Θάνος Μικρούτσικος - Μίκης Θεοδωράκης - Κατάσταση Πολιορκίας (Ηρώδειο 2012)
Vložit
- čas přidán 9. 09. 2024
- Εγγραφείτε στο επίσημο κανάλι του Θάνου Μικρούτσικου:
bit.ly/ThanosM...
29/8/2012 ο Θάνος Μικρούτσικος παρουσιάζει στο Ηρώδειο σε νέα δική του ενορχήστρωση (για δύο φωνές, δύο πιάνα, πνευστά και επτά εκτελεστές κρουστών) το έργο-σύμβολο του Μίκη Θεοδωράκη, «Κατάσταση Πολιορκίας», σε ποίηση της Μαρίνας, δηλαδή της Ρένας Χατζηδάκη.
Τραγουδούν: Μαρία Φαραντούρη, Κώστας Θωμαΐδης
«Στον Μίκη και στο έργο αυτό οφείλω την ύπαρξή μου ως συνθέτης» είπε ο Θάνος Μικρούτσικος
Ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης που παρακολούθησε τη συναυλία είχε δηλώσει λίγες μέρες νωρίτερα:
Η «Κατάσταση Πολιορκίας» δεν είναι για μένα ένα ακόμα μουσικό μου έργο αλλά ένα κομμάτι της ζωής μου, σε μια εποχή που οι ψυχικές εντάσεις με είχαν ουσιαστικά εκμηδενίσει. Τότε ήρθε να με συναντήσει ως εκ θαύματος αυτό το εξαίσιο ποίημα της Ρένας Χατζηδάκη, για να με οδηγήσει από το σκοτάδι στο φως.
Το γεγονός ότι συνυπήρξαμε στο σφαγείο της Μπουμπουλίνας, στο τέταρτο πάτωμα, με τα κελλιά μας το ένα δίπλα στο άλλο δείχνει ότι τα βιώματά μας υπήρξαν κοινά και ασφαλώς γιΆ αυτόν τον λόγο η μουσική μου ταυτίζεται απολύτως με την ποίηση.
Η διαδικασία της μελοποίησης λειτούργησε μέσα μου λυτρωτικά, δεδομένου ότι η κάθε λέξη με έσκαβε τόσο βαθειά, ώστε τελικά η απελπισία και ο τρόμος έδωσαν τη θέση τους στην πληρότητα, στην ελπίδα και όπως είπα στο φως.
Έτσι τις μεγάλες ευχαριστίες στον Θάνο Μικρούτσικο δεν τις δίνει μονάχα ο συνθέτης αλλά προ παντός ο άνθρωπος, που θεωρεί ότι το έργο του αυτό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και ιερό έχει κάνει στη ζωή του.
Τον Θάνο τον ευχαριστώ και για έναν άλλο λόγο: Γιατί είναι ένας ολοκληρωμένος συνθέτης με πλούσιο, πρωτότυπο και σημαντικό έργο, ο οποίος διαθέτει χρόνο, ταλέντο και έμπνευση, προκειμένου να αναδείξει με τον δικό του τρόπο το έργο ενός συναδέλφου του εν ζωή όπως εγώ.
Βέβαια η σχέση μας είναι στενή και ουσιαστική. Δεν παύει όμως η χειρονομία του αυτή να τον τιμά και να αποτελεί παράδειγμα, ειδικά σήμερα, στις ζοφερές μέρες που ζούμε.
Τον συγχαίρω και τον ευχαριστώ για ακόμα μια φορά.
Αθήνα, 22.8.2012
Μίκης Θεοδωράκης
Social Media:
Facebook: bit.ly/ThanosM...
Website: bit.ly/ThanosM...
