عقد نکاح «اکراهی» و «اضطراری» زیر فشار و اجبار خانواده

عقد نکاح «اکراهی» و «اضطراری» یعنی چه؟ آیا عقد نکاح زیر فشار و اجبار خانواده، از مصادیق عقد نکاح اکراهی و اضطراری بوده و چه قوانینی شامل آن می‌شود؟
پاسخ :
خیر. زن نمی‌تواند با این استدلال که چون ازدواج‌اش تحت فشار خانواده‌اش بوده و در واقع به‌زور شوهرش داده‌اند، پس در نتیجه عقد نکاح‌اش باطل می‌باشد، از دادگاه تقاضای طلاق کند. فقط نکاح اکراهی است که باطل است، در‌حالی‌که ازدواج تحت فشار خانواده نکاح اکراهی محسوب نمی‌شود. ماده ۲۰۲- اکراه به اعمالی حاصل می‌شود که موثر در شخص با شعوری بوده و او را نسبت به جان یا مال یا آبروی خود تهدید کند، به‌نحوی که عادتا قابل تحمل نباشد. در مورد اعمال اکراه‌آمیز، سن و شخصیت و اخلاق و مرد یا زن بودن شخص باید در نظر گرفته شود." بنابراین نکاح اکراهی یعنی نکاحی که در آن شخص برای ازدواج، نسبت به جان یا مال یا آبروی خودش یا خانواده‌اش مورد تهدید قرار بگیرد. ماده ۱۰۷۰ - رضای زوجین شرط نفوذ عقد است و هرگاه مکره بعد از زوال کره، عقد را اجازه کند نافذ است مگر اینکه اکراه به درجه‌ای بوده که عاقد فاقد قصد باشد. " بنابراین طبق این ماده، نکاح اکراهی می‌تواند به دو شکل باشد.
شکل اول: نکاح اکراهی است که اکراه که به درجه اجبار (سلب اراده و اختیار) نرسیده باشد، در چنین صورتی، مکره بعد از زوال کره، عقد را اجازه کند نافذ است.
شکل دوم: نکاح اکراهی است که اکراه به درجه اجبار (سلب اراده و اختیار) برسد. در این صورت به‌علت فقدان قصد، عقد باطل می‌باشد و رضایت بعدی نیز موجب تنفیذ عقد باطل نمی‌شود.
مثال بارز این گونه اکراه، جایی است که دختر به درجه‌ای می‌ترسد که معنی کلماتی که بر زبان جاری می‌کند، را متوجه نمی‌شود. البته گاهی نکاح اضطراری است ازدواج تحت فشار خانواده نکاح اضطراری محسوب نمی‌شود؛ زیرا اضطرار یعنی حالتی که تهدیدی از خارج متوجه شخص نیست، اما شخص به‌دلیل فشار درونی یا علتی دیگر به انجام کاری وادار می‌شود که نسبت به آن رضایت کامل ندارد.
اگر کسی در نتیجه اضطرار، اقدام به معامله کند، مکره محسوب نشده و معامله اضطراری معتبر خواهد بود. (ماده ۲۰۶ قانون مدنی) نکاح اضطراری معتبر خواهد بود. مانند اینکه اگر دختر برای رهایی از سختگیری خانواده، تن به ازدواج دهد، مکره محسوب نخواهد شد. بنابراین برای طلاق از شوهر، تنها دو راه‌حل دارد.
راه‌حل اول طلاق توافقی است که با شوهر در مورد طلاق به توافق برسید و اما راه‌حل دوم، استناد به موضوع عسر و حرج در ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی است. ماده ۱۱۳۰ - در‌صورتی‌که دوام زوجیت موجب عسر‌و‌حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند، چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در‌صورتی‌که اجبار میسر نباشد، زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود. (اصلاحی مطابق قانون اصلاح موادی از قانون مدنی مصوب ۱۳۷۰)
تبصره - عسر‌و‌حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر‌و‌حرج محسوب می‌گردد.
بنابراین در‌صورتی‌که بتوانید عسر‌و‌حرج‌تان را به دادگاه ثابت کنید، موفق به طلاق گرفتن می‌شوید.
#حقوق_شما #سوال_و_جواب_حقوقی