Video

Iio❤😂

Book padh lo bhagat singh di

ਜੇਲ ਚਿੱਠੀਆਂ ਪੁਸਤਕ ਪੜੋ..ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਖੂਹ ਦੇ ਡੱਡੂ ਬਣੇ ਰਹੋਗੇ ਜੀ

@@justseeker141 why i am atheist padd loo

ਕਿੰਨਾ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਦਾ

ਇੱਥੇ ਹੀ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 55 ‘ਤੇ ਇੱਕ ਟਿੱਪਣੀ ਲਿਖੀ ਹੈ ਕਿ-ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੌਰਾਨ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਆਪ ਗੋਲ਼ੀ ਮਾਰੀ ਤੇ ਸਾਂਡਰਸ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਨੇ। ਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਨੂੰ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਨੇ 1950 ‘ਚ ਦੱਸੀ। ਪਰ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ‘ਚ (ਜੇਲ ਚਿੱਠੀਆਂ ‘ਚ), ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਕਿਤੇ ਵੀ ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਗੋਲ਼ੀ ਮਾਰੀ ਸੀ। ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਮੁਲਾਕਤ ‘ਚ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਗੱਲ ਤਾਂ ਦੂਰ, ਕਿਤੇ ਇੱਕ ਜ਼ਿਕਰ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਇੱਥੇ ਸਵਾਲ ਖੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ‘ਸਾਚੀ ਸਾਥੀ’ ਵਿੱਚ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੀ ਟਿੱਪਣੀ ਸੱਚ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ‘ਜੇਲ-ਚਿੱਠੀਆਂ’ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਨਾ ਲਿਖੀ? ਕੀ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਦੱਸੀ ਇਹ ਗੱਲ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਨੂੰ ਦੱਸਣੀ ਤਾਂ ਯਾਦ ਰਹੀ ਪਰ ‘ਜੇਲ ਚਿੱਠੀਆਂ’ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣੀ ਯਾਦ ਨਾ ਰਹੀ?