#ThanosMikroutsikos
Δυο ΜΕΓΑΛΟΙ της τεχνης,οι ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΙ μουσικοσυνθετες της Ελλαδας,με τεραστιο εργο εμπνευσμενο απο τους αγωνες του λαου. Υπηρετησαν και οι δυο με το εργο τους το δικιο των αδικημενων. Υπηρετησαν τη ΤΕΧΝΗ και την ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ.Αφηνουν μεγαλη παρακαταθηκη,που θα πρεπει να αποτελεσει οδηγο και σημαια στον αγωνα για μια καλλιτερη ζωη.Εφυγαν και οι δυο απο τη ζωη κατω απο τη ΣΗΜΑΙΑ του ΚΚΕ.Αυτο ειναι και το πολιτικο τους μηνυμα, η πολιτικη τους παρακαταθηκη, στην ελληνικη κοινωνια.
Δυο κορυφαίοι ανθρώποι της μουσικής και της ζωής έδωσαν έργα της τέχνης της μουσικής και μαθήματα ζωής στην ζωή μας να είναι καλά εκεί που βρίσκονται... Μια φορά στην ζωή μου δώσαμε χειραψία με τον κύριο Θάνο Μικρούτσικο στο αμφιθέατρο της Νίκαιας το Κατράκειο. Μοναδική φορά που ένιωσα εντύπωση από έναν μουσικό δημιουργό Έλληνα που έπαιζε πιάνο
Ευχαριστούμε το Θάνο Μικρούτσικο υπέροχο ντοκουμέντο!!!
Αγαπάω την ερμηνεία της Μαρίας, εδώ όμως φτάνει στα όρια της..
Ήμουνα κι εγώ στη παρουσίαση του έργου στο Ηρώδειο. Εξαιρετική!
Ένα από τα κορυφαία έργα του με διαφορά κορυφαίου όλων των εποχών....
ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΚΙ ΟΙ ΔΥΟ ΤΟΥΣ !ΥΠΟΚΛΙΝΟΜΑΙ ΑΠΕΡΙΦΡΣΤΑ ΜΕΤ ΕΠΙΤΑΣΕΩΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΠΑΡΡΗΣΙΑΣ
ΙΙ
Μακριά, πολύ μακριά,
ακούγεται η ζωή,
ψηλά πολύ ψηλά λάμπουν τα φώτα
ίσως τα φώτα, που μας έκλεψαν
της πολιτείας που μας έκλεψαν
κι η θύμηση απ’ το τελευταίο λιόγερμα
και τα βουνά, γύρω δικά μας.
Μακριά πολύ μακριά υπάρχεις.
Πρέπει να υπάρχεις,
Σα να μπορώ ν’ αφουγκραστώ το γέλιο σου,
ξανθό, πίσω απ’ τους λεκιασμένους τοίχους.
Κάποτε όλα θα μαθευτούνε
που θ’ αναλιώσει το παγωμένο κέντρο της μνήμης
τώρα, παντού, «η κατάθεσή μου, να θυμάμαι τι είπα στην κατάθεσή μου»
και θα ξανάρθουνε τα χρώματα
ίσως κάποτε που θ’ ανοιχτούν οι πόρτες των τάφων,
των σπιτιών, των φυλακών, των νόμων,
να λογαριάσουμε τους νεκρούς μας,
να μοιραστούμε τα καινούργια μας τραγούδια.
Κάποτε θα μάθεις κι εσύ τα υπόλοιπα
θα θυμηθείς και εσύ
μακριά, πολύ μακριά, είσαι η ζωή,
θα είσαι μακριά
τότε εγώ δε θα υπάρχω,
Ρένα Χατζηδάκη, κόρη της Λιλής Ζωγράφου
Αθάνατοι! Αξέχαστοι!
εκπληκτικό! ευχαριστούμε πολύ!
🙏🏼❤️🎶
Όλοι οι μεγαλοι
Ι
Καθώς το παιδί, που σημαδεύεται απ’ την πρώτη γνώση της μοναξιάς,
ο καιρός κι η απαντοχή θα κάνουνε συντρίμμια την καρδιά μου
και θα `χω χάσει για πάντα τους δρόμους, τους δρόμους μου,
σα θα μ’ αφήσουνε να βγω από δω.
