🎵 Not only squeaks? ZX Spectrum can play? AY-3-8910 + Kempston - Sound in ZX Spectrum 48K (RG
Vložit
- čas přidán 3. 07. 2024
- Let's get to know the AY-3-8910 audio chip and the KAY board based on it, which additionally has a Kempston joystick interface. Let's listen to the real sound synthesis - in the practically silent ZX Spectrum computer, and in my case more precisely - the Harlequin 48k clone.
💾 DataTraveler Max USB 3.2 Gen 2 Flash Drive:
www.kingston.com/en/usb-flash...
💰 SUPPORT:
patronite.pl/RetroGralnia
czcams.com/users/retrogralniap...
🔴 SUBSCRIBE TO OUR CHANNEL!
czcams.com/users/retrogralniap...
🔴 DISCORD RG SERVER
retrogralnia.pl/discord
📚 Contents:
00:00 Welcome
00:27 DataTraveler Max USB 3.2 Gen 2
02:26 ZX Spectrum - problem with audio
04:13 AY-3-8910 audio extensions
05:09 AY-3-8910: System Possibilities
05:56 Chip versions: 8910, 8912, 8913, 8914
07:38 Yamaha YM2149 clone
08:26 A short history of audio in the ZX Spectrum
09:14 ZX stereo types: ABC and ACB
10:45 ZX Spectrum - no joystick port and Interface 2
12:10 Kempston interface
12:51 KAY - two in one - AY-3-8910 + Kempston
14:38 Test ZX Harlequin 48k + KAY
15:51 KAY: Board, chip, ports, jumpers
19:00 AY-3-8910: Description of the pins and how the system works
19:34 Pin Clock - Chip clock
20:24 Data and address pins
20:50 Principles of system addressing and its selection
21:45 Many systems in one machine
23:14 Transmission direction control
23:30 Audio lines A, B, C
23:42 Records AY-3-8910
24:53 We test the KAY board live
28:20 Summary of the topic
📘 Topic on speccy.pl forum
www.speccy.pl/forum/index.php?...
📘 Sources of knowledge for the video:
map.grauw.nl/resources/sound/g...
en.wikipedia.org/wiki/Kempsto...
www.rwapsoftware.co.uk/spectr...
zxspectrum48.i-demo.pl/aymusic...
www.vdsteenoven.com/aquarius/...
www.vgmpf.com/Wiki/index.php/A...
🕹️ ZX 48K AY-3 games:
zxspectrum48.i-demo.pl/48K_AY_...
📺 Demos on ZX 48K AY-3
www.speccy.pl/archive/perip.ph...
zxspectrum48.i-demo.pl/ay48k_d...
🧑 Mr. Piotr and his works:
allegro.pl/user/Rock_07
Email: polo8bit@gmail.com
✅ FACEBOOK:
www.FB.com/RetroGralnia
✅ PAGE:
retrogralnia.pl
✅ MUSEUM OF GAMES AND COMPUTERS OF THE PAST ERA:
gikme.pl
🎵 Background music:
/ momentvm
#RetroGaming #RetroGaming #TheGameIsNotOver - Hry
Pamiętam czasy kiedy mojego ZX przerabiałem na różne sposoby. A układ AY gościł oczywiście dość często.
Pozdrawiam serdecznie
Dobre i w miarę tanie rozszerzenie. Stare Kempstony czasami miały problem z obsługą dżojstika w niektórych grach.
Z tą obsługą dżoja w ZX to ogólnie mam wrażenie, że czasami coś po prostu nie łapie, choć powinno. Nie wiem, czy to też nie zależy od braku realnego standardu i czasami złego zaprogramowania gry.
@@RetroGralnia Testowałem dwa stare Kempstony. Nowszy model, przystosowany również do ZX Spectrum+ i bardzo podobny do tego z filmu 12:11 w grze Bruce Lee nie chciał działać (brak ruchu postaci). Starszy model w tej samej grze działa.
Ta muzyka z beepera nie jest czymś nadzwyczajnym. Raczej jest to użycie sprzętu zgodnie ze specyfikacją. Beeper w Spectrum to najbardziej prymitywne urządzenie do odtwarzania dźwięku jakie tylko istnieje. Ba, to nawet nie jest urządzenie do odtwarzania dźwięku, a zwykły przełącznik ON/OFF.
