağladı. Özellikle Cezayir, Tunus gibi Osmanlı eyaletlerine yerleştirildiler. Mültecilere 5 yıl süreyle vergi alınmaması, iskan edilmeleri yönünde planlamalar yapıldı. Moriskolardan bir kısmı İstanbul’a gelerek Galata bölgesine yerleştirildi.
Moriskoların magripte kurdukları şehirlerin izleri hala canlılığını koruyor. Bunlara örnek olarak Fas’taki Tetuan şehri tam bir Endülüs özelliği taşıyor. Endülüs kökenli aileler ve onların arşivleri bu geçmişe tanıklık edişi ekrana yansıtılıyor.
Moriskoların izleri sürülmeleri ile sona ermedi. Bir kısmı sürgünden kurtularak kendi topraklarında kalmaya devem ettiler.
Morsiko ve Endülüsün mirası çağdaş İspanya’da çok farklı biçimde görülebilir. Gelenekte ve mimaride, günlük alışkanlıklarda Endülüs izleri mevcut. Flamenko müziği bunun en somut kanıtı.
Moriskolarıu siyasal etkileri de ilk kez bu belgeselde gün yüzüne çıktı. Endülüs milliyetçiliğinin kurucusu Blas İnfante ve hareketi bugün de canlı bir siyasi akım. Sosyalist bir hareket olarak 20 yy başında başlayan Endülüs milliyetçiliğinin fikir babası İnfanta daha sonra Müslüman olacak ve diktatör Franko tarafından kurşuna dizilecektir.
Elveda Endülüs: Moriscolar Belgeseli Ağustos 2012 itibariyle ilk olarak Samanyolu Avrupa kanalında gösterime girmiştir.
![Elveda Endülüs: Moriskolar [2. Bölüm]](http://i.ytimg.com/vi/TbkilGuaagA/mqdefault.jpg)
![Elveda Endülüs: Moriskolar [2. Bölüm]](/img/tr.png)
Mehmet Özdemir'in Endülüs kitabını okuduktan sonra daha bir anlamlı oldu. Emeği geçenlerden Allah razı olsun.
Çok güzel araştırmışsıniz yattığınız yer nurlar içinde olsun Akif Emre Hoca
Muhteşem kaçıncı izleyişim ahh ah Endülüs .....
"Leyla diyorsam kesik yanaklarıyla leyla../O gitti ağlamak kaldı bize kala kala."Sezai Karakoç'un köşe şiirini hatırlattı bana bu belgesel. Emeği geçenlerden Allah razı olsun.
Rahmetli Akif Emre... Allah razı olsun emeği geçen herkesten.
Emeğinize sağlık. Akif Emre hocamıza Rabbim rahmet eylesin.
Esaret altinda, herseyi Hak'tan bilen idraki ile ecnebinin sarayina carkifelekli göğü, Hakim ayetleri işleyen müdehar sanatkarlarınin ve bu Hakikate ışık tutan Akif Emre'nin ruhu şad olsun 🤲
Öncelikle emeği geçenlerden Allah razı olsun.Sonuna kadar izledim ve tabiki çokça hüzünlendim.Rabbim tüm Endülüslü müslüman kardeşlerimizin mekanını cennet eylesin.Ana vatanlarından koparılıp gittikleri yerde de İslamiyeti yaşattıkları ve hala yaşatmaya devam ettikleri için Rabbim katında mükafatları olacaktır 🤲
Emektarlara saygı ve minnetle..
Allah rahmet eylesin merhum Akif emre hocamıza ♥️
Türkiyede doğup büyüyen bir Endülüs olmaktan gurur duyuyorum ✔️
Selamün aleyküm gardasim
Arapmısın
@@tezcantay3387 ispanyol müslüman
BENDE TÜRKİYEDE BÜYÜYEN BİR KAFKASYALIYIM BİZİ BAĞRINA BASAN MAZLUMLAR YURDU ANADOLUMUZA ÇOK ŞEY BORÇLUYUZ ALLAH BU VATANI DAİM KORUSUN.
Ben bir Endülüs aşığıyım
Keşke hiç bitmeseydi oradaki müslüman hâkimiyeti
Tuncay Hocanın öğrencileri beğensin 💫
Emeğinize ve yüreğinize sağlık...
Endülüs....❤
Hem Endülüs hem Endelüs...
Teşekkürler 👍👏👏
Muhammed Salih Bey'in İngilizce altyazı önerisi Merhum Âkif Emre'nin ruhâniyetini hoşnûd edecek,misyonu ve vizyonuna uygun bu belgesel serisinin Dünyâ ölçeğinde algılanmasını sağlayacak çok hayırlı bir hizmet olacaktır...
Nasıl yapsın alt yazı 2 3 gün sürer aralıksız
Ah eski günler
tesekkürler harika bir yapım
Estupendo ,maravilloso documental,que dios le bendiga, muchas gracias!!!allah razı ola efendiler,bazı ilaveler lazım olurdu,lakin esasen mevzuu çok güzel, hamdola rabbimize!!!ellerinize sağlık!!!
Cebeli tarıktan cava adalarına kadar tek devlet sınırı yok
Akif Emre'ye Rahmetle...
KESINLIKLE DINLEYIN DINLETIN
Gırnata düşmesiyle Endülüs Müslümanların karanlıkta kalan acılı tarihi henüz başlıyordu.
TEŞEKKÜRLER
❤
Bunu altyazılı çeşitli dillerde yayınlarmısınız
"La galibe illaAllah" ayet değildir.
?
La galibe illallah Yusuf suresinde geçiyor kardeşim tefsiri: Mutlak Galip Allah'tır ondan başka galip yoktur
1913'te adam boşuna dememiş demek ki "Endülüs tarihinin son sayfalarını okuyun!" diye..
