Hát Then Tày Cao Bằng, Non Xa Xa, Ánh Trăng Thác Bản Giốc...

Hát Then Tày Cao Bằng, Non Xa Xa, Ánh Trăng Thác Bản Giốc...
link facebook: bit.ly/31JkC3s
xem thêm: bit.ly/31MrMDT
" Hát then đã từng có thời kỳ bị Nhà nước coi là mê tín dị đoan, còn những người hát then bị cho là những kẻ gieo rắc u mê cho dân chúng. Một số người đã bị đưa đi học tập, phải viết kiểm điểm và bị buộc phải lên tiếng phỉ báng những việc họ từng làm. Sau đó từng người còn phải viết cam kết với chính quyền từ nay trở đi sẽ không bao giờ hát then nữa. Sau khi được thả trở về, nhiều người vẫn lại cứ hát then.
Hẳn nhiều người ở Cao Bằng vẫn còn nhớ câu chuyện của nhạc sĩ Hoàng Hoa Cương. Ông vốn là cán bộ Sở Văn hóa - Thông tin Cao Bằng. Ông sinh năm 1930, dân tộc Tày, quê ở xóm Nà Toàn, xã Đề Thám, huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. Ông là hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam. Theo lời ông kể lại, ông tham gia quân đội từ năm 1945, khi mới 15 tuổi. Đến năm 1954, ông giữ chức vụ Trung đội trưởng. Sau đó vì đam mê nghệ thuật hơn là binh nghiệp nên ông đã xin về công tác ở Sở Văn hóa - Thông tin Cao Bằng. Thật không ngờ, những năm ở Sở Văn hóa - Thông tin Cao Bằng lại chính là những năm khổ cực nhất đối với ông. Ở thời điểm đó, những người làm then đều đã bị gây khó dễ. Hàng trăm cuốn sách chép lời then cùng hàng ngàn cây đàn tính dùng để đệm hát then đều bị đem đốt. Cán bộ, đảng viên trong các cơ quan nhà nước nếu ai hát then sẽ bị xử lý kỷ luật.
Ông Hoàng Hoa Cương lúc đó vì rất mê hát then nên hàng ngày ông vẫn giấu lãnh đạo cơ quan mở băng then cổ ra nghe lén, cũng có lắm lúc ông hát lén. Có lần, vụ việc bị phát giác, các băng then cổ mà ông từng ghi âm được đều bị tịch thu mang đi tiêu hủy... Đó là những tháng ngày đáng buồn và ảm đạm nhất của hát then. Không chỉ riêng ông bị giám sát mà cả nghệ sĩ hát then Hoàng Thị Quỳnh Nha công tác cùng cơ quan với ông cũng chịu chung tình cảnh như vậy. Nghệ sĩ Hoàng Thị Quỳnh Nha sinh năm 1941, quê ở Bản Bó, xã Phù Ngọc, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng. Ngay trong cái đận gian khó ấy, bà Nha vẫn hy vọng đến một ngày nào đó, Nhà nước sẽ thay đổi chính sách. Quả nhiên, sau này bà được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSƯT hát then vào năm 1993.
Cũng theo lời nhạc sĩ Hoàng Hoa Cương, chỉ một thời gian sau, khi ông vẫn còn công tác ở Sở Văn hóa - Thông tin Cao Bằng thì chính quyền "tự nhiên quên đi cái chính sách bắt buộc người dân phải từ bỏ hát then". Ông đã tận dụng thời gian đó để sáng tác và công bố khá nhiều bài then nổi tiếng: "Ba Bể cảnh tiên", "Hái nụ hái hoa", "Chồng bộ đội vợ dân quân", "Trăng soi đường Bác", "Non xa xa nước xa xa"... Ông dựng những bài hát then đó cho Đoàn nghệ thuật tỉnh Cao Bằng và đi trình diễn ở nhiều nơi. Ông nghĩ làm như thế là để thuyết phục những người lãnh đạo tỉnh lúc đó, để cho họ thấy rằng hát then không chỉ hát trong nghi lễ mà còn hát ở mọi nơi, hát cho đông đảo công chúng nghe, hát cho cả việc tuyên truyền chính sách của Đảng nữa nên đừng cấm đoán hát then.
Đến thời kỳ đất nước Đổi mới, việc cấm kỵ đối với hát hen hoàn toàn bị gỡ bỏ. Với tư cách Trưởng đoàn Văn công tỉnh Cao Bằng, ông Hoàng Hoa Cương đã cho mở trường dạy hát then. Người từ các huyện đến học rất đông, ông đã dạy cho hơn 300 học trò. Ông hy vọng sẽ truyền lại hát then cho lớp trẻ, then sẽ không bao giờ bị mất đi.
Trong thực tế then đã có ảnh hưởng không nhỏ đối với các nhạc sĩ trong nước, từ buổi đầu lên tham gia kháng chiến ở Việt Bắc. Một số bài hát của các nhạc sĩ người Kinh đã lấy giai điệu từ then như "Tiếng hát giữa rừng Pác Bó" của Nguyễn Tài Tuệ; "Việt Bắc nhớ Bác Hồ", "Suối Lênin" của Phạm Tuyên; "Ca ngợi Đảng Cộng sản Việt Nam" của Đỗ Minh...
Hát then đã phải trải biết bao thăng trầm. Và hiện giờ, hát then đang dần được khôi phục và tiếp tục phát triển. Các cuộc liên hoan hát then đã góp phần tiếp sức cho then đi vào quần chúng và phát triển mạnh mẽ hơn
"
Dương Thuấn
Cao Bằng vùng đất địa đầu tổ quốc, cội nguồn của văn hóa Tày - Nùng Việt Nam. Hát Then Cao Bằng nhẹ nhàng, tha thiết.
Mời mọi người thưởng thức những bài hát then Cao Bằng hay nhất