Lubicz-Łapiński: Wkręcanie się do stanu szlacheckiego od średniowiecza do współczesności
Vložit
- čas přidán 10. 09. 2024
- 👉 Stan szlachecki wyodrębnił się w XIV wieku, jednak później przez wszystkie lata możliwe było dołączanie do niego przedstawicieli innych stanów. Jak robiono to legalnie, a jak nielegalnie? Jak zmieniały się możliwości wejścia do szlachty? Jak wygląda obecny status tej grupy?
O tych kwestiach opowiedział dr Łukasz Lubicz-Łapiński - historyk i genealog, zajmujący się badaniami drobnej szlachty mazowiecko-podlaskiej. Od 2008 r. prowadzi także badania genealogiczno-genetyczne tej społeczności. Absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu w Białymstoku. Dyrektor Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu.
Użyte materiały:
Muzyka:
- Kai Engel - Plague
______________
Zadanie publiczne “Projekt Sarmacja 2023” jest finansowane ze środków Województwa Podlaskiego
______________
Patron medialny: ProAnima.pl Portal Promocji Kultury
Nie ma już dziś szlachty, bo nie ma społeczeństwa stanowego. Są co najwyżej potomkowie rodów szlacheckich. I wielu z nich nie zna nawet swego pochodzenia. Chociaż niektórzy myślą, że jak mają nazwisko na "ski", to już są szlachta. Ale nazwisko Kowalski mogło pochodzić od wsi Kowale, i wówczas mógł być szlachcic, albo od wykonywanego zawodu Kowala. Poza tym wiele było nazwisk szlachty bez "ski", np. Firlej, Dzik, Sikora, Odyniec, Zajączek, Pieniążek, Stuś, Piwo, Kuropatwa, Kisiel, Dunin, Grzymała, Łyczko itd. Jak ktoś chce się czegoś o przodkach dowiedzieć musi podjąć żmudne badania genealogiczne. Nazwiska dwuczłonowe funkcjonowały też w XVI, a nawet XVII wieku. Np. Wężyk Osiński, Wierusz Bielski, Kromno Piotrowski, Sęp Szarzyński, Grzymała Krzemieniowski. Możliwe, że czasem były to formy przejściowe do nazwisk czysto przymiotnikowych. Człon pierwszy mógł być mianem rodowym lub dawniejszym przydomkiem. Co ciekawe, choć pochodzenie w Polsce było patrylinearne, zdarzało się przyjmowanie imienia po matce, np. Twardowski ze Skrzypny.
Bardzo dziękuję za ważne ciekawe informacje
Bardzo dziękuję za wykład sam się zajmuję historią i genealogią zagadką jest moje Nazwisko...nie uważam że było szlachetne w sensie stanu raczej ale nazwisko Kiezik ginie około 1700 może 1750 roku na Litwie wstecz i nie wiem skąd pochodzi , badam sprawę od 10 lat.
Wobec Boga wszyscy jesteśmy równi, więc nie nakręcajmy się pochodzeniem. Władza na każdym poziomie, co któreś pokolenie prowadzi do degeneracji (przedstawicieli rodów, lub całych rodów) Taka jest kondycja człowieka. Dlaczego ktoś ma sprawować władzę nad rządem dusz, tylko dlatego, że urodził się w szlacheckiej rodzinie, a jego postępowanie jest iście nieszlacheckie? Te czasy niby już minęły...ale ostatnio przeżywamy deja vu...
A prawnuk Hauke Bosaka książę Filip Mountbatten (Philip, Duke of Edinburgh) został mężem Królowej Brytyjskiej :D
Ciekawy wyklad. Dobrze sie sluchalo
Ciekawe? .Za uczciwą pracą dla Ojczyzny na polu naukowym po 20 latach otrzymywało sie prawa szlachedzke.Zaskoczył mnie Pan.Dlaczego o prawdziwej szlachcie mówi sie tylko o Polsce i Hiszpani w Europie??? Jak neofici zostawali szlachtą?To już byl skandal.
no porzucenie Szatana i opowiedzenie się za Bogiem i Ludzkością udowadniało się swa szlachetność
@@ggnagognagoma2462 raczej religijny fanatyzm .🤣
@@wysocki922 też tak sądzę kahał musiał chyba wszystkich posłów przekupić i senat
Przecież to było na szkodę kahalu, neofitami zostawali bogaci@@ggnagognagoma2462
Mało kto wie,ale założyciele niektórych zakonów w Polsce byli neofitami. A niektóre zakony katolickie- żeńskie zajmowały się wychowywaniem panien żydowskich na żony dla polskich szlachciców. To oczywiście 19 wiek.