Onur KCN kim diyor bunu ?
@@alandalus1704 Gazi Mustafa Kemal Atatürk..
Mustafa KАmal Osmanlı Devleti'nin sırtındaki son hançer!
ne demek istiyorsun yani ?
@@l.g2180 Atatürk; 1913 yılında Fuat Bulca'ya yazdığı mektupta Osmanlı'nın sonunu nasıl öngördüğünü öğreniyoruz. Atatürk Osmanlı'nın 1913 'teki durumunu; Endülüs'ün yıkıma doğru adım adım sürüklendiği 1008 yılı sonraki dönemine benzetmiştir. Atatürk, mektubunda arkadaşlarını uyararak "Endülüs tarihinin son sayfalarını okuyunuz!" demiştir.
Atatürk'ün bu sözünden 7 yıl sonra Mehmet Akif Ersoy da Endülüs'ün akıbetine vurgu yapmıştır. Mehmet Akif; Kastamonu Nasrullah Camii'nde 1920 tarihinde verdiği vaazında: "Endülüs diyarını gözünüzün önüne getirin. O cihanın en mamur, en medeni, en mütefennin iklimi vaktiyle sinesinde on beş milyon Müslüman barındırırken bugün baştanbaşa dolaşsanız, tek bir dindaşımıza rast gelemezsiniz." demiştir.
700 yıldan fazla hüküm süren Endülüs'ün yıkılışındaki kodlar çözülmüş ve Osmanlı'nın da aynı akıbete doğru sürüklendiği önceden görülmüştür. Endülüs bir savaşla bir anda yıkılmış değildir. Adım adım ve planlı bir politika ile bu sona yaklaşmıştır.
Atatürk'ün; "Endülüs tarihinin son sayfalarını okuyunuz!" dediği sayfalarda "böl, sömür, yönet, yok et" politikası öne çıkıyor. Endülüslü Müslümanlar iki şeye sahip çıkamadıkları için bu akıbete uğramışlardır.
1- Müslümanlar arasında dini birliğin bozulması
2- Milli birliğin bozulması
Bu iki unsurun kaybedilişini Endülüs'ün son sayfalarından şöyle örneklendirelim:
* Müslümanların dini yaşantısı, yerini Hıristiyanlara özentiye bıraktı ve onların adetleri ülkede yaygınlaşmaya başladı. Hıristiyanlarla karşılıklı evlilikler teşvik edilmekteydi.
* Endülüs'teki eski kiliseler ihya edilip turizmle Hıristiyanların ülkeye gelip gitmeleri sağlandı.
* Ülkedeki işbirlikçilerin de faaliyetleri ile Müslümanlar arasındaki itikadî ve ahlakî bozulma zamanla Müslümanların kendi aralarında ihtilafa düşüp birbirleri ile mücadeleye yol açmıştır.
* Müslümanlar daha sonra kendi aralarındaki mücadelelerde güçlü gördükleri Hıristiyanlardan yardım istediler.
* Ülkeye yardım için çağırdıkları Hıristiyanlar sözüm ona çözüm adına Müslümanları bölüp tampon bölgeler oluşturdular. Zamanla Endülüs Emevi Devleti bölündü ve özerk yarı devletçikler oluştu.
* Etnik unsurlu iç isyanlarla ülke iç karışıklığa sürüklendi. Artık ortam iyice hazırdı. Hıristiyan orduları saldırıya geçip katliam ve tecavüzlerle Müslümanları yok etmeye başladı.
* Son olarak 1492'de Gırnata'nın da düşmesiyle bölge adım adım tamamen Hıristiyanların eline geçmiştir.
* 781 senelik devletten geri kalanlar İslam'a ait bütün izler; saraylar, camiler, kütüphaneler yerle bir edildi.
* Geride kalan Müslümanların önüne üç seçenek konuldu: Ya Hıristiyan olup vaftiz edilecek, ya üç gün içerisinde İspanya'yı terk edecek ya da öldürüleceklerdi!
* Din değiştirenlerin de domuz eti yiyerek samimiyetlerini kanıtlamaları gerekiyordu. Domuz eti yemeyenler cezalandırılır ve mallarına el konulurdu.
* Direnen Müslümanlar engizisyon fırınlarında yakılarak öldürüldüler.
Endülüs tarihinin son sayfalarında Müslümanlara yapılanlara bakınca Atatürk'ün; niçin "Ya İstiklal ya ölüm" parolası ile kurtuluş mücadelesi verdiğini şimdi daha iyi anlıyoruz. Müslüman Türk milletinin Endülüs tarihinin son sayfalarındaki akıbete uğramasını istemiyordu. Şimdi soruyoruz: Bir Müslüman'ın Atatürk'le ne derdi olabilir ki? Ya da Atatürk'le derdi olanlar aslında kimdir?
Araplar büyük koloniler kursalarmış harika olurdu
kurdular zaten ama ingilizler gibi fransizlar gibi kaybettiler afrikada bir sürü afro-arap yaşio
bol bol islam propaganadsi yapmissiniz, yahudi ve hristiyan mimarlarin yarattigi eserler üzerinden.
Hangi eser mesela?
@erol dp:Bunu yazmadan önce biraz tarih bilgisi edinin. Keseden herkes atar:Alman belgeselinde bile Müslüman lar gelmeden 300 yıl önce Vatikan orayı zorla Katolik yapmaya başlamış yani sadece 300 yıl hristiyanlar yaşarken 800 yıl Müslüman lar muhteşem eserler yaptı.
Hıristiyanlar in ataları hep hırsızlık ve despotluk
O kadar zavallı ve cahilsin ki. Sana ne anlatılır ne de vakit harcanır...
Cehalet güzel mi?