Popülizm nedir? | "Ekonomi kötü gidiyormuş, kültür politikaları berbatmış. Bunlar umursanmaz"
Vložit
- čas přidán 26. 08. 2024
- Popülizm bir ideoloji değil, içinde yaşadığı toplumda genelde "ezilenlerin" yakın hissettiği bir ideolojiye kendini yamayan bir siyaset yapma biçimi. Yani Asya'dan Güney Amerika'ya, ülkesine göre sağ popülizm de sol popülizm de milliyetçi popülizm de neoliberal popülizm de var. Yazar Yalın Alpay, Prof. Dr. Evren Balta, Prof. Dr. Bertil Emrah Oder ve öğretim görevlisi Laden Yurttagüler popülizmin tam olarak ne olduğunu anlattı.
Popülizmin küresel yükselişini açıklayan Prof. Dr. Balta, kavramın birçok tanımı olduğunu belirtiyor: "İslamcı bir popülizm, neoliberal bir popülizm, sağcı popülizm, çok farklı popülizmler bulabiliyorsunuz bulunduğunuz ülkenin koşullarına göre." Popülist liderlerin vaadleriniyse şu şekilde özetliyor: "Aşağıda kalan grupları, iktidara taşımak iddiasında olan popülist hareketler olduğunu ve bu iktidara taşıma iddiasının belirli bir liderle kurulan duygusal bir ilişki üzerinden olduğunu söylemek mümkün."
Yalın Alpay, popülist iktidarlar için "Bir tane demokrasi tanımı vardır, geriye kalanlar demokrasi değildir" diyor. Aynı zamanda gerçek halk diye bir terim ile liderlerin toplumu kutuplaştırdıklarını ekliyor. Alpay, popülist liderlerin kendi seçmeniyle kimliksel ittifak yaptığını söylüyor. Bu kimliksel ittifak sayesinde "Ekonomi kötüye gidiyormuş, kültür politikaları berbatmış" gibi gerçeklerin umursanmayacağını ekliyor.
Laden Yurttagüler ise "Popülist bir rejimde bir tane kadınlık hâli olabilir, bir tane siyasi görüş olabilir, bir tane milliyetçilik ya da yurtseverlik hâli olabilir. Ve onun üstüne inşa ediyor bütün anlatısını" diyor.
Popülizm ve popülizmin siyasi mekanizmaları bu haftaki videomuzda.
#Popülizm #PopülistSiyaset #YalınAlpay
Yapboz gibi tak tak oturdu biliyo musun, ürperdim.
Gerçeği söylemem gerekirse bence Türkiye'nin uzun bir süre daha değişebileceğini sanmıyorum. Dünyadan, bilimden ve sanat gibi daha bir çok şeyden haberi olmayan ve olsa da kendi inanç ve fikirlerinden dolayı reddeden bir toplum için değişim olmayacaktır. Kesin inançlılık değiştirilmesi zor bir olgudur. Maalesef, bu olanları üzülerek izliyorum.
Okumuyor millet, hiç bir konuda da eğitim verilmiyor halka
Bence 20- 30 yıl sonra istediğimiz özgürlüğe ve refaha kavuşucaz. Ve o zaman kadar beklemeden direnicez
@@Valley05 bana bu düşünce uçuk bir hayal gibi geliyor :/
@@semanur1779 abime de ilkokuldayken yurt dışında yaşamak çok uçuk geliyodu ama şuan Almanya da yükseklisans yapıyo
İnancımıza reform gelmeli aynı hristiyanlığa rönesans ve reform dönemlerinde geldiği gibi baş örtüsü hristiyanlıkta da vardı ve sadece bunda değil bu gibi pek çok ayrıntıyı kaldırdılar şu an hem vicdanlarını sorgulayan hem de daha refah oldular. Eğer ülkecek dinsiz olursak bir yere gelemeyiz insanlarımız vicdan zayıflayınca ve öldükten sonra bir şey yokmuş gibi düşününce suç oranları artar nitekim einsteinın da dediği üzere; “ilimsiz din kör’ dinsiz ilim topaldır”
Konuklar, gazete haberleri ve görüntülerle harika bir video olmuş emeği geçenlerin eline sağlık. Yalın Alpay her zamanki gibi formunda :)
Vay arkadaş bu işin altından da kürtaj amca çıktı. Herif illüminati gibi her yerden çıkıyoo
Ustam bizim borularda şişti onları boşaltsak diyorum ustam
@@fexnuyt1780 sen kasabaya öteberi almaya git biz yengeyle boru işini hallederiz. Ama acele etme yavas yavaş gitt
@@kendinitutamayansohpenci182 ustam ben hiç evlenmedim kast ettiğim evin borusu değildi ustam benim borulardı
@@fexnuyt1780 sizin gider boruları tıkanmış anlaşılan lavman kiti işinizi görür😂
Geriye dönük harika durum tespitleri, analizler yapılıyor, tanımlamalar müthiş. Peki yarın ne olacak? Ne yaparsak daha iyi olur? Bu ülke için makul bir iyi tanımımız dahi var mıdır? Bu tanımlamaların arkasından fikir(ler) de duymak istiyoruz. Türkiye'yi ancak özgün fikirler hayatta tutabilir. Kendi gerçeklerini kabul eden, buraya ait fikirler. Bu ülke yüzleşmesi gereken her şeyle birer birer yüzleşiyor, sağ çıkıp çıkamayacağını hep beraber göreceğiz.
