-Qalxanabənzər vəzi (Zob) xəstəliyi nə zaman əməliyyat olunmalıdır?
-Bu nəyə əsasən tənzimlənir?
-Müalicə üsulları hansılardır?
-Əməliyyat zamanı nələrə diqqət olunmalıdır?
Mövzu ilə bağlı bu və digər suallarınızı klinikamızın ümumi cərrahiyyə uzmanı Dr. Edgar Nurməmmədov cavablandırıb. İzləməyi unutmayın.
Aşağıdakı linklərə daxil olaraq bizi digər sosial şəbəkələrdən də izləyə bilərsiniz.
Facebook: MedicalPlaza/
İnstagram: medical_plaza
Xalq arasında zob xəstəliyi olaraq bilinən qalxanabənzər vəzi xəstəliklərində nə vaxt biz cərrahi müalicəyə baş vururuq, yəni müraciət edirik?
Zob xəstəliklərini biz iki cür dəyərləndiririk: bir strukturuna görə düyün varmı, yoxmu? İki funksiyasına görə; çoxmu işləyir, azmı işləyir? Strukturuna görə vəzdə düyünlər ola bilər. Bu düyünün sayı və xüsusiyyətləri önəmlidir. Əgər sayı çoxdursa və aralarda düyünlərdə şübhəli əlamətlər varsa, bu düyünlərdən mütləq biopsi alınmalıdır və xərçəng olub-olmadığı təsdiqlənməlidir. Biopsi nəticəsində xərçəng varsa və ya xərçəng şübhəsi varsa və ya USM əlamətləri şübhəyi çox göstərir, amma biops təmizdirsə, mütləq bu xəstələr əməliyyat olunmalıdır. İkincisi xərçəng deyilsə və ya şübhəli deyilsə, əgər düyün ölçüsü 4 sm-in üzərindədirsə və ya düyünlər xəstədə şikayət verirsə, təzyiqə bağlı, basıya bağlı - bu şikayətlər udqunma problemi, nəfəs problemi və ya səs problemi ola bilər və ya xəstədə görüntü olaraq estetik problem yaradırsa, yəni oradakı düyün görsənirsə və ya çox böyükdürsə, mütləq bu xəstələrdə əməliyyat olunmalıdır. İkincisi funksional cəhətdən. Funksional cəhətdən zəhərli zob olur. Yəni hipertroidi çox işləyən zob. Bir də hipotroidi olur. Bizi maraqlandıran cərrahi olaraq hipertroididir, zəhərli zobdur. Zəhərli zobda xəstədə bizə daha çox əsəbilik, tərləmə, qarıngetmələri, ürək döyüntüləri kimi şikayətlərlə müraciət edilir. Yəni bütün orqanizm normadan çox işləyir. Bu vaxt xəstənin analizlərinə, ultrasonuna və lazımdırsa, sintiqrafisinə baxılır. Əgər doğrudan da zəhərli zobdursa, xəstəyə 3 cür müalicə metodu təklif olunur; dərmanla müalicə, radioaktiv müalicə, bir də cərrahi müalicə. Bunların riskləri və xeyiri, zərəri xəstəyə deyilir. Xəstə hansını seçərsə, ona görə biz müalicə taktikamızı müəyyənləşdiririk. Əgər xəstə əməliyyatı tərcih edibsə, mütləq burada bilinməsi gərəkən şeylərdən biri odur ki, vəz tamamilə çıxmalıdır. Yəni hər iki payda tamamilə, total şəkildə çıxarılmalıdır. Əgər total şəkildə çıxarılmazsa, orada qalan vəz gələcəkdə təkrar böyüyə bilər və bu dəfə siniri tamamilə içinə ala bilər və ikinci əməliyyat mövzu olanda sinirin zədələnmə ehtimalı çox yüksək olur. Onun üçün ilk əməliyyatda bir dəfəlik tamamilə çıxarılaraq problem həll olunmalıdır. Əməliyyatda diqqət etməmiz gərəkən iki şey var, əsas iki iki şey var. Birincisi səs tellərinə gedən sinirlərin qorunması. Qorunması üçün monitor istifadə olunur. Hər xəstədə istifadə etmək mütləq deyil. İlkin əməliyyatı olan xəstələrdə səs tellərinə gedən sinir təcrübəli bir cərrah tərəfindən çox rahat şəkildə aydınlaşdırırlır və qoruna bilir. Amma ikinci əməliyyatda, yəni ikinci dəfə əməliyyat lazımdırsa, mütləq monitor istifadə olunmalıdır. Bu səs tellərinə gedən sinirin zədələndiyi zaman zədələnmə dərəcəsinə görə, yəni hər iki tərəfmi, bir tərəfmi şikayətlər dəyişə bilir. Yəni adi səs problemindən boğulmaya qədər gedə bilir. Onun üçün bu çox təcrübəli cərrah tərəfindən aparılmalıdır. İkinci problemdə əməliyyatla əlaqəli xəstələrin bilməsi gərəkən paraetiroid vəzi, yəni qalxanabənzər ətraf vəziləri dediyimiz vəzilərin zədələnməsidir. Çünki bunlar çox balaca, qanlanması çox incə damarlardan olan vəzlər olduğu üçün və əməliyyat sırasında o damarlar istər-istəməz zədələnə bildiyi üçün onların funksiyası bir az itmiş ola bilir. Bu zaman da xəstədə kalsium dediyimiz element qanda düşür. Düşəndə də xəstələrdə çənədə, əllərdə qıcolmalar,qarışqa gəzmə kimi uyuşma hisləri ola bilər. Belə xəstələrdə də biz əməliyyatdan sonra kalsium başlayırıq. Hətta çətin keçmiş, yəni zəhərli zob kimi yapışıq xəstələrdə mütləq şikayət oldu, olmadı kalsium başlanması məsləhət görülür profilaktik məqsədlə. Bunların olma ehtimalı 1 faizin altındadır. Normalda əməliyyat haradasa 1 saat, saat yarım çəkir. Bir gün xəstəxanada qalınır. Boyun nahiyəsində 4-5 sm-lik balaca bir kəsik olunur. O kəsik estetik şəkildə tikilir. İlk 5-6 ay iz daha çox bilinir. Amma get-gedə itərək bilinməyəcək səviyyəyə düşə bilir. Amma bu bir az xəstədən xəstəyə dəyişə bilir, yəni sağalma toxuması hər kəsdə fərqli olduğu üçün dəyişə bilir. Amma ümumən baxanda ciddi bir iz qalmır.