W tym konkretnym przypadku nawet nie ma sensu mówić, że jest to generator 1-kanałowy, bo to bez różnicy czy gramy 1 czy kilka kanałów, czy odtwarzamy sample. We wszystkich przypadkach odtwarzanie dźwięku na ZX Spectrum wymaga pełnej uwagi procesora, zostawiając naprawdę mało cykli na cokolwiek innego.
Dlatego też w grach słyszymy głównie klikanie, by generowanie dźwięku angażowało CPU w jak najmniejszym stopniu.
PCty również posiadały taki prymitywny beeper, ale były dwie różnice:
1. Można było ustawić asynchroniczne ON/OFF z określoną częstotliwością, bez udziału CPU. Tym samym PC Speaker funkcjonował jako 1-kanałowy generator fal prostokątnych. Dzięki czemu mógł odtwarzać prostą muzykę, czy nawet symulować polifonię co ładnie widać w Monkey Island, gdzie beeper gra niemal tak dobrze jak 3-kanałowy Tandy (podobne możliwości co AY).
2. Można było ustawić software'owe przerwania, by sterować beeperem bezpośrednio. Pozwalało to odtwarzać na beeperze sample, amigowe moduły, czy symulować kilkukanałowy syntezator.
Wraz ze wzrostem mocy procesorów używanie PC Speakera zużywało coraz mniej mocy, ale w tym samym czasie karty dźwiękowe stały się standardem, a beeper służył już tylko do komunikowania błędów bootowania.
Bez ay tez zx potrafil niezle zagrac, przynajmniej intra, nawet gadal.
@@marekk1337 No oczywiście, że potrafił, ale to procesor musiał bardzo dokładnie tym sterować, co zjadało niemal wszystkie cykle i trudno było to wykorzystać poza statycznymi ekranami. Współcześnie możemy wykorzystać moc dzisiejszych komputerów, by wygenerować strumienie instrukcji, które będą rysować fajne rzeczy na ekranie i w odpowiednich momentach przełączać beeper. Dlatego też współczesna demo scena robi na 8-bitowcach rzeczy o których nikt nie śnił 35 lat temu.
Dzień dobry 🤗 pozdrawiam serdecznie
Dobry :)
Mała errata techniczna. To, co powiedział Borg o działaniu interfejsu Kempston, tj. „ustawiał odpowiednie wartości w wybranych komórkach pamięci” jest nieprawdą. Byłoby prawdą, gdyby ZX Spectrum używał procesora firmy MOS, tak jak 8-bitowe komputery Commodore czy Atari (stąd pewnie ten błąd, Borg o wiele lepiej zna komputery z procesorami MOS). W Z80 (procesor używany np. w ZX Spectrum) jest inaczej, pamięć i urządzenia mają osobne przestrzenie adresowe i inne rozkazy do ich obsługi. Żaden joystick nie ustawia komórek pamięci, a jego położenie trzeba odczytać z odpowiedniego portu we/wy.
Mam i ja polecam
Siema z rana :)
Siema, choć ja pewnie jeszcze śpie :D
Czy jeśli chcę w Spectrum Plus przekierować dźwięk beepera na zewnętrzny interfejs AY to rozwiązuje to sam interfejs, czy muszę coś jeszcze przerobić w samym Spectrum?
Borg jest mistrzem i posiadaczem ogromnej wiedzy. Szacunek dla Pana forever
Mistrzem jest, ten kto posiada Commodore Amigę Atari i nie sprzeda jej dla żadnej kasy koniec kropka
Laickie pytanka dwa:
1. Mam Timex 2048, czy po dokupieniu KAY będę miał dźwięk... np. w Bomb Jack? To gra musi wykryć taki interfejs dźwiękowy, czy wszystko zadziała na nowym dźwięku?
2. Głośniczek Timex 2024? Pewnie będzie bzykać równolegle?
To zależy od gry. Bomb Jack chyba w ogóle nie ma dźwięku dla AY. Dużo gier tak ma. Inne mają różnie. Może być albo to, albo to, albo oba na raz.
I just got this card but I don't get any sound(the joystick port works fine). Is there something I must do to make it work? I only hear the speaker inside the case!
The sound from AY should be present on audio output without any actions from your side. If the game has it! Big IF :D Try find and run AY demo.