Popülist siyasette kutuplaştırmaya sıklıkla başvurulur: Peki nedir bu kutuplaşma? Videomuz👉czcams.com/video/qqG-OSGY3wA/video.html
"Toplum ve insan" playlistimize göz atmak ister misin?
🎬czcams.com/play/PLLsTnmMgfDpKwCKAXXaHEA42Eh5ZeCyd1.html
Düzgün yazın şu Türkçe'yi !!!!
1- Popülist siyasette kutuplaştırmaya sıklıkla başvurulur:
2- Popülist siyaset kutuplaştırmaya sıklıkla başvurur:
Sizinki ikisi de değil !!! TDK değilim. Buradaki hassasiyeti anlamayanı da TDK ...
Yalın hocanın tanımlamaları şahane
Bu kadar iyi tanımlanabilirdi.Teşekkürler.
Alman yayın kuruluşu Türklerin derdini Türklerden iyi anlatıyorsa zaten ortada bir sorun vardır :D
Beni en çok üzen de bir profesörün çıkıpta insanları bilme ve ilme teșvik etmek yerine okumamıș haklı istemesi ve onlars güvenmesi. Bu insan nasıl olmuș sorudunu aklıma getiriyor. Nasıl bir eğitim kurumunda, nasıl bir yönetimde profesör olmuș!
Profesorluk, kadro isi. Doktorasi olan herkes prof olabilir. Doktorayi bir sekilde intihal vs Ile yapiyorlar ya da baskasina para karsiligi yazdiriyorlar.
Yalın Alpay'ın kendı kanalı harıc her ıcerıgını ızlıyorum
O kadar güzel anlatmışsınız ki . Örnekleri sadece ülkemizden değil çesitli ülkelerden toplamanızda ayrı güzel .
Roarrrrrr
Çok güzel bir proje olmuş Yalın Alpay Bey'e ve tüm katılımcılara verdiği bilgilerden dolayı teşekkür ederim :)
Ooo yalın hocam gelmiş ☺️☺️
Evet🥰
@@plus90 umarım tekrar bir araya gelirsiniz🥰 röportaj için teşekkür ederiz
Ne demiş bir düşünür: Herkesin bir popisi vardır.
bu videoyu trendlere sokmalıyız.
Hayatımın en verimli 15 dakikasıydı. Muhteşem bir video olmuş. Harikasınız..
Kısaca benim gibi düşünenler bir hata yapıyorsa bir bildikleri vardır yada yanlışlıkla yapmıştırlar.Ama aynı hatayı benim gibi düşünmeyenler yaparsa kesinlikle bilinçli yapılmış ve suç unsuru teşkil etmektedir.
'Laiklik elden gidiyor' diye şov yapan dayı ile yakın oturmam da ne garip bir tesadüf . Bazen yolda rastlıyorum her seferinde gülüyorum. Şovmen herif ya.
Önce bu insanların bütün haklarını elinden al.
Daha sonra bunları ceheletle yoğur.. Bir süre sonra ise bir takım haklar vererek aza kanaat ettir.