co stalo sie z wlodykami? Niektorzy mieli herby czy zawolania, jak szlachta. Potem znikneli zupelnie. Poza tym, co z deklasacja przed zaborami . W wielu metrykach ta sama wies, te same nazwiska XVII w szalchta a XVIII juz famatus lub labor.? Setki szlacheckich nazwisk niedaleko gniazd dawnej szlachty a jednak XVIII w juz labor
Prosta sprawa. Cześć włodyków i panoszy przeszła do tworzącego się stanu szlacheckiego, a część do stanu włościańskiego. A co do zubożałego szlachcica. Mógł szukać zatrudnienia u bogatszego szlachcica. Dużo takich famuli bez ziemi we dworach. Niektórzy nawet mieszkali w chatach, które opuścili włościanie. Mógł też zabrać się do jakiejś uczciwej pracy. Wówczas udawał się do miasta, brał za rzemiosło i zostawał honestus lub famatus. Czasami jak się odkuł, to kupował sobie ziemię i znów był nobilis. Znam przypadek z XVIII w, gdzie zubożały szlachcic został młynarzem. A później właścicielem młyna i wrócił do stanu szlacheckiego. W ogóle pod koniec I RP wśród młynarzy czy karczmarzy spotyka się byłych (?) szlachciców. Też wśród tzw. luźnych, którzy trudnili się np. popielarstwem. Znam też całą wieś, gdzie było kilkunastu "dziedziców" cząstkowych. Już ok. lat 40-tych XIX w. przestali im w aktach pisać szlachetny czy dziedzic, a jedynie gospodarz. Pod koniec XIX wieku większość figuruje już jako włościanie. Z pewnością się nie "wylegitymowali".
Co do nazwisk w IRP. Nie były one zastrzeżone. I włościanin mógł się nazwać ze "ślachecka" (np. w metrykach ta sama osoba figuruje jako Kochaniak i Kochanowski). Kiedyś w karczmie Ligęzowie spotkali chłopa, który nazywyał się ponoć Ligęza, naskoczyli na niego, z ten się bronił, że to inni go tak nazwali. Albo żołnierz nazwał się Kalinowski. Kiedy magnat Kalinowski zapytał go. dlaczego nazwał się tak, ten rezolutnie opowiedział, że pochodzi ze wsi magnata Kalinowiec. Magnat machnął ręka i rzekł: dobry z ciebie człek, zwij się tak.
Rzadko, ale się zdarzały, przypadki oddawania się zubożałej szlachty w poddaństwo. Także próby przymuszania po pańszczyzny ubogich szlachciców przez bogatych.
Mogło być też tak, że właściciel dawał swoje nazwisko poddanym. Albo mógł być nieślubny syn szlachcianki. I nosił jej nazwisko.
no ja bezpośrednio po dziadach z chłopów , ale po badaniu genealogii okazało się ze jestem potomkiem i szlachty i magnatów między innymi
Bo w XIX wieku szlachciców "niewylegitymowanych", na ogół zubożałych, zaborcy włączyli do stanu włościańskiego.
No , to ci dodaje niesamowitej powagi !
I jak się zmieniło Twoje życie, po tym odkryciu?
@@heraldmovie6952 ? Żaden i to było już pond trzy dekady temu
@@heraldmovie6952 Nauczyl sie jezdzic na wrotkach . Wiadomo , noblesse oblige !😜
Moja jedna prababcia była Sender z domu, i rok temu przeczytałam że ród Sender to była duża szlachta i druga moja prababcia była z rodu Andrzejewskich taka biedniejsza szlachta ale jednak ale o Augustowskich nie mogłam nic znaleźć ani ich herbie bo rodzice mojej Babci nazywali sie Augustowscy
Znakomity ,a wielce ciekawy wykład. Prowadzącemu w żadnym razie nie można zanegować szlachectwa.
Były też donosy by podważyć szlachectwo, było tak w przypadku Jeżewskich
Mój rod pochodzi z Tarnowskich herbu Klamry. Dziękuję za interesującą historię i pozdrawiam 🌷🌷🌷
Generał Maurycy Hauke-Bosak,obrońca Zamościa w czasie wojen napoleońskich,był już wtedy
polskim szlachcicem.