ਜੇ ਹਾਂ ਤਾਂ- ਇੱਥੇ ਇਹ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਨੇ ‘ਜੇਲ ਚਿੱਠੀਆਂ’ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਤੇ ਉਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ, ਪਾਠਕਾਂ ਕੋਲੋਂ ਲੁਕਾ ਕੇ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਸੂਰਤ ‘ਚ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਦੱਸੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਧੂਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਏਸ ਨੂੰ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਪਰ ਜੇ ਸਾਡੇ ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਗਲਤ ਹੈ ਤੇ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੀ ਟਿੱਪਣੀ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤੇ ਇੰਝ ਉਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦੱਸੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੱਚਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਏਸ ਤਰਾਂ ਦੋਹਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ‘ਚ (ਪੇਸ਼) ਦੱਸੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੱਚੇ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਾਂਡਰਸ ਦੇ ਕਤਲ ਬਾਰੇ ਦੱਸੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰਾਂ ਹੈ ਕਿ- 17 ਦਸੰਬਰ 1928 ਵਾਲ਼ੀ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਕਰੀਬ 4:20 ਵਜੇ, ਜਦ ਪੁਲਿਸ ਦਫਤਰ ‘ਚੋਂ ਜੇ.ਏ ਸਕਾਟ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਾਂਡਰਸ ਨਿੱਕਲਿਆ ਤਾਂ ਜੈ-ਗੋਪਾਲ ਵੱਲੋਂ ਉਸਨੂੰ ਜੇ.ਏ ਸਕਾਟ ਸਮਝਦਿਆਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਅਜ਼ਾਦ ਨੂੰ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪਰ ਸਕਾਟ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਾਂਡਰਸ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦਾ ਦੇਖ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਰੁੱਕ ਗਿਆ। ਪਰ ਰਾਜਗੁਰੂ ਹੱਥ ਆਇਆ ਮੌਕਾ ਜਾਣ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਤੇ ਸਾਂਡਰਸ ‘ਤੇ ਗੋਲ਼ੀ ਚਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਥੱਲੇ ਡਿਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਖਕੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਡਿੱਗੇ ਸਾਂਡਰਸ ਕੋਲ ਭੱਜਕੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸਤੇ ਕਈ ਗੋਲ਼ੀਆਂ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜਗੁਰੂ ਉੱਥੋਂ ਭੱਜ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਹਵਲਦਾਰ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਭੱਜਦਾ ਹੈ। ਪਿੱਛਾ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦਾ ਕੰਮ ਅਜ਼ਾਦ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂਕਿ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਉੱਥੋਂ ਬਚਕੇ ਨਿਕਲ ਸਕਣ। ਅਜ਼ਾਦ, ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਨਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਵਾਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਉਨਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ। ਤਾਂ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹੋਕੇ ਅਜ਼ਾਦ ਉਸਤੇ ਗੋਲ਼ੀ ਚਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਡਿੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਜਿਵੇਂਕਿ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ‘ਚ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ, ਅਜ਼ਾਦ ਤੇ ਜੈ-ਗੋਪਾਲ ਸਾਰੇ ਹੀ ਬਚਕੇ ਨਿੱਕਲ ਗਏ ਸਨ, ਤਾਂ ਯਕੀਨਨ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਬਾਕੀ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੀ ਗਈ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਸੱਚ ਦੇ ਕਾਫੀ ਕਰੀਬ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਾਂਡਰਸ ਦੀ ਪੋਸਟ ਮਾਰਟਮ ਰਿਪੋਰਟ ਵੀ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਘਟਨਾ ਦੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸਾਂਡਰਸ ਦੇ ਅੱਠ ਗੋਲ਼ੀਆਂ ਵੱਜੀਆਂ ਸਨ। (ਜਦਕਿ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਨੂੰ ਸਾਂਡਰਸ ‘ਤੇ ਸਿਰਫ ਦੋ ਗੋਲ਼ੀਆਂ ਹੀ ਚੱਲਦੀਆਂ ਸੁਣੀਆਂ) ਜਿੱਥੋਂ ਇਹ ਸਾਫ ਹੈ ਕਿ ਸਾਂਡਰਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਜਿੰਨਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਰਾਜਗੁਰੂ ਸੀ, ਓਨਾ ਹੀ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵੀ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਸਾਂਡਰਸ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾ ਲੈਕੇ, ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣਾ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਅਜ਼ਾਦ ਵੱਲੋਂ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਬੇਤੁਕੀ ਤੇ ਘੜੀ ਗਈ ਗੱਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ‘ਜ਼ੇਲ ਚਿੱਠੀਆਂ’ ਤੋਂ ਸਾਫ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਪੂਰੀ ਲੈਅ ਤੋੜਕੇ ਅਚਾਨਕ ਸਾਂਡਰਸ ਦੀ ਗੱਲ ਉਸਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੱਲੀਆਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਬਰਦਸਤੀ ਕਰਦਾ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਿਸਦਾ ਸਾਫ-ਸਾਫ ਅਰਥ ਇਹ ਨਿੱਕਲਦਾ ਹੈ ਕਿ- ਆਪਣੇ ਬਚਣ ਦੀ ਆਸ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਤੇ ਵਾਹ-ਵਾਹੀ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਲਈ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸਾਂਡਰਸ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਸਾਰਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਆਪਣੇ ਉੱਪਰ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਏਥੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਣਾ ਕਿ, “ਉਂਝ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਈ ਆਸ ਨਹੀਂ ਸੀ।” ਬੜਾ ਹੀ ਅਜੀਬ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਂਡਰਸ ਦੇ ਕਤਲ ਕੇਸ ‘ਚ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਹੱਥ ਕਾਤਲਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕੀ ਸੀ। ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਫੜੇ ਜਾਣ ਦੇ ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਬਾਹਰ ਸੀ ਕਿਉਂ ਜੋ ਉਸਦੇ ਬਦਲੇ ਹੋਏ ਰੂਪ ਕਾਰਨ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਉਸ ’ਤੇ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਸੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸਦੀ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ। ਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 1928 ‘ਚ ਟਰੇਡ ਡਿਸਪਿਊਟਸ ਬਿੱਲ ਤੇ ਪਬਲਿਕ ਸੇਫਟੀ ਬਿੱਲ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ‘ਚ ਅਸੈਂਬਲੀ ਵਿੱਚ ਬੰਬ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਤੇ ਫਿਰ ਉੱਥੇ ਹੀ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੇਣ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਤਾਂਕਿ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦੌਰਾਨ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਮੰਚ ਵਜੋਂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਉਦੇਸ਼ ਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਫੜੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ਉਸਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਹੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਬਾਕੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਜਿੱਦਕੇ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਬਟੁਕੇਸ਼ਵਰ ਦੱਤ ਨਾਲ਼ ਮਿਲਕੇ 8 ਅਪ੍ਰੈਲ 1929 ਨੂੰ ਅੰਜ਼ਾਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਬੰਬ ਸੁੱਟਣ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਤੇ ਦੱਤ ਉੱਥੋਂ ਬਚਕੇ ਨਿੱਕਲ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਉਦੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਆਤਮ-ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਲਈ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਏ ਰੱਖਣ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਜੇਲ੍ਹ ਚਿੱਠੀਆਂ’ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਅਸੈਂਬਲੀ ‘ਚ ਬੰਬ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਖਿਆਲ ਵੀ ਨਾ ਸੋਚਦਾ। ਪਰ ਹਕੀਕਤ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਗਵਾਹੀ ਇਤਿਹਾਸ ਆਪ ਭਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਫ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੌਕਾਪ੍ਰਸਤ ਲਾਲਚੀ ਤੇ ਬੁਜ਼ਦਿਲ ਸ਼ਖਸ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਘੜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਵੱਲੋਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਹਵਲਦਾਰ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਾਤਲ ਦੱਸਕੇ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮਨਾ ਵਿੱਚ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਘ੍ਰਿਣਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇੰਝ ਹੀ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਆਸਤਕ ਬਨਣ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਦੋਹਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਮੇਲ਼ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀ। ‘ਸਾਚੀ ਸਾਖੀ’ ਵਿੱਚ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਬੜੀ ਹੀ ਪ੍ਰਬਲ ਇੱਛਾ ਸੀ ਕਿ ਆਪਣੇ ਅੰਤਮ ਸਮੇਂ ਫਾਂਸੀ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲਾਹੌਰ ਜੇਲ ਵਿੱਚੋਂ ਛੁੱਟਣ ਵਾਲ਼ੇ ਸਨ ਦੀ ਜਥੇਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕ ਸਕੇ ਜੋ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪੂਰੀ ਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। (ਦੇਖੋ ‘ਸਾਚੀ ਸਾਖੀ’, ਛਾਪ-1972, ਪੰਨਾ-56) ਇਹੀ ਗੱਲ ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ’ਚ ਮੁੱਖਬੰਧ ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਪੰਨੇ ‘ਤੇ ਲਿਖੀ ਹੈ।

ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਰਥ ਤਾਂ ਇਹੀ ਨਿੱਕਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਕਈ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਤੋਂ ਅਪਣਾ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। (ਯਕੀਨਨ) ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਦਿਲੋਂ ਆਸਤਕ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਪਰ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ‘ਜੇਲ ਚਿੱਠੀਆਂ’ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਕਿਤੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਇਸ ਪ੍ਰਬਲ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਾ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਸਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦਾ ਉਸਨੂੰ ਅਫਸੋਸ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਉੱਥੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ “ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਸਿੱਖ ਨਹੀਂ ਤੇ ਮੈਂ ਨਾਸਤਕ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਰੱਬ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ।” ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਉਸਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਸਤਕ ਬਣਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਿੱਖ ਮਤ ‘ਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਵਚਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੋਹਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਉਲਟ ਹੈ। ਜੇ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਦੀ ਮੰਨੀਏ ਤਾਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਿਲ਼ਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣਾ ਚਹੁੰਦਾ ਸੀ ਭਾਵ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਸਤਕ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜੇ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੀ ਮੰਨੀਏ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਸਮੇਂ ਨਾਸਤਿਕ ਸੀ ਤੇ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੇ ਅੰਤ ’ਚ ਆਸਤਕ ਬਣਦਾ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਮਝਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ। ਪਰ ਜੇ ਇਨਾਂ ‘ਚੋਂ ਕੋਈ ਗੱਲ ਮੰਨ ਵੀ ਲਈਏ ਕਿ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਮੁੜ ਆਸਤਕ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ‘ਮੈਂ ਨਾਸਤਿਕ ਕਿਉਂ ਹਾਂ?’ ਲੇਖ ਕਿਉਂ ਲਿਖਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ਼ ਹੋਈ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 5-6 ਅਕਤੂਬਰ 1930 ਨੂੰ ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਰੱਬ ਦੀ ਹੋਂਦ ਤੇ ਪੁਨਰ-ਜਨਮ ਵਰਗੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਅਜਿਹੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ। ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਉਹ ਆਪਣੇ ਇਨਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੱਕ ਦ੍ਰਿੜ ਰਹੇਗਾ। ਏਸ ਸਵਾਲ ਦੇ ਦੋ ਤਰਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਕਿ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੇਖ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਇੱਕ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਨਾਸਤਿਕ ਦੱਸਣ ਦੀ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ‘ਤੇ ਚਾਨਣ ਪਾਉਣਾ ਸਾਡਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ। ‘ਮੈਂ ਨਾਸਤਿਕ ਕਿਉਂ ਹਾਂ?’ ਲੇਖ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 27 ਸਤੰਬਰ 1931 ਵਿੱਚ ਲਹੌਰ ਦੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ‘ਦਾ ਪੀਪਲ’ ਵਿੱਚ ਛਪਿਆ। ਜਿਸ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਵੱਲੋਂ ਲੇਖ ਵਾਲ਼ੇ ਪੰਨੇ ’ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਛਾਪਣ ਦੇ ਕਾਪੀ ਰਾਇਟ ਉਸਨੇ ਸ.ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ (ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ) ਕੋਲੋਂ ਲਏ ਹਨ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਸਾਫ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੇਖ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਜੋਕਿ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਸ.ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਜੋ ਵਿਚਾਰ ਰੱਬ, ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ, ਪੁਨਰ-ਜਨਮ ਬਾਰੇ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਉਹੀ ਵਿਚਾਰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਕਈ ਹੋਰ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲ਼ਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ- - ਸਤੰਬਰ 1929 ਵਿੱਚ ਜੇਲ ‘ਚੋਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਦੇ ਸਮੇਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਜਗਾ, ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ “ਅਸੀਂ ਰੱਬ। ਪੁਨਰ-ਜਨਮ, ਨਰਕ-ਸਵਰਗ ਤੇ ਰੱਬ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲ਼ੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ।” - ਡਰੀਮਲੈਂਡ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਜੋ ਕਿ ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ਼ ਹੋਈ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਜਨਵਰੀ 1931 ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਲਿਖੀ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਧਰਮ ਦੇ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਟੂਕ ਜ਼ਰੀਏ ਉਹ ਖਾਰਿਜ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ, “ਧਰਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਅਫੀਮ ਹੈ।” ਇਹੀ ਟੂਕ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੇਲ ਨੋਟਬੁੱਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੋ ਥਾਂਵਾਂ ’ਤੇ (ਪੰਨਾ 40(37) ਤੇ 192(127)) ਲਿਖੀ ਮਿਲ਼ਦੀ ਹੈ।