Bütün firavunlar halklarını kendilerine kul, köle yaparken bu yöntemi kullanmışlardır. Önce baskı uygula, sonra sesleri çıkmasın diye birtakım haklar ver.
O adam öldü diye haber çıkmıştı emin misin o olduğuna
@@youredefinitelyrightbut463 evet eminim. Bir keresinde otobüste yer bile verdim hatta 😁
İşte popülizmin birinci sınıfa yükselttiği vatandaş.
@ComproMiss akp iktidarı öncesi benim çocukluğuma denk geliyor. O donem yapilan haksiz uygulamalari okuyarak öğrenip kınayan bir insanım. Ben o şahsın şovmenligi vurguladim. Emin ol liberal görüşlü olarak ben ve benim gibilerin iktidara gelmesi imkansız o yüzden aynısını iki sebepten yapamayız. Öncelikle anlayışımıza aykırı.
Popülizmin mayası neden bazı ülkelerde tutuyor da bazı ülkelerde tutamıyor. Bunun cevabı nedir? Bilen varsa yazsın!!
Aydınlanma!
Sistem ve kurulu düzen adilse popülizm tutmuyor. Mesela gercek bir sosyal devletin oldugu bazi Avrupa ülkeleri. Elbet orda da var popülist hareketler ama iktidara gelecek kadar güclü olmadiklarini düsünüyorum.
Halkına göre
Avrupa'nın okuma oranı en yüksek ülkesi Almanya'da 1930'larda popülizm tutmuş, bugün İngiltere ve Fransa'da tutuyor. Kalıplaşmış okuma oranları, eğitim, demokrasi eksikliği cevaplarını bırakıp gerçek, somut cevapları aramak lazım.
@@ikielinsesi1843 insan doğası bence . Ezilenler ezmek istiyor
İnanılmaz bir haber olmuş. Elinize sağlık.
Seçime az kala denk geldim ve ürperdim izlerken. Umarım bu iktidarın uyguladığı populizmle yükselen vatandaşlar daha fazla bu konumda kalmaz, cehaletin tam hakim olduğu düşüncesi korkunç zira.
Daha fazla izlenmesi hatta trendlere girmesi lazım acilll
abi inanilmaz kaliteli videolarinz var. lutfen daha cok video yapin
Çok güzel açıklamış
👍👍
@@plus90 DW ile işbirliği içinde mi gidiyor bu kanal, kendi içerikleriniz nerede ?? Bunları siz mi analiz ediyorsunuz, yoksa analiz edemeyecek kadar yetersiz misiniz ??
Yalın Bey bu anlattıklarınızı 2014 yılında bi rakı masasında aynı şekilde anlatmıştım. Keşke bizim gördüğümüzü herkes görmüş olsaydı. Artık çok geç
Fevkalade olmuş, tebrikler.
Yalın Alpay'ı görünce direkt geldim. İyiki gelmişim çok başarılı bir şekilde açıklanmış.
Daha çok izlenmeli. Şahane program. Elinize sağlık.
Emeginize saglik ,muhtesem
Müthiş video,daha çok yayılması gerekiyor.
Uzun zamandır böyle bilgilendirici güzel bir video izlememiştim. Elinize sağlık❤️
Emeğinize sağlık gerçekten muazzam bir çalışma olmuş. Böyle bir ülkede yaşamadığımız için ne kadar şanslı olduğumuzu fark etmemizi sağladığınız için teşekkürler.
Muhteşem video
muhtesem bir kanal bu ya
Bu video için teşekkür ederim.
Yine harika bir video
Isin ozu su ki biz sadece piyonuz kimi tutarsak tutalim asla kazanan almicaz
Halk olarak haklarımızı bile bilmiyoruz ki
Olacağız bize güvenmelisin .
@@p0kem0nu siz kim
@@zenanur6479 ülkenin gelecekti varisleri ve söz sahibi olan nesiliz, elbette düzelteceğiz bu karmaşıklığı .
Günün özetine bakacak olursak bilinçli bireylerde siyaset konusunda genelleme yapacak olursak popülizm'den bağımsız bir bakış açısı ile popülizm'e bağımlı bir bakıl açısı arasında bir fark bulunmamakta
Benim tek merak ettiğim soru var oda şu : Neden herkes başa gelince şunu şunu yapcam diyor , neden kimse şuan birleşip bir şey yapmıyor.