Nie ma czegos takiego jak otrzymania statusu szlachcica po edukacji.
To chore założenie.
Albo albo
Dobrze, dobrze…. , ale po co to teraz komu? Tylko konkretnie proszę…
WARTO NADMIENIC..szlachcic na zagrodzie, równy wojewodzie...czy to powod do dumy.. mam mieszane uczucia.. to dzieki szlachcie Rzeczypospolita upadla.
... sposób przekazu jest ... nudny ... wyłączyłem ...
wiecej entuzJazmu ...
studia mi nie przypomniały się, ale nawet historyk z Technikum lepiej przekazywał wiedzę...
... tylko KIEDY to było ...
ciekawe jaki herb towarzyszył takiemu nadaniu szlachectwa doktorowi za naukę ?
Był projekt nobilitacji profesorów krakowskich, ale szlachta go ukręciła. W Polsce szlachcicem mógł być tylko "rycerz".
@@smaragdusaurochs1942 aha
@@wodzimierzhaadus2454 Gdyby mierzyć to poziomem wiedzy naukowej niektórych dzisiejszych "dr", to już bylibyśmy zgubieni!!!
Szlachta co psy zwabia i książę co psy wiąże a tak poważnie to ile jest krwi pokojówek i koniuszych w tzw. błękitnej krwi
Natalia szlachcianka ze szlachty, z rodu Chruścińskich, herbu Junosza pozdrawia 😊
A moze by tak skoncentrowac sie na swoich obecnych osiagnieciach , zamiast na przodkach i rzekomym " szlachectwie" ? 🤔
Masz jakieś?
@@pusiacupcia6205 Tak .
Czy Żydzi neofici po otrzymaniu szlachectwa,😅 zmieniali swoje żydowskie nazwiska, czy jeszcze wtedy nazwisk nie było?
Suwerenna, Pis,, to ludzie, szlachetni i szlachectwo rozumiejący.To nasza szlachta.
nie mieli nazwisk dopiero po rozbiorach przymusowo je im nadawano, a ładniejsze musieli sobie kupić, przynajmniej w austriackim
@@annaska4184no to na kolana i całować po rękach, może że komucha nie wybatorzy
Oczywiście,że dostawali nazwiska. To często najpiękniejsze polskie nazwiska obecnie takie jak Szymanowski,Dobrowolski, Zapolski, Jakubowski itp. Bywało,że dostawali je(nazwiska) po swoich możnych chrzestnych.
Z tego co kojarzę, szlachectwo zostało w Polsce całkowicie zniesione w 1918 lub 1919 roku.Łącznie z tytułami arystokratycznymi,nadzwanymi przez władców rozbiorowych.
W latach 1918-19, jak najbardziej szlachectwo funkcjonowało w systemie prawnym. W aktach administracyjnych i metrykalnych np. przy urodzeniach czy meldunku stałym zaznaczono stan społeczny.
Różnice zostały zlikwidowane dopiero w 1921 r. i nie zniesione a "nieuznawane zostały przywileje wynikające z przynależności do różnych stanów"
art. 96 Konstytucji z 1921 r. mówił wprost:
"Rzeczpospolita Polska nie uznaje przywilejów rodowych ani stanowych, jak również żadnych herbów, tytułów rodowych i innych, z wyjątkiem naukowych, urzędowych i zawodowych. Obywatelowi Rzeczypospolitej nie wolno przyjmować bez zezwolenia Prezydenta Rzeczypospolitej tytułów ani orderów cudzoziemskich."
isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19210440267/O/D19210267.pdf
@@ukaszapinski5715 Nie byłem pewien w którym roku,ale w praktyce był to koniec szlachectwa.
W praktyce tak. Szlachectwo pozostało tylko w sferze kulturowo-tożsamościowej. Np. tytułu arystokratyczne były zwyczajowo używane w korespondencji przed 1939 r., na co pośrednio pozwoliła konstytucja kwietniowa z 1935 r. znosząca art. 96 konstytucji z 1921 r.
@@ukaszapinski5715 Jeżeli chodzi o tytuły takie jak hrabia czy baron,to zdaje się,że w Rzeczpospolitej Obojga Narodów szlachta ich nie nosiła i bacznie pilnowała,żeby ich nie było,chodziło o równość i dopiero monarchowie zaborczy zaczęli je Polakom nadawać,co też było przez ogół nieakceptowane,tożsame z kolaboracją.