Θα γυρίζω γυρεύοντάς σε παντού,
στα ισοπεδωμένα τοπία,
στα κομματάκια εκείνου του καθρέφτη,
στις σπαταλημένες ματιές,
να βρω ξανά το πρόσωπό σου, την καρδιά μου γυρεύοντας
και θα μιλώ και θα μιλώ τη γλώσσα,
που ήταν κάποτε δική μας,
που ήταν κάποτε το μόνο δικό μας που μας είχε απομείνει
μέσα στους ίσκιους των νεκρών χρωμάτων
των νεκρών εικόνων
όταν οι νύχτες μας ήταν απλά επεισόδια
της μεγάλης νύχτας που άρχισε πριν πόσον καιρό;
Πώς να μετρήσω τον καιρό εδώ μέσα,
τις σεληνιακές σου διαλείψεις,
τ’ αστρικά σου πηδήματα.
Πώς να μετρήσω την πορεία μου τεθλασμένη,
την απρόβλεπτη τροχιά της απουσίας σου,
μέσα σε τούτο το αμείλικτο διαστημόπλοιο,
μες στην καρδιά της πόλης που ήταν κάποτε δική μου
και τώρα την διαγουμίζουνε τα τανκς;
Εφτάπυλο το χάος,
στεγανό πολιορκημένο μέσα κι έξω από το φόβο με τα χίλια πρόσωπα.
Οι φωνέςτων ανιάτων κοπάζουν κάθε αράδυ στις πεντέμισι.
Οι σειρήνες λεηλατούν κάθε βράδυ τη σιωπή.
Οι κοιμισμένοι κάθε βράδυ ανεξιχνίαστοι νεκροί.
Και πάλι, πάντα πού είναι τα χέρια σου;
Η φωνή σου πού;
Θ’ αντέξουν και απόψε τα τοιχώματα; Ή θα χιμήξει το σκοτάδι;
Πώς να μετρήσω;
Καθώς η πρώτη γνώση της μοναξιάς
που σημαδεύει έφηβο κιόλας το παιδί
η απουσία σου καρφώθηκε μαχαίρι κατακόρυφο στο χωροχρόνο μου
άνοιξε από παντού ξετρελαμένα στόματα
η ασχήμια, που ενεδρεύει να με κατααροχθίσει,
ο πληγωμένος χρόνος σπαρταράει,
μ’ αφύσικα τινάγματα
η μελλοθάνατη ειμ’ εγώ
Και γύρω μου παντού,
καταμεσίς
κατάστηθα,
στο χάος, στην καρδιά μου,
αιμόσυρτες οι τροχιές
από την αθωότητα στο φόνο,
κι απ’ το φόνο στην τύψη,
στο μοιρολόι κι από κει στον άλλο φόνο.
Να σου τραγουδήσω;
Μα κι η φωνή μου, π’ αγαπούσες, μαχαιρωμένη.
Φύκια των ουρανών μες την αγρύπνια
τα μαλλιά μου, π’ αγαπούσες,
τα χέρια μου πλοκάμια απελπισμένα
κι όπου κι αν ψάξω δε σε βρίσκω πια.
Τετράγωνα κομμάτια σκοταδιού πίσω απ’ τα σίδερα.
Η ρωμιοσύνη προδομένη, προδοσιά μαχαίρι στην καρδιά.
Το πληγωμένο φως μετά τις δέκα,
οι θόρυβοι ανεξήγητοι, οι ανάσες.
Η δίχως νόημα θυσία,
η πολιορκία,
η απουσία
το τσιγάρο του φρουρού.
Και θα μιλώ τούτη τη γλώσσα
«Πώς άλλαξε αυτό το παιδί, θα λένε οι άλλοι,
κοιτώντας με με το μοναδικό μάτι του τουρίστα Κύκλωπα
ζητώντας να τους μιλήσω για ήρωες
κοιμώντας, οι άλλοι, τις δαιδαλικές νύχτες,
που θα ουρλιάζει από παντού η προδοσία,
σκεπάζοντας τα τανκς, τα αεροπλάνα,
το φόβο,
το βήμα του φρουρού,
τις νύχτες χωρίς εσένα
που θα ουρλιάζει η προδοσία από παντού
που θα ουρλιάζουνε τα συντρίμμια της καρδιάς μου,
τα συντρίμμια σαν τα παιδιά της Ζηνοβίας,
απ’ τα πέρατα της γης και της απόγνωσης.