Kimsenin işine gelmiyor
Muhteşem bir video!
Yalın'cım Alpay
Bizi ayırmaya çalışıyorlar diyenler asıl büyük ayrılığı yapanlar .
Ne kadar güzel yorumlar ve cevaplar var yahu... CZcams'taki en entelektüel yorumları olan videolardan biridir belki de bu. Sevindim...
Emeğinize sağlık.
Yalın Hocamızı da burda görmek bizi sevindirdi,kitaplarını mutlaka okuyun!
Yalın Alpay ♥️
Çok iyi bir video gerçekten tebrikler
Çok güzel b videoydu
Beğenmene çok sevindik
Bertil Hanım'ın ( en son konuşan) 53 yaşında olması dışında hiçbir şeye şaşırmadım bu videoda.
Tabi konu ve ele alınışı enfes.
Yalın Alpyay ı gördüm koştum geldim.
Herkes izlese keşke
Harika bi haber!
Keşke ülkemiz, biz içindekiler ile birlikte yok olsa. Uygarlık yolundaki bu utanç bu şekilde çözülür belki.
uygarlık dediğin şey ne?
@@Avrasyamt2 hiçbir şey. Uza hadi.
@@sarpwatts432 kalırsın böyle kuduruq
@@Avrasyamt2 uygarlık Avrupa ve ABD gibi gelişmiş olmaktır
@@djhi-tek9249 gelişmiş olmak ne demek?
Hem ülkenin haline hem kendi halime acıyorum aynı zamanda gün geçmesin ki biraz daha sinirlenmeyeyim...
birlik güzel birsey ama uzun vadede sorun. aynen bugun oldugu gibi
Yalın alpay ı severiz
Efsane paylaşım olmuş. Ama anlayanlar kim? Yine azınlık :)
Bolsanaroya bakın en büyük örnek
Hugo Chavez de harika bir örnek olabilir dostum.
@@alisamilokan6924 hmmm ali okan gene beni buldu😳
@@atakangok19 evet 😳
Başarılı bir video olmuş.
Daha çok izlenmeli.
Artık yıllardan ders çıkarmak gerekir. Yarın ne düğün tadındaki seçimle aday damat kurtarır bizi, ne de takı merasimi gibi oy kullanan seçmen.
Ülke gerçekten acınası halde... olan gençlere oluyo ne diyim
Bence ülkemizde ki en önemli sorun siyasi populisimden ziyade eğitim.İnsanlar(bir zamana kadar ben dahil) populistik siyasetçilerin büyük yapılar inşa etmesi ekonomik gelişmişlik olarak göz boyamasına kanıyor.Halbu ki bu gereksiz yapılara harcanan kaynakların sonucu enflasyon,yoksulluk,dış borclanma ve faiz sorunlarıyla karşılaşınca itiraz ediyorlar.İşte asıl sıkıntı burda kendi rahatı bozulana kadar popülistik siyasetçinin yaptıklarının hepsini e doğrudur,bir bildiği vardır veya geçmişin intikamını alıyor(28 şubatın intikamını almak amacıyla balyoz ve ergenekon davalarında yapılanlar) şeklinde onaylıyor,göz yumuyor.Yönetenler ne zaman bir çıkmaza girse(genelde de ekonomik) dini ve milli değerleri işine geldiği gibi kullanır(yeri gelir ırkçılık ayaklarımın altında der,yeri gelir milliyetçilerle koyun koyuna gezer)kendi tabakalarının mağduriyetlerini kullanarak toplumu kutuplaştırmayı artırır.Bu sayede kendi tabakalarını hep düşman algısıyla aktif tutarlar.Böyle yapmalıdırlar çünkü yapmazlarsa diğer sorunlar konuşulmaya başlanır ve popülariteleri kaybolur
Bu bizim gibi ekonomik anlamda güçlü olmayan,demorasiye yeni geçmiş ülkeler açısından devamlı bir sorun.Bunu çözmenin en iyi yolu çok sağlam bir temel eğitim.Öğretim değil eğitim,çünkü sen o çocuğa fonksiyonu,türevi veya dağların egede dik uzandiğını ögretmesende olur.İhtiyacı olan o bilgiyi her yerden öğrenir.Ama eğitim ancak aile ve okulla verilir.İyi bir vatandaş olmak,insanların haklarına ve yasalara saygıli olmak,tartışma kültürü oluşması vs.
