Satire in stuurloze tijden

Kritiek en reflectie kan hard en direct gebracht worden, zoals door een columnist als Bas Heijne. Maar uiteraard kunnen deze ook via scherpe humor gebracht worden. Dat deze tweede route in Nederland ook veel genomen wordt, mag duidelijk zijn. Zo is de sterke traditie van geëngageerd cabaret een vrij uniek kenmerk van Nederland, en zijn er vele televisieprogramma’s, blogs en websites die zich volledig wijden aan satire. Satire is in tijden van politieke onrust vaak van krachtige invloed geweest op de publieke opinie.
Hoe heeft de satire zich in Nederland ontwikkeld over de tijd heen? En wat is de rol van satire in de maatschappelijke dialoog en zingeving?
Maar net zoals humor gebruikt kan worden om voorbedachte kritiek te uiten, kan er ook gewoon satire voor de lol gemaakt worden. Wat zijn de motivatie en gedachte achter de satire?
Waar kritiek en satire wordt gebezigd is wrijving. Extreme voorbeelden zijn Charlie Hebdo en Theo van Gogh. Naast de dreiging vanuit extremistische hoek is de satiricus afhankelijk van acceptatie van de boodschap en vorm door het publiek. Kritiek en satire kunnen dus aanlopen tegen een grens van wat nog aanvaard wordt - of wat goede smaak is. Waar liggen vandaag de dag de grenzen van de satire?
Michiel Lieuwma en Kasper C. Jansen van De Snijtafel, waarbij ze de Nederlandse cultuur analyseren en interpreteren, tegenwoordig deels in opdracht van De Correspondent. Michiel is theatermaker, schrijver en performer, o.a. bij de maandelijke actueel-satirische theatervoorstelling Orde van de Dag. Kasper is columnist en schrijver. De mannen van De Snijtafel zullen worden geïnterviewd.
Ivo Nieuwenhuis, neerlandicus en cultuurwetenschapper aan de UvA. In zijn proefschrift 'Onder het mom van satire. Laster, spot en ironie in Nederland, 1780-1800' behandelt hij satire, een tijdloos fenomeen, en de rol hiervan in de (hedendaagse) samenleving.
De dinsdagavondprogramma's bij SIB-Utrecht zijn openbaar en toegang is gratis.