Γιατί και σένα θα σ’ έχω χάσει
στο κινούμενο σκοτάδι
όπως κι εμένα,
όπως και τον αγώνα,
που θα `ταν δύσκολος, αλλά ωραίος
κι ήρθε να γίνει σαπισμένο σταφύλι,
Χωρίς εσένα, πώς;
Σαν την πρώτη μοναξιά,
που η γνώση της χαράζει για πάντα το παιδί
το σώμα μου θα διαλυθεί
τα κύτταρά μου ένα προς ένα θ’ αποσυνδεθούν,
πάνω σε τούτο το κρεβάτι του Προκρούστη, τον καιρό,
το σώμα μου ηλιακή κηλίδα, θα εκραγεί,
γράφοντας τ’ όνομά σου σ’ όλους τους ουρανούς,
τα κύτταρά μου, ένα προς ένα θα κινήσουν να μπολιάσουν τους ανθρώπους
με την ηλικία της οδύνης,
με το μαβί καπνό του δειλινού πίσω από τα σίδερα.
Θα στείλω τα όνειρά μου να ταράξουν το νοικοκυρεμένο ύπνο τους.
Θα στείλω το φόβο να φωλιάσει στις ανύποπτες καρδιές τους,
κι όταν θα `ρθει η υπάλληλος για καταμέτρηση
«δραπέτευσε», θα πουν οι άλλοι,
παρεξηγώντας τον θάνατό μου.
Και μόνο εσύ θα ξέρεις
μόνο εσύ θα θυμάσαι τα χέρια μου,
το θολό παράπονο του σκυλιού έξω από τη φυλακή,
τις κραυγές των παιδιών πάνω στην ταράτσα
την απόγνωση του κινέζικου πορτρέτου,
τα ελληνικά αινίγματα
τι είν’ αυτό που ανεσαίνει με τα πόδια, και το κατεβάζουνε με κουσέρτα
και μόνο εσύ θα ξέρεις πώς,
πού χάθηκε το κορμί μου,
τι έγιν’ η φωνή μου,
τι η αγρύπνια μου,
τι ήχους έχει ο φόβος
κι η απόγνωση τι πρόσωπα.
«Θεέ μου και τι να γίνηκαν του κόσμου οι αντρειωμένοι;»
Μονάχα εσύ θα ξέρεις
εγώ θα μιλώ τούτη τη γλώσσα.
Ρένα Χατζηδάκη, κόρη της Λιλής Ζωγράφου
Κατάσταση Πολιορκίας: Ενα έργο - χείμαρρος
Τον Οκτώβρη του 1967, ο Θεοδωράκης βρίσκεται στο νοσοκομείο των Φυλακών Αβέρωφ «Αγιος Παύλος» σε κακή κατάσταση, λόγω του ότι έκανε απεργία πείνας. Εκεί γνώρισε την ποιήτρια Ρένα Χατζηδάκη, κόρη της Λιλής Ζωγράφου, που κρατούνταν επίσης στις γυναικείες Φυλακές Αβέρωφ και του μετέφερε τη στήριξη που εξέφραζαν οι συγκρατούμενοί του στο πρόσωπό του, δίνοντάς του ελπίδα και δύναμη.
Με την Ρένα Χατζηδάκη όμως έμελε να συναντηθεί και καλλιτεχνικά...
***
Διηγείται ο ίδιος με αφορμή την έκδοση ενός cd το 2005 στη Γερμανία με τραγούδια που γράφτηκαν μέσα στις φυλακές: «Από τον Μάρτιο ως τον Αύγουστο του 1968 ήμουν "ελεύθερος" και ζούσα ανάμεσα Αθήνα και Βραχάτι συνοδευόμενος από κουστωδία αστυνομικών. Δεν μπορούσα λοιπόν να επισκεφθώ κανέναν φοβούμενος ότι θα τον "κάψω". Ετσι, περιορίστηκα σε πρώην κρατουμένους, που δεν είχαν να φοβηθούν τίποτα. Μία από αυτούς ήταν και η Σίλβα Ακρίτα, που μόλις βγήκε από τη φυλακή, έσπευσα να την επισκεφθώ στο σπίτι της στη Φιλοθέη. (...)
H Σίλβα και η Ρένα είχαν γίνει φίλες στην Ασφάλεια. Στη συνέχεια βρέθηκαν στο ίδιο κελί και στη φυλακή. Μου λέει λοιπόν, "αυτή η κοπέλα είναι μεγάλη ποιήτρια. Μόνο που μόλις μας διάβαζε ένα της ποίημα, αμέσως μετά το έσκιζε. Να, χθες έγραψε ένα υπέροχο κείμενο που το έχω στο συρτάρι και που φοβάμαι ότι μόλις επιστρέψει, θα το καταστρέψει... Ξέρεις, επειδή είναι μόνη, μένει προσωρινά μαζί μας...". Την παρακάλεσα να με αφήσει να το διαβάσω. (...)
Ειλικρινά σήμερα δεν θυμάμαι αν εκείνη την ώρα αντέγραψα το ποίημα ή αν το πήρα με το έτσι θέλω μαζί μου. Γιατί με το πρώτο διάβασμα γοητεύτηκα τόσο πολύ, που δεν θα αποχωριζόμουν με τίποτε ένα τέτοιο αριστούργημα.
Σε λίγη ώρα οδηγούσα το αυτοκίνητο στη διαδρομή προς Βραχάτι και φαίνεται ότι επειδή είχα ζωντανές τις λέξεις στο μυαλό μου, γινόταν μέσα μου μια μυστική προεργασία. Αλλιώς δεν εξηγείται το ότι μόλις έφτασα στο Βραχάτι κάθησα στο πιάνο και όταν σε λίγο σηκώθηκα, είχα συνθέσει με μια ανάσα την "Κατάσταση Πολιορκίας"».
***
Στην πραγματικότητα, αυτό ήταν το πρώτο από τα τρία μέρη του ποιήματος, που μάλιστα έστειλε ηχογραφημένο στην Ρένα Χατζηδάκη και εκείνη του έδωσε και τα άλλα δύο μέρη που είχε γράψει για να ολοκληρωθεί η σύνθεση. Στο βιβλίο του «Το Χρέος», που κυκλοφόρησε το 1972 στη Ρώμη, περιγράφει την ιστορία της σύνθεσης της «Κατάστασης Πολιορκίας», αναφερόμενος στην Ρένα Χατζηδάκη με το ψευδώνυμο Μαρίνα και η ίδια αργότερα, το 1974, όταν εξέδωσε το ποίημα στην Ελλάδα, το υπογράφει ως Ρένα Χατζηδάκη (Μαρίνα). Ενα ποίημα που αποτυπώνει τα σκληρά χρόνια της χούντας, γίνεται κραυγή καταγγελίας με κάθε στίχο του για τις φυλακές και τις διώξεις, αλλά φωτίζει και την ελπίδα:
«Πώς να μετρήσω τον καιρό εδώ μέσα,/ τις σεληνιακές σου διαλείψεις, τ' αστρικά σου πηδήματα./ Πώς να μετρήσω την πορεία μου τεθλασμένη,/ την απρόβλεπτη τροχιά της απουσίας σου,/ μέσα σε τούτο το αμείλικτο διαστημόπλοιο,/ μες στην καρδιά της πόλης
που ήταν κάποτε δική μου/ και τώρα την διαγουμίζουνε τα τανκς;»
«και θα ξανάρθουνε τα χρώματα/ ίσως κάποτε που θ' ανοιχτούν
οι πόρτες των τάφων,/ των σπιτιών, των φυλακών, των νόμων,/ να λογαριάσουμε τους νεκρούς μας/ να μοιραστούμε τα καινούργια μας τραγούδια»
«Ομως θαρρώ,
οι μόνοι που -ίσως- καταλάβουν
θα ναι τα παιδιά/ πλούσια απ' την κληρονομιά μας/ πρώτη φορά, τα παιδιά/ σκληρά στη μνήμη, σκληρά σε μας,/ θα διαβάσουν ίσως έγκαιρα/ τ' αδέξια μηνύματα
των προτελευταίων ναυαγών/ διορθώνοντας τα λάθη,/ σβήνοντας τα ψέματα,/ ονοματίζοντας σωστά».
***
Το συνολικό μελοποιημένο έργο φτάνει το 1968 στα χέρια της Μαρίας Φαραντούρη στο Λονδίνο, που το τραγουδά μαζί με τον Αντώνη Καλογιάννη σε ενορχήστρωση Γιάννη Μαρκόπουλου και την επόμενη χρονιά κυκλοφορεί σε δίσκο στη Βρετανία. Στην Ελλάδα παρουσιάζεται το 1977 στον Μουσικό Αύγουστο, στο θέατρο Λυκαβηττού.
Το έργο, δύσκολο και απαιτητικό για τους ερμηνευτές, δεν έχει παρουσιαστεί πολλές φορές ζωντανά από τότε. Το 2012 τολμάει ο Θάνος Μικρούτσικος να το παίξει στο Ηρώδειο, σε δική του ενορχήστρωση (ερμηνευτές Μαρία Φαραντούρη και Κώστας Θωμαΐδης) και δηλώνει τότε για το έργο:
«Το ποιητικό κείμενο της Ρένας Χατζηδάκη είναι μοναδικό, γιατί ενώ η πρόθεση της ποιήτριας, που ήταν κλειδωμένη στην ασφάλεια και μάλιστα σε διπλανό κελί με τον Μίκη, ήταν να γράψει ένα σπάραγμα, μια ερωτική κραυγή με το ποίημα, εντούτοις είναι τόσο καθηλωμένη και τόσο λειτουργεί ως ντοκουμέντο η βαρβαρότητα της χούντας, που γίνεται ερωτικό σπάραγμα και ταυτόχρονα καταγγελία της δικτατορίας. Ενα πράγμα μοναδικό στα χρονικά. Αλλά το κυριότερο είναι ότι έρχεται ο Μίκης Θεοδωράκης και γράφει ένα οριακό, για μένα, έργο όχι μόνο της θεοδωρακικής δημιουργίας, αλλά και της ελληνικής μουσικής, μα και, χωρίς να είμαι υπερβολικός και ιερόσυλος, να πω πως εγώ και στην ευρωπαϊκή μουσική δεν έχω συναντήσει μια τέτοια φόρμα. Γιατί πρόκειται για ένα έργο 32 λεπτών, έναν ποταμό, έναν χείμαρρο που δεν λέει να σταματήσει»...
Ρένα Χατζηδάκη, κόρη της Λιλής Ζωγράφου
...Το έργο, δύσκολο και απαιτητικό για τους ερμηνευτές, δεν έχει παρουσιαστεί πολλές φορές ζωντανά από τότε. Το 2012 τολμάει ο Θάνος Μικρούτσικος να το παίξει στο Ηρώδειο, σε δική του ενορχήστρωση (ερμηνευτές Μαρία Φαραντούρη και Κώστας Θωμαΐδης) και δηλώνει τότε για το έργο:
«Το ποιητικό κείμενο της Ρένας Χατζηδάκη είναι μοναδικό, γιατί ενώ η πρόθεση της ποιήτριας, που ήταν κλειδωμένη στην ασφάλεια και μάλιστα σε διπλανό κελί με τον Μίκη, ήταν να γράψει ένα σπάραγμα, μια ερωτική κραυγή με το ποίημα, εντούτοις είναι τόσο καθηλωμένη και τόσο λειτουργεί ως ντοκουμέντο η βαρβαρότητα της χούντας, που γίνεται ερωτικό σπάραγμα και ταυτόχρονα καταγγελία της δικτατορίας. Ενα πράγμα μοναδικό στα χρονικά. Αλλά το κυριότερο είναι ότι έρχεται ο Μίκης Θεοδωράκης και γράφει ένα οριακό, για μένα, έργο όχι μόνο της θεοδωρακικής δημιουργίας, αλλά και της ελληνικής μουσικής, μα και, χωρίς να είμαι υπερβολικός και ιερόσυλος, να πω πως εγώ και στην ευρωπαϊκή μουσική δεν έχω συναντήσει μια τέτοια φόρμα. Γιατί πρόκειται για ένα έργο 32 λεπτών, έναν ποταμό, έναν χείμαρρο που δεν λέει να σταματήσει»...
III
Χρόνος παραμορφώθηκε,
Τα χρόνια που έρχονται παραμορφώθηκαν.
Ξέρεις πού θα με βρεις,
Εγώ ο Φόβος.
Εγώ ο θάνατος.
Εγώ η μνήμη, ανήμερη.
Εγώ η θύμηση της τρυφεράδας του χεριού σου,
εγώ ο καημός της χαλασμένης μας ζωής.
Θα πολιορκώ το «κοίταζε τη δουλειά σου» με τη αγωνία μου.
Θα θρυμματίζω τον ύπνο τους μ’ άσεμνα, φρικιαστικά βεγγελικά.
Σφαίρες αμέτρητες θα πέφτουν στους αδιάφορους διαβάτες,
ώσπου ν’ αρχίσουν να σφαδάζουν
ώσπου ν’ αρχίσουν ν’ αναρωτιούνται.
Εμένα δε θα μπορούν να με σκοτώσουν.
Όμως θαρρώ, οι μόνοι που ίσως καταλάβουν θα ναι τα παιδιά,
πλούσια απ’ την κληρονομιά μας
πρώτη φορά, τα παιδιά
σκληρά στη μνήμη, σκληρά σε μας,
θα διαβάσουν ίσως έγκαιρα
τ’ αδέξια μηνύματα των προτελευταίων ναυαγών
διορθώνοντας τα λάθη,
σβήνοντας τα ψέματα,
ονοματίζοντας σωστά, χωρίς ρομαντισμούς τα παιδιά,
χωρίς αναγραμματισμούς ηλικίας
σημαδεμένα από την αστραπή
τη γνώση της μοναξιάς της δύναμης
που σε μας άργησε τόσο πολύ να `ρθει.
Κι αν τώρα σε γυρεύω απελπισμένα
στα πελώρια κύματα της αγρύπνιας μου
κι αν τώρα κάθε που αναδαίνω
βγαίνει τ’ όνομά σου
όταν θ’ αρχίσω να γυρίζω στους σκοτεινούς δρόμους του κόσμου,
με μόνο μια χούφτα φεγγαρόπετρες να μ’ οδηγούν
τυφλώνοντας τον κόσμο με τις λάμψεις του τρελού γέλιου σου,
της καλόγριας που κρατούσε τα κλειδιά,
κουφαίνοντας τον κόσμο με τους ήχους της ταράτσας,
με τις κραυγές αυτών που βασανίστηκαν κι αυτών που βασανίζουν
τραντάζοντας τον κόσμο με τη γλώσσα τούτη του θανάτου
ίσως τότε θα `χεις βρει το δρόμο στο δικό σου το λαβύρινθο
ίσως εσύ τότε θα στέκεσαι περήφανο δεντρί,
στο σταυροδρόμι του κόσμου,
μ’ όλους τους ποταμούς να φτάνουν μυστικά στις ρίζες σου,
ίσως τότε τα παιδιά σου,
μαζί μ’ όλα τα παιδιά,
να προλάαουν τον καιρό και τη ζωή
μια στιγμή πριν απ’ το χάος.
Και πια δε θα `χει μείνει τίποτ’ από μένα
ούτε η τύψη που έμελλε να γίνω
ούτε το άγγιγμά μου στο χέρι σου
ούτε το πιο δικό μου, η γλώσσα μου,
μα θα `χω διαλυθεί σ’ όλους τους ποταμούς του κόσμου
θα `χω γράψει τ’ όνομά σου, που φοβόμουνα,
ως την άλλη όχθη
και το κορμί μου ίσως νεκρό
μα πάλi ακέραιο θ’ αναπαύεται
με γύρω του τη θύμησή σου
και τη λιόλουστη ζωή.
Ρένα Χατζηδάκη, κόρη της Λιλής Ζωγράφου
Συνάντηση γιγάντων