Ale slicznie te ay grają
Mają w sobie taką syntezatorową czystość :P
Cześć, pytanie z innej beczki. Dlaczego monitor crt nie miga? Co to za sztuczka?
To sztuczka fotograficzna. Żeby monitor nie migał należy ustawić prędkość migawki, jako wielokrotność częstotliwości obrazu: czyli dla PAL50Hz - 1/50s, dla NTSC60Hz - 1/60s oraz ilość klatek na sekundę też musi być wielokrotnością ilości klatek na sekundę w obrazie. Przy czym pisząc wielokrotność mam na myśli, że może też być to równy podział np. przez 2. I tak tu mam w kamerze 1/50s i 25fps (mój aparat nie uciągnie 50fps) Niestety ze względu na życie się tego nie da zrobić - bo np. arcade lubią działać w 55Hz i zawsze się rozjedzie - bo tak - albo człowiek nie zauważy, że konsola działa w NTSC (dla NTSC w moim aparacie trzeba włączyć specjalny przełącznik, żeby móc wybrać 30fps (a właściwie 29.97Hz, bo NTSC to nie równe 60Hz).
@@RetroGralnia Super, wielkie dzięki za szczegółowe informacje! :)
Borg przebiłeś mnie ja mam od 2 mesięcy SanDisk 512 Gb i jeszcze mi ponad 100 gb wolnego zostało :)
"640 KB powinno wystarczyć każdemu " XD
Matko ja mam 6tb i tylko nie całe 800gb wolnego
@@tomuss01011 640 KB to cytat jest z lat 80tch kogoś z majkrosoftu XD
Cześć wszystkim. Drobną literówkę macie w miniaturce, w wyrazie koneserów uciekło jedno "e".
To moja dysleksja się ujawnia. Poprawie :)
0:45 Jak ten czas leci czcams.com/video/TIfm2TTbbq8/video.html
czcams.com/video/99MD3N920Ps/video.html lol
Leci, leci :P
Borg widze ze dwa MATTY obok ciebie stoją każdy dobry joystick ale jednak MATT najlepszy 👍👍👍
To może nie najdokładniejsze dzoje, ale od 11 lat służą nam w RetroGralni na imprezach, a od 5 w Muzeum. 11 lat używania. Żaden inny dzoj by nie wytrzymał, a w tych trzeba tylko raz na dwa lata gumki wyczyścić. Ja teraz w sumie innymi grać nie mogę tak się przyzwyczaiłem 😋
@@RetroGralnia Pekajace blaszki wycinalo sie z puszek nozyczkami.
No, Borgu... Takie elektroniczne porno zaserwować... Rozebrany komputer, gołe płyty... Wstydziłbyś się ;-)
Harlequin nie czuje wstydu, bo zawsze był nagi :P
wyobrażacie sobie jaka by była jazda, jakby na weselach puszczali muzykę z ZX a psycho by śpiewał ?
"speccy" wymawia się "speki".
OK. Chyba jeszcze nie słyszałem tego słowa na żywo :)
Borg. Ale ty pierdolisz bzdury o tym dysku.
Kiedys na live pisalem, ze w tamtych czasach AY masakrowal SIDa. To, ze SID mial wieksze mozliwosci nie jest zadnym argumentem. W tamtych czasach to AY w byl królem. Dowodem na to jest fakt, ze Commodore wstawilo AY a nie SID do Atari ST, ktory byl komputerem podstawowym w studiach muzycznych.
Commodore nic nie wstawiało do Atari ST, bo nie robiło Atari ST :P
@@RetroGralnia No tak :D Jack Tramiel, (urodzony jako Idek Trzmiel; 13 grudnia 1928 w Łodzi, zm. 8 kwietnia 2012[1][2] w Monte Sereno) - amerykański biznesmen polsko-żydowskiego pochodzenia, założyciel Commodore International, twórcy najpopularniejszego komputera osobistego wszech czasów Commodore 64, następnie właściciela Atari Corp., producenta m.in. komputera Atari ST.
Atari ST był podstawowym komputerem w studiach muzycznych ze względu na interfejs MIDI i Cubase'a, a nie ze względu na YM2149.
@ Co nadal nie zmienia faktu, ze AY torpedowal SIDa i C64 w tamtych czasach :)
@@RetroGralnia OK, sorki :)