, a jeszcze więcej kupionych za I RP czy hrabiowie co książęta
Rozumiem p. Lubicz, że pańscy przodkowie polowali z Radziwiłami ? A potem sprzedali Polskę. Pozdrawiam.
Ani jedno, ani drugie.
Moi przodkowie w większości wywodzili się z drobnej szlachty, więc nie byli żadnym towarzystwem dla Radziwiłłów, ani na tyle postawionymi personami, by mieć jakikolwiek wpływ na politykę Polski schyłku XVIII w.
zastanów się jakie głupoty piszesz. Chłopi tez polowali w nagonce, a potem sprzedali Polskę
nie myśl! Nie wychodzi ci, bo masz za mało danych. Wygooglaj sobie: "dlaczego Polska padła?, dali już jakoby odpowiedź nasi najlepsi historycy: Walerian Kalinka, Józef Szujski, Michał Bobrzyński, którzy tworzyli tak zwaną szkołę krakowską. Ich diagnoza sprowadzała się do stwierdzenia, że Polska padła z własnej winy"
Piszesz o swoich przodkach z KPP i UB?
@@ggnagognagoma2462 ta szkola to byli zdrajcy z Habsburgami.
Боруля чи Беруля.. Нам дворянство так личить, як корові сідло! Дякую, дуже цікаво.
Były też inne sposoby włączania się do stanu szlacheckiego. We wcześniejszych czasach wykorzystywano naganę szlachectwa. Otóż bogaty plebejusz mógł przekupić kilku ubogich szlachciców. Jeden z nich naganiał mu szlachectwo. Pozostali zaś świadczyli na jego korzyść. Wpisywano to do ksiąg grodzkich i zostawał on potwierdzonym szlachcicem. Inny sposób to wżenienie się. Czytałem o przypadku z Mazowsza, gdzie plebejusz poślubił szlachciankę. Jej rodzina wystąpiła do sejmu o nobilitację dla niego. Inny przypadek to poprzez służbę wojskową. Pewien żołnierz zdobył na wojnach trochę łupów. Pojawił się w w pewnym miejscu (nie pamiętam już gdzie) i kupił za to ziemię. Choć okoliczna szlachta patrzyła na to krzywo, to nic nie mogli mu zrobić, bo żołnierz lepiej szablą machał od nich. Albo przypadek też opisany w literaturze. Pewien ksiądz nauczył plebejusza pisać. I zlecił mu dokonywanie wpisów do ksiąg metrykalnych. Plebejusz zaczął się we wpisach dotyczących swojej osoby nazywać Zamoyskim (nie miał oczywiście nic wspólnego z kanclerzem). A następnie wpisywać przed tym nazwiskiem nobilis. W ten sposób się uszlachcił. A jak dzisiaj zostać szlachcicem? Zakładamy band szarpidrutów, nazywamy The Beatles i zostajemy mianowani przez królową (teraz króla) angielskimi sirami 😁
Mój 17 kobiecy Przodek von Taxis Alexandrine jak pisze Wikipedia, wynajęła genealoga wątpliwej reputacji, by król zatwierdził że jest od włoskiego rodu di Torro., co po moim dns wychodzi, że to była prawda.. To samo było z Julia von Hauke, że znalazła się, w szkole dla panien w Moskwie ,pod czułą opieką Carycy Katarzyny 2 i zakochał się w niej Książe Andrzej von Hessen - Darmstadt. Von Hauke pochodzą z Anglii. Cash to mieli, bo Juli angielskich przodków wychowywał Lord Thomas of Aston.. Musiałam bo Stuart w drzewie mi się pomylily.To z herladyki Spensera robiłam ,który Harrington jest od jakiego Stuarta.. Mam ich w dna, bo ja jestem średniowieczny Middleton. Drzewa poświadczene
A tak poza tym , to wszyscy zdrowi w familii ?🤣
Moja rodzina pochodzi od rodu Poniewodzkich tych Poniewockich
ZNOWU "GENERATOR"
Jak zostać szlachcicem? Nakłamać, nakraść, sprzedać swój kraj i swoich rodaków, no recepta banalnie prosta.
Szlachta 😂😂😂