👍
Bu kadar mı güzel anlatılır?
Yalın Alpay popülizmi psikanalist gibi yorumlamış...Onlar nasıl tanımlamalar öyle:) Yalın Alpay'ın "Yalanın Siyaseti" kitabını da tavsiye ederim...Tayyib Erdoğan dünyanın en büyük popülist siyasetçisidir, Venezuela, Macaristan, Polonya hatta Amerika ve Avusturya^'da ki benzerlerine beş basar...O yüzden Popülizm üzerine çok daha fazla şey yazılmalı, söylenmeli ve okunmalı.
Arka plan gerilim müziğinin ayarı kaçmış. Anlatının önüne geçmiş. Çok dikkat dağıtıyor. Popülizm, mağduriyetten besleniyor diye anlatırken, ben de aynı yönlendirmeye farklı bir kapıdan maruz kaldığımı hissettim. Anlatı kendi başına da yeterince tüyler ürpertici zaten. Bu kadar köpürtmeye gerek yoktu diye düşünüyorum.
Övgüyü de sona sakladım. Konuyu güzel ve çok sade bir bakış açısıyla toplamışsınız. Detayları özenle budayınca ana fikir tertemiz ortaya çıkmış. Elinize sağlık.
10:55 özet
Açıklamayı geniş tuttuğunuz kadar videoda anlatılan Türkiye'deki popülizmin tarihini de geniş tutsaydınız eğer, popülist yaklaşmamış olurdunuz sizler de. Türkiye'de her gelen kendi rejimi oluşturup, halkı çok kutuplu hale getirip, kasasını da bir güzel doldurup geriye bir enkaz bırakarak gidiyor. Türkiye'de siyasete hiçbir zaman güvenmedim ve güvenmeyeceğim böyle devam ettiği sürece. Birilerine göre her şey doğru, birilerine göreyse her şey yanlış. Ben grupların değil devletin doğru ve haklı olmasını istiyorum, siyasilerin değil devletin gücünü görmek istiyorum. Popülizme gelene kadar önce fanatizmi aşmalıyız bu ülkede. O zamana kadar da oy kullanma hakkımı saklı tutmaya devam.
Her gelen kendi rejimini kuramıyordu. Ya hukuk ya da silahlı bürokrasi yoluyla engelleniyordu. En çok ileri giden Menderes olmuştu, onun da sonu malum. Şuan ise 90 yıldır iyi kötü cumhuriyetin varlığını koruyan denetim mekanizmalarının hiçbiri kalmadı. Tam manasıyla karşı devrim yapıp başka bir ülke kurdu Erdoğan
Halk bu kadar salak olmasın ozaman ayrıca muhalefete it vermemek rte 'yi onaylamak oluyor . Sonra ağlamayın
arkaya müzik koymaz iseniz daha güzel olur baş ağrısı yapıyor sadece
0:46 sözün bittiği yerde bekliyorum...
Eee peki ne olacak böyle böyle... hiç mi ümit yok kuzum.
Ya ben sizi seviyodum niye yayın hayatınızı riske atıyosunuz 20 yıl sonra belgesellerde izlicektik bunları zaten
Yalın alpaaay bebeyim ya
Türkiye'de kaç kişi anlar bu bölümü
Resmen distopya...
Benim gördüğüm Türkiye iç savaşa gidiyor. Çok keskin sınırlar oluştu toplum içinde. Bunu gören çok ama kimse söyleyemiyor. Yugoslavya olduk son 20 yılda.
Ülkede kutuplaşma had safhada ama 80 milyonluk ülkede iç savaş çıkacağını sanmıyorum,bizim gibi kalabalık bir ülkede çıkacak iç savaşı hiçbir dış güç desteklemez ve taraflara silah yollamaz çünkü büyük bir mülteci krizi olur,onun yerine daha çok linç olayları,terör,sokak kavgaları gibi şeyler yaşanır ki bunlar da gayet olumsuz ve travmatik şeyler, keşke tamamen barış ve huzur içinde yaşayabilsek toplumca
Neler yaşıyoruz
Bu ülkede geçen her saniye kayıptır
Yalın Alpay için beğendim videoyu ama videoda yönlendirme var. Popülizmi sadece akp ya da iktidardakiler yapmıyor ama sadece onlar yapıyormuş gibi bir algı oluşturulmuş. Meclisteki tüm partiler bu popülizmi yapmaktadırlar, silahları farklı sadece.
videoda kritik bir nokta var. 'kendini 2. sınıf vatandaş olarak görenlerin 1. sınıf olduğu zaman vs. vs.' işte problem on yıllarca belirli kesimlerin bu ülkede sürekli ezilmesiydi- kimse inkar edemez maalesef çok açık. ne gerek vardı? ha bu onları haklı yapar mı, asla yapmaz. insan olmak güç elinde olunca da adil olabilmektir. fakat bu karşılıklı ezme, yok sayma, yok etmeye çalışma ne zaman bitecek çok merak ediyorum..
ee öyle yaparsan böyle yaparlar
Laiklik elden gidiyeeaah
Nedense Türkiye'nin çok fazla ömrü kalmadı gibi bir his doğdu içimde. Hadi hayırlısı.
bu 2023 seçimlerinde belirlenecek gibi duruyor eğer akp bu seçimi kazanırsa giderek daha çok kök salacak ve demokrasiyi ortadan kaldıracak gibi duruyor öte yandan chp kazanırsa ekonomiyi düzeltebilmesi kolay değil
@@MehmetDogan-lr9pk zaten herkes farkında ekonomiyi bir partinin tek başına düzeltemeyeceğinin ama solcular çalmaz ve yemez. Damat gibi 128 milyar dolar çalmazlar.
@@MehmetDogan-lr9pk dostum sana kötü bir haberim var plan zaten 2023 e kadardı sonrası yok kazanmak için kıllarını kıpırdatmicaklar tek yapacakları şey mitingler yapıp halkı olabildiğince din şeriat vatan millet diye kinlendirmek planları hızlandırdılar bakanları dalga geçer gibi konuşuyor halkı pışpışlıyorlar :)) 2023 çok sert bir yıl olacak ayrışmış halk yozlaşmış ordu satılmış polisler yığınla ülkeye doldurulmuş mülteci sığınmacılar...
@@kaanlankaan3497 umarım bi iç savaş yaşanmaz...
Bir çın ata sözü der ki , nekadar dönersen dön , götün yine arkandadır. Bir turk özlü sözu de şöyle der , anlayana sivri sinek saz , anlamayana sazı soksan az.
Nereden nereyeeee
Populizm şu anki durumundan dolayı gündem olan ve bunu kendi lehine çevirebilen insanlardır şu anki youtuberler buna örnek sizin sölediğinizle alakası yok tamam manupule yaparak durumlarını kalıcı hale getirmek isterler halka populürizm kimliği olmaz halk çünkü
Özgür demirtaş birebir uyuyor buna
sandığa gömeceğiz, oyları namusumuz gibi koruyacağız. bitti, herkes oyuna sahip çıkacak, gerekirse oy çuvallarının başında sabahı edeceğiz. gelecek seçim son seçim arkadaşlar, çaba göstereceğiz. bu dikta rejimi başka türlü gitmez.
sabah sabah dertlendik yine.... chp...
Yalın alpay gibi adamlar lazım
İznsanlar izlesin
inzsanlar malesef izleyemeyecek. Öyle bir şey yok
Yorum olsun
Durmak yok yola devam
go go go
Laiklik elden gidiii, YEAH
Gayret +90 ile DW ortaklasa ayni emele guzel hizmet ediyorsunuz, yakinda bir cikis yapicakqiniz ama neresi olur belirsiz.
up up up
dayı hobbitteki cücelere benzemiyormu
Hiç bir şey anlamadım kafam karıştı valla 🤔🤓
Reisin istediği kıvama gelmişsin :D Video kısacası insanların kutuplaştığını ve bundan siyasetçilerin yarar sağladığını söylüyor. İnsanlar tek tipleşiyor. Türk dediğin Müslüman olur, Müslüman dediğin Sünni, Sünni dediğin Hanefi olur gibi.
Diyor ki lordlar ve avam kamarası vardır. Avam ( sade alt tabaka halk ) başkaldirip iktidarı ele geçirttimm miii piyasanın ebeyini ... Bu durumda eski aristokrat kesim nal toplar. Ama gel gör ki yönetim cahile geçince de vaziyeti film gibi izle diyor.