agree

veer me nastik han book is incident to pehla likhi gyi a te tu ena insecusre apni nastikta nu lai ke ki tu e accept e ni kr skda ke bhagat singh astik v ho skde ne

@@khonyeleaglefergumedov9175 veer main nastik kyu han book sirf Bhagat Singh ne likhi hi is krke c tan ki oh randhir Singh wang lok v eh na sochan Ki bhagat singh hankaar krke naastik bnya, te book ch bhagat singh ne bahut hi vigyanik tareeke nal apniyan daleelan ditiyan ne te book ch bhagat singh ne special randhir singh baare likhya v hai ki randhir singh ne us nal kujh pal di mulakaat ton hi eh andaaza lga lya ki bhagat singh hankaar krke naastik bnya,, veer main Bilkul v insecure ni aw, baki sb karantikaari aastik hi c islyi mainu koi dikkat ni ki koi aastik c ya naastik par bhagat Singh diyan likhtan ne eh saabit kita hoya ki oh naastik c, main naastik kyu han ton ilaawa v bhagat singh diyan likhtan parhke dekheyo fer khud samjh jaayoge

Book di date dekh la pra , keho jahe bande o yr tusi ek sikh nu jootha paun laga tu.? Guru di bani nu bhagat singh wrge hazaar jam jaan tan nahi joothe pa skde

@@Sant_sewak1 ਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਬਾਬੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਵੀ ਤਰੋੜ ਮਰੋੜ ਆਪਣੇ ਫਾਇਦੇ ਲਈ ਵਰਤ ਰਹੇ ਨੇ । ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਤਾ ਆਪ ਤਰਕ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸੀ ਤਾ ਹੀ ਉਹਨਾ ਨੇ ਜਨੇਊ ਪਾਉਣ ਤੋ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ (ਤਰਕ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਾ ਨਹੀ ?)