Memlükler

Memlükler, köle savaşçılarından oluşan bir sınıf olan Memlükler, 1250 yılında Mısır'da iktidarı ele geçirdi. Saltanatları, zamanının İslami süper gücü haline geldi. İki buçuk asırdan fazla bir süre boyunca Memlük Sultanlığı, büyük Orta Doğu bölgesinin önemli bir oyuncusuydu. 13. yüzyılda öne çıkan Memlükler, Moğol ve Haçlı istilalarını püskürterek egemenliklerini sağlamlaştırdılar. Daha sonraki yüzyıllarda saltanatları milyonlarca tebaadan oluşan bir yönetim biçimine dönüştü. Memluk Sultanlığı, Mısır ve Levant'ın verimli topraklarını kontrol ediyordu. Ayrıca İslam'ın kutsal şehirleri Kudüs, Mekke ve Medine'yi de elinde tutuyordu. Bu mülkler, saltanatı zamanının en güçlü ve en etkili güçlerinden biri haline getirdi. Memlük terimi Arapça "sahip olunan" anlamına gelir. Memlükler hayatlarına köle olarak başladılar ve daha küçük yaşta satın alındılar. İslam hukuku Müslüman köle sahibi olmayı yasakladığından genç Memlükler Hıristiyan topraklarından ithal edildi. Tarihi kaynaklarda sık sık Kafkas ve Türk kökenli Memlüklerden bahsediliyor ancak Yunan, İtalyan, Alman, Arnavut ve Ulah kökenli Memlükler de kaydediliyor. Memlükler, efendilerine olan derin güvenleri nedeniyle sadık tebaalar olarak görülüyordu. Evlerinden uzakta, genç Memlükler sadakatlerini tehlikeye atabilecek sosyal ve politik ilişkilerden yoksundu. Sultan ve güçlü emirler de dahil olmak üzere köle sahiplerinin Memlüklerini bilgili ve yetenekli kişiler haline getirme, onları diğer becerilerin yanı sıra dövüş sanatları, İslami bilimler ve saray görgü kuralları konularında eğitme konusunda kendilerini güvende hissettikleri anlamına geliyordu. Genç Memlükler resmi olarak köle iken, ev kölelerinden çok farklı muamele görüyorlardı ve toplumda ayrıcalıklı bir konuma sahiplerdi. Eğitimlerini tamamladıktan sonra Memlükler serbest bırakıldı ancak patronlarına ve ev halkına sadık kalmaları bekleniyordu. Artık saltanattaki askeri elitlerin bir üyesiydiler ve gücün doruğuna çıkabilirlerdi. Hatta Memlük İmparatorluğu'nun birçok sultanı köle olarak yola çıktı. Memlüklerin yekpare olmadığı unutulmamalıdır. Kendilerini etnik kökenlerine ve patronlarının kim olduğuna göre organize etme eğilimindeydiler. Bu faktörler onların kıyafetlerini ve sahip olabilecekleri makamları belirliyordu. Örneğin, Kahire'nin kalesinde yaşayan farklı bir Kafkas memlük sınıfı, Arapça'da kule anlamına gelen "Burci Memlükleri" adıyla biliniyordu. Memlükleri satın alma ve eğitme uygulaması, Mısır'daki Memlük Sultanlığı'nın yükselişinden önce İslam dünyasında yüzyıllardır mevcuttu, ancak daha önce hiçbir zaman önemli bir toprak üzerinde siyasi gücü ele geçirmemişlerdi. 1250 yılında Kahire'de saltanat iddiaları Eyyubi Sultanı Salih Eyyub'un etrafında dönüyordu. Selahaddin'in büyük yeğeni olan As-Salih, Eyyubi hanedanının diğer üyelerine karşı büyük siyasi mücadeleler ve savaşlar bağlamında 1240 yılında Kahire'nin hükümdarı oldu. İktidarı zayıf bir şekilde elinde bulunduran ve kendisini siyasi entrikaların ortasında bulan As-Salih, çok sayıda Türk ve Kafkas Memlükünü satın almaya karar verdi. Artık güçlü bir askeri güce sahip olduğundan egemenliğini pekiştirmeyi başardı. Es-Salih, 1240 ve 1249 yıllarını diğer Eyyubi devletleri ve haçlılarla savaşarak geçirdi. Bu süre zarfında ordusunun omurgasını oluşturan Memlükleri büyük bir başarıyla kullandı. Ödül olarak birçok Memlük'e saltanat içinde etkili mevkiler verildi. Ancak Yedinci Haçlı Seferi sırasında Haçlıların 1249 yılında Dimyat şehrini ele geçirdiğinde öfkeli As-Salih, yenilginin cezası olarak 50'den fazla Memluk komutanını idam ettirdi. Bu eylemiyle saltanatının artık etkili olan bir gücünü düşmanlaştırdı. 1249 yılının Kasım ayında Salih öldü ve kısa süre sonra yerine oğlu Muazzam Turanşah geçti. Babasının yönetimi sırasında Türkiye'de ikamet eden yeni sultan, muhtemelen Memlüklerin önceki yıllarda ne kadar etkili hale geldiğinden habersizdi. Turanşah Mısır'a vardığında yanında getirdiği Kürt askerlerini güçlü mevkilere terfi ettirdi. Buna karşılık bir grup komplocu, Baybars adlı önde gelen bir Memluk liderinin öldürücü darbeyi indirmesiyle Turanşah'a suikast düzenledi. Turanşah'ın ölümünün ardından Aybek adlı bir Memluk komutanı Salih'in dul eşiyle evlendi. 1250 yılında, Memlük Sultanlığı'nın resmi olarak kurulmasını sağlayan bir hareketle, 1250 yılında Aybek lehine tacı terk etti. Memlük Sultanlığı hakkında sizler için belgesel niteliğinde detaylı bir içerik hazırladım. İyi seyirler dilerim.
00:00 Memlükler
01:11 Memlükler: Kölelerden Hükümdarlara
03:40 Memlük Sultanlığı'nın Yükselişi
06:34 Memlük Hükümdarlığı: Moğollar ve Haçlılarla Mücadele
09:18 Memlük Siyaseti
11:18 Memlük Sultanlığı'nda Ticaret ve Ekonomi
13:05 Memlük Sultanlığı'nın Çöküşü
"Tabuk" Kevin MacLeod (incompetech.com)
Licensed under Creative Commons: By Attribution 4.0 License
creativecommons.org/licenses/b...
#memlüksultanlığı #memluksultanlığı #memlükler #memlük #tarih #belgesel

[@cengizcayan4683]

Teşekkürler

[@ramazankeller